|
K-Means algoritmiga misol
|
| bet | 11/11 | | Sana | 21.12.2023 | | Hajmi | 0,86 Mb. | | #125713 |
Bizda bu 8 ochko bor va biz ushbu nuqtalar uchun klasterlar yaratish uchun k- vositalarini qo'llamoqchimiz. Mana buni qanday qilishimiz mumkinligi.
qadam: k klasterlar sonini tanlang
K-vositalaridagi birinchi qadam - klasterlar sonini tanlash, k.
qadam: Ma'lumotlardan k tasodifiy nuqtalarni centroids sifatida tanlang.
Keyinchalik, biz har bir klaster uchun tasodifiy centroid-ni
tanlaymiz. Aytaylik, biz 2 ta klasterga ega bo'lishni xohlaymiz, shuning uchun k bu erda 2 ga teng. Keyin biz tasodifiy markazni tanlaymiz:
Bu erda qizil va yashil doiralar ushbu klasterlar uchun sentroidni ifodalaydi.
qadam: Barcha fikrlarni eng yaqin klasterli tsentroidga belgilang
Centroidlarni ishga tushirgandan so'ng, har bir nuqtani eng yaqin klasterli sentroidga belgilaymiz:
Bu erda qizil nuqtaga yaqin nuqtalar qizil klasterga, yashil nuqtaga yaqinroq nuqtalar esa yashil klasterga berilganligini ko'rishingiz mumkin.
qadam: Yangi tashkil etilgan klasterlarning sentroidlarini qayta hisoblash
Endi biz barcha nuqtalarni ikkala klasterga tayinlaganimizdan so'ng, keyingi bosqich yangi tashkil qilingan klasterlarning sentroidlarini hisoblash:
Bu erda qizil va yashil xochlar yangi sentroidlardir.
qadam: 3 va 4-bosqichlarni takrorlang
Keyin biz 3 va 4-bosqichlarni takrorlaymiz:
Centroidni hisoblash va ularning markazga masofasidan kelib chiqqan holda klasterga barcha nuqtalarni berish bosqichi bitta takrorlashdir .
Xulosa.
Yangi kompyuterlashgan, neyrotexnologiyaga asoslangan axborot texnologiyalaridan foydalanish natijasida о‘quv jarayoni individuallashadi, informatika fanini (boshqa fanlarda ham) о‘zlashtirishda о‘quvchilarda yangi motivlar paydo bо‘ladi, о‘quvchi-о‘qituvchi tizimida teskari bog‘lanish kuchli rol о‘ynaydi, bilimlarni baholashning obyektivligi ortadi, statistik ma’lumotlarni yig‘ish yengillashadi, о‘quvchilarda bilimlarni о‘zlashtirishning ayrim jihatlari (yaxshi, past) yaqqol namoyon bо‘ladi, о‘qituvchida mashg‘ulot strukturasini о‘zgartirish imkoniyati (о‘quvchilarning dastlabki tayyorgarlik darajasiga mos ravishda) paydo bо‘ladi, о‘quv jarayonini differensiallashga imkon yaratadi, mavzuni, fanni о‘zlashtirish darajasini oshiradi, unga bо‘lgan qiziqishni orttiradi. О‘quv jarayonida kompyuterlashgan zamonaviy neyro texnologiyalaridan foydalanish о‘qituvchini texnikaviy va texnologik jihatdan qо‘llab quvvatlaydi, о‘quvchilar bilan jonli muloqot qilishi uchun anchagina vaqtni tejashga erishiladi, natijada о‘quvchilar bilan bо‘ladigan muloqot insoniy hamda individual tarzda, о‘zaro yaqin munosabatda, usta-shogird kо‘rinishida bо‘ladi.
Pedagogning samarali faoliyat kо‘rsatishiga yana bitta juda murakkab masala ta’sir qiladi, ya’ni, pedagog yangi sharoitlarda “g‘oyaviy yо‘l kо‘rsatuvchi”, “bilimlar dunyosining darg‘asi”, ulug‘ inson va beg‘araz maslahatchilik rolini о‘zida saqlab qolishi zarur. Endi pedagog quyidagi faktlar bilan kelishishga majbur: о‘quvchilar kompyuter kommunikatsiyalarining imkoniyatlaridan foydalangan holda dars jarayonida berilgan vazifalarnigina emas, balki undan ham kо‘p axborotlarni о‘zlashtirib olishlari mumkin, hattoki, о‘quvchining olgan ayrim axborotlari bо‘yicha о‘qituvchida tasavvur ham bо‘lmasligi mumkin. Bu – yangi, zamonaviy kompyuterlashgan о‘qitish pedagogikada normal, tabiiy holat bо‘lib kompyuterlashtirish va о‘qitishning yangi qirralarini xarakterlovchi paradigmalarning bevosita natijasidir. Bunday sharoitlarda pedagogdan fanni absolyut “har tomonlama bilish” (buning iloji yо‘q!) talab qilinmaydi, balki hodisalarning bog‘lanishlarini ongli ravishda tushuna bilishi, ularning ilmiy va hayotiy qiymatini baholay olishi zarur.
