II – gurux o’rinbosarlari

II – gurux o’rinbosarlari.

• Bu guruxga manfiy induktsion ta'sir (-J), +M beruvchi o’rinbosarlar kiradi. Ular quyidagi o’rinbosarlardir
• Bu guruxlar benzol xalqasida bo’lganda yadrodagi umumiy elektron zichlikni kamaytiradi. Bu ta'sir ayniqsa, orta–xolatda sezilarli darajada bo’ladi.
• Yadrodagi vodorodalarning elektrofil reagentlar ta'sirida almashinishdagi reaktsion qobiliyati quyidagi qatorda ortib boradi: o-

Benzol xalqadagi orientirlanish

• Elektrofil urin olish reaktsiyalarida nafakat benzol va uning gomologlari bilan bir katorda boshqa urin bosarlarga ega turli aromatik birikmalar xam ishtirok etadi. Misol qilib nitrat kislotani toluolga ta`sirini keltirsa bo`ladi, bunda 2,4,6-trinitrotol xosil bo`ladi.
• Nitrobenzolni xlorlanishida xlor qaysi joyni (orto-, meta-, yoki para-) egallaydi.

Benzol xalqadagi orientirlanish

• benzol yadrostda mavjud bo`lgan urinbosarlar kelyapgan guruxni aniq joyga yunaltiradi.
• yunaltirish xususiyatiga ko`ra guruxlar:
• birinchi turdagi yunaltiruvchilar, kelyapgan urinbosarni orto- va para- xolatga yunaltiradi.(OH-, NH2-, -CH3, -C2H5)
• ikkinchi turdagi orientirlar, urinbosarni meta- xolatga yunaltiradi. (NH3+ ,-NO2,-SO3H, -COOH va uning funktsional xosilalari, CO gurux 1- turdaga orientirlar (galogenlardan tashkari ) benzol xalqada joylashib 2- urinbosarni kirishini engillashtiradi.
• 2- turdagi orientirlar (galogenlar xam 1- tur orientirlari bo`lib) 2- urinbosarni kirishini kiyinlashtiradi. Toluol nitratlanish misolida orientirlanish koidasini ko`rib chikamiz. Metil gurux 1- turdagi orientator bo`lib, kirib kelayotgan nitro guruxni para- yoki orto- xolatga yunaltiradi.