|
Mavzu: Ish haqi va mehnat munosabatlari 123 – guruh talabasi
|
| bet | 1/2 | | Sana | 31.03.2024 | | Hajmi | 7.81 Mb. | | #183329 |
Bog'liq Ish haqi va mehnat munosabatlari ДАЛОЛАТНОМА, O’yin – ishtimoiy faoliyat sifatida, TIM 2022 MAJMUA, Madrimov Botirbek, Questionnaire for Students, Gaz jihozlaridan foydalanish va ularni ta\'mirlash (M.Otaboyeva, N.Amirqulov), 1 1kirish, 1 Mavzu Falsafa fanininf predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli, texnik usullar -4, Doc1, Multimedia ilovalarini ishlab chiqish bosqichlari, Ichki tashqi, berdiqulova i, 3 D o\'lchamli ishchi fazoda ishlash, Tashkilot xodimlarni boshqarish 123 – guruh talabasi Nuraliyev Azimxon
Mavzu: Ish haqi va mehnat munosabatlari
Reja:
- Taqsimot munosabatlarida ish haqining mohiyati. Nominal va real ish haqi.
- Ish haqini tashkil etish shakllari va tizimlari.
- Ish kuchi bozorining alohida modellarida ish haqi darajasining aniqlanishi. Inson kapitaliga investitsiyalar.
- Mehnat munosabatlarining iqtisodiy mazmuni va uni tartibga solishda kasaba uyushmalari ro`li.
Real ish haqi
Ma`lum vaqt oralig`ida pul shaklida olingan ish haqining umumiy summasidir.
Nominal ish haqining <> layoqati yoki nominal ish haqiga sotib olish mumkin bo`lgan tovarlar va xizmatlar miqdori.
Real ish haqi boshqa sharoitlar o`zgarmay qolganda nominal ish haqi miqdoriga to`g`ri mutanosiblikda, iste`mol tovarlari va xizmatlar narxi darajasiga teskari mutanosiblikda o`zgaradi.
Vaqtbay ish haqi qo`llaniladi.
• Mehnatning natijalarini aniq hisoblab bo`lmaydigan sohalarda;
• Mahsulot ishlab chiqarish hajmi bevosita xodimlar mehnatiga bog`liq bo`lmagan, ya`ni texnologik jarayonlarning borishi bilan belgilanadigan sohalarda. Masalan, konveyrli va avtomat liniyali ishlab chiqarishda;
• Lavozimdagi yoki aniq xizmat vazifasini bajaruvchilar uchun. Masalan, muhandis – texnik xodimlar, turli darajadagi boshqaruvchilar, xizmatchilar va boshqa shu kabilarga ish haqi to`lashda.
Ishbay ish haqi to`lashda ish haqi miqdori (V) ayrim kasb (mehnat turlari) lar ta`rif stavkasida belgilangan haqini (Vts) ishlab chiqarishning me`yorlashtirilgan hajmiga (Qm) bo`lish orqali mahsulot birligi ratsenkasi (Mrats) aniqlab olinib, keyin u ishlab chiqarishning umumiy hajmi (Q)ga ko`paytiriladi:
Mrats = --------------
V = Mrats x Q
Vtc
QM
Ish haqi to`lashning aniq mehnat sharoitlarini hisobga olib, qo`llaniladigan turlari ish haqi tizimini tashkil qiladi.
Ishbay progressiv
Bunda ishlab chiqarishning me`yorlashtirilgan hajmi uchun belgilangan va undan ortiqchasiga oshirilgan ratsenka bo`yicha ish haqi to`lanadi.
Bunda ish haqi mahsulot birligi uchun belgilangan yagona ratsenka bo`yicha to`lab boriladi.
Tarmoqlar, mamlakat hududlari, ishlab chiqarish va kasb turlari, turli toifadagi xodimlar hamda xizmat vazifalari bo`yicha ish haqi darajasini tabaqalashtirish tarif tizimi orqali amalga oshiriladi.
Unda mehnat qilish sharoiti og`ir bo`lgan hududlar va zararli ishlarda ishlovchilar tarif stavkasiga qo`shimcha koeffisientlar belgilanadi.
Unda birinchi va undan keyingi razryadli xodimlar mehnatiga haq to`lashning o`zaro nisbatini aks ettiruvchi tarif koeffisientlari ko`rsatiladi.
Mehnatning alohida turlariga talab va ish haqi darajasini belgilovchi omillar:
Aniq mehnat turining unumdorligi;
Birgalikda foydalaniladigan resurslarning bahosi va unumdorligi.
Aniq mehnat turi ishlab chiqargan mahsulotlarning bozor baholari;
Maqsadli ijtimoiy dasturlarni (kam ta`minlangan oilalarga yordam, ishsizlik bo`yicha nafaqa, turli ijtimoiy to`lovlar, pensiya ta`minoti) ishlab chiqarish va amalga oshirish; Bandlik xizmati (mehnat birjalari) faoliyatini amalga oshirish;
Ishga yollashning umumiy shart – sharoitlarini belgilash;
Mehnat munosabatlarining barcha tomonlari qamrab oluvchi qonunchilik faoliyati; Davlat ta`lim tizimi orqali ishchilarni o`qitish va qayta tayyorlashni tashkil qilish.
|
| |
