• E’TIBORINGIZ UCHUN
    		•

    Xromatografik detektorlar




    Download 0,71 Mb.
    bet3/3
    Sana20.05.2024
    Hajmi0,71 Mb.
    #246348
    1   2   3
    Bog'liq
    GAz xromatografiyasi

    Xromatografik detektorlar:
  • a - katarometr; b - ionizatsion detektor; d - elektron detektor;
  • 1 - gaz oqimi; 2 - cho'g'langan sim; 3 - alanga; 4 - elektrodlar; 5 -(3-nur
  • (elektronlar) tarqatuvchi manba.
    • Xromatogramma:
    • A - tekshirilayotgan moddani asbobga kiritish; t - o'tish vaqti.
    • Gaz xromatografi murakkab kimyoviy moddalarni ajratish uchun kimyoviy tahlil asbobidir. Gaz xromatografida gaz oqib oʻtadigan ustun deb ataladigan yupqa naychadan foydalaniladi. Namunadagi birikmalar turli xil kimyoviy va fizik xususiyatlari va statsionar faza deb nomlanuvchi material bilan oʻzaro taʼsiri tufayli ustun boʻylab turli tezliklarda harakatlanadi. Kimyoviy moddalar ustunni tark etganda, ular elektron tarzda aniqlanadi va aniqlanadi. Ustundagi statsionar fazaning maqsadi aralashmaning tarkibiy qismlarini ajratishdir. Uning yordamida komponentlarning har biri boshqa vaqtda (ushlab turish vaqti) ustundan yuviladi. Kechikish ketma-ketligini yoki vaqtini oʻzgartirish uchun ishlatilishi mumkin boʻlgan boshqa parametrlar tashuvchining gaz oqimi tezligi, ustun uzunligi va haroratdir.
    • GC tahlilida suyuq yoki gazsimon tahlil qiluvchi modda odatda mikroshprits (yoki qattiq fazali mikroekstraktsiya tolalari, gaz almashinuvi tizimi) yordamida ustunning „boshiga“ AOK qilinadi. Tashuvchi gaz analit molekulalarini ustun orqali harakatga keltiradi, bu harakat analit molekulalarining adsorbsiyasi bilan inhibe qilinadi. Molekulalarning ustun boʻylab harakatlanish tezligi adsorbsiya kuchiga bogʻliq boʻlib, u oʻz navbatida molekula turiga va statsionar faza materiallariga bogʻliq. Har bir molekula boshqa tezlikda harakat qilganligi sababli, aralashmaning tarkibiy qismlari ajralib turadi va turli vaqtlarda (ushlab turish vaqti) ustunning oxiriga etib boradi. Kolonnadan chiqishni kuzatish uchun detektor ishlatiladi; Shunday qilib, har bir komponentning chiqish vaqtini va miqdorini aniqlash mumkin. Odatda moddalarni sifatli aniqlash uchun ustundan chiqish tartibi yoki kechikish vaqti qoʻllaniladi.
    • Xromatografiya koʻp komponentli aralashmalarni tarkibiy qismlarga ajratish va moddalarning fizik - kimyoviy xossalarini oʻrganish usuli tarzida juda keng qoʻllaniladi. Bu usul murakkab tarkibli suyuq va gazsimon aralashmalarni tahlil qilishning samarali usulidir. Bu usulda qattiq moddalar suyuq yoki gazsimon holatga oʻtkazilgandan keyin tahlil qilinadi. Xromatografiya usuli faqat kimyoda va biologiyadagina emas, balki fan texnikaning boshqa koʻpchilik sohalarida hammuvaffaqiyat bilan qoʻllanilmoqda. Gaz xromatograflari Venera (Zuhra) atmosferasiga tushirilgan asboblarda yaxshi ishladi. Tahlilning xromatografiya usuli ajratish va tekshirish usuli boʻlibgina qolmay, u shuningdek ilmiy tadqiqot usuli hamdir. Xromatografik usul kimyoviy birikmalar va ularning reaktsiyalarini o'rganish bilan bog'liq barcha sohalar uchun qimmatlidir. Ushbu uslub bilan hal qilingan asosiy muammolar quyidagilar.
    • 1) murakkab aralashmaning uning tarkibiy qismlariga bo'linishi;
    • 2) kimyoviy birikmalarning identifikatsiyalash va gomogenligini aniqlash;
    • 3) murakkab aralashmaning bir yoki bir nechta komponentlarini miqdor jihatidan aniqlash;
    • 4) molekulyar tuzilishini aniqlash.
    • Xromatografik usul juda ishonchli, agar u bu usul bilan ajralib turmasa, modda bir hil deb hisoblanishi mumkin.
    • Adsorbsiyalash xromatografik ajratish usuli suyuq yoki gazsimon fazani qattiq bir qatlamli sorbent qatlami (qattiq faz) orqali, ya'ni alohida elementlardan tashkil topgan - donalar yoki katta miqdordagi tolalar bilan qoplangan elyaflardan iborat. Ajralish natijalari adsorbsiya yoki kinetikadan kam farqlanadi. Xromatografik kolonda ajratilgan aralashmani sorbent qatlami orqali olib o'tishda dastlabki emissiya va desorptsiya harakati ko'p marta takrorlanadi. Ushbu jarayonlarni ko'p marta takrorlash xromatografik usulning xarakterli xususiyati bo'lib, murakkab aralashmalarni juda o'xshash xususiyatlarga ega bo'lish uchun zarur shart- sharoitlarni yaratadi. Sovutish quvvati, aralashmaning bir yoki bir nechta tarkibiy qismiga, hamda adsorbentning kimyoviy va fizik tarkibiga bog'liq.

    • E’TIBORINGIZ UCHUN
    • RAHMAT!

    Download 0,71 Mb.
    1   2   3




    Download 0,71 Mb.