О‘quv jarayonida kompyuterlashgan о‘qitish texnologiyasidan foydalanishning xarakterli tomoni shundaki, о‘qituvchi bunday mashg‘ulotga ma’suliyatli tayyorlanishi, mavzuni tizimli tarzda tahlil qilib, strukturalashtirib, о‘rganiladigan elementlarning tabiatiga mos keladigan texnikaviy va dasturiy vositalarni oldindan tuzilgan reja (ssenariy) asosida namoyish qilish va tushuntirish uchun sozlab, taxlab qо‘yishi zarur.
Shunday qilib, mashg‘ulotlarda kompyuterlashgan neyrotexnologiyalaridan foydalanish barcha fanlarni, chunonchi informatika fanini о‘qitishni, о‘zlashtirishni anglab yetishning yangi qirralarini ochib beradi va о‘qituvchida dars mashg‘ulotlarini olib borishda yangi sifat darajalariga erishishiga kо‘maklashadi.
Neyrotarmoq texnologiyasi asosida kо‘rib chiqilgan subyektlarni о‘qitish modelidan quyidagi masalalarni yechish uchun foydalanish mumkin:
О‘qituvchi va nazorat qiluvchi kompyuterlashgan moslashuvchan tizimlarni qurish uchun;
Sun’iy neyron tо‘rlarini yanada chuqurroq о‘rganish va nazariyasini rivojlantirish uchun;
Sun’iy neyron tо‘rlari texnologisini oliy ta’lim muasasalari faoliyatiga keng joriy qilish, xususan, talabalarning olgan bilimlarini darajasini konkret predmet sohalari, ta’lim yо‘nalishlari bо‘yicha baholash, bu esa о‘z navbatida mos ravishda о‘qitish metodikalariga tuzatishlar kiritishga asos bо‘ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
Harakatlar strategiyasi asosida jadal taraqqiyot va yangilanish sari. – Toshkent: G‘.G‘ulom nomidagi NMIU, 2017. – 70 b.
2017 — 2021 yillarda О‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yо‘nalishi bо‘yicha harakatlar strategiyasi. – Toshkent sh.,2017 yil 7 fevral, PF-4947-son.
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori. Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari tо‘g‘risida, PQ 2909 – son, Toshkent sh., 2017, 20 aprel (О‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari tо‘plami, 2017 y., 18- son, 313-modda, 19-son, 335-modda, 24-son, 490-modda, 37-son, 982-modda)
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 3-maydagi “Iqtidorli yoshlarni aniqlash va yuqori malakali kadrlar tayyorlashning uzliksiz tizimini tashkil etish chora-tadbirlari tо‘g‘risida”gi PQ-4306-son Qarori/www.lex.uz.
О‘zbekiston Respublikasi Oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan ta’lim yо‘nalishi 5330100-Axborot tizimlarining matematik va dasturiy ta’minoti bо‘yicha 2018 yil 8-avgustda rо‘yxatga olingan № BD-5330100-2.04-sonli dasturiy injiniring fani о‘quv dasturi
Стюарт Рассел, Питер Норвиг. «Искусственный интеллект: современный подход».
https://idtm.uz/suniy-intellekt/ А.Атабеков.
https://loginom.ru/blog/ga-math
https://www.brainz.org/15-real-world-applications-genetic-algorithms/
Yusupov F., Ashirova A.I., Xо‘jayev O. Ta’limda intellektual tizimlarning neyrotarmoq texnologiyasi metodlarining asoslarini yaratish haqida //
«Visokiye texnologii i perspektivi integratsii obrazovaniya, nauki i proizvodstva»: Materiali mejdunarodnoy nauchno-texnicheskoy konferensii. – Tashkent, TXTI, 2006. –B.52-54.
Ashirova A.I., Yusupov D. Kompyuter texnologiyalari о‘qitishning shakl va metodlari sifatida // “Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari” ilmiy-texnik konferensiya ma’ruzalari tо‘plami. – Toshkent, TATU, 2008. –B.103.
Razzakov. B. “Informatika va AT” fanini “Algoritmlash asoslari va dasturlashtirish” bо‘limini о‘qitishda mantiqiy-sxemadan foydalanish metodikasi” Informatika va axborot texnologiyalari fanidan о‘quv-uslubiy qо‘llanma. – Urganch, UrDU, 2011. – 84 B.
Ashirova A.I., Yusupov D.F. Kasbiy ta’lim (axborot texnologiyalari) bakalavrlarini tayyorlashda neyrotarmoq texnologiyasi metodlaridan foydalanish./”Raqobatbardosh kadrlar tayyorlashga innovatsion yondashuv” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari tо‘plami. Namangan: NamMPI, 2012 yil, 1 qism, 268 b. (227-229 b.)
Ashirova A.I., Yusupov D.F. Ta’limda neyrotarmoq texnologiyasi metodlaridan foydalanish./ «Arxitektura va qurilish sohasi uchun kadrlar tayyorlash muammolari» respublika ilmiy-amaliy konferensiya tо‘plami – Nukus, QDU, 2012 yil -287b. (30-31 b.)
|
| |
