• Sotib olingan xom ashyo yonilg`i va materiallar Qo`shilgan qiymat
  • Jami 930 165 190
  • Birinchidan, mulkdorlar hamda ishchilar o`zlariga kerak bo`lgan iste'mol buyumlarini qaerdan oladilar? Ikkinchidan




    Download 412,83 Kb.
    bet10/23
    Sana24.05.2024
    Hajmi412,83 Kb.
    #252187
    1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   23
    Bog'liq
    Mavzu Reja Kirish

    Birinchidan, mulkdorlar hamda ishchilar o`zlariga kerak bo`lgan iste'mol buyumlarini qaerdan oladilar?
    Ikkinchidan, ishlab chiqarishni takror olib borish va kengaytirish uchun ular ishlab chiqarish vositalarini qaerdan oladilar?.
    Uchinchidan, ishlab chiqarilgan mahsulotning qaysi qismi mulkdor, tadbirkor va davlatning ehtiyojlarini qondira oladi?, degan savollar tug`iladi.Bu masalani hal etish uchun ichki milliy mahsulotning tarkibiy qismlarini bilish va tahlil qilish lozim.Chunki IMM ning har bir tarkibiy qismi ishlab chiqarishning muhim samarasi bo`lib hisoblanadi.Jami ijtimoiy mahsulot bilan yalpi va ichki milliy mahsulot o`rtasidagi farqni aniq tushunish uchun quyidagi misolni keltiramiz.
    Ishlab chiqarilgan milliy mahsulotning tuzilishi. (misoldagi raqamlar shartli olingan).

    Sotib olingan xom ashyo yonilg`i va materiallar




    Qo`shilgan qiymat

    Ichki milliy mahsul ot

    Jami ijtimoiy mahsulot

    Amortizatsiya

    Ish haqi

    To`langan soliqlar va to`lovlar
    (bahoga qo`yiladigan qismi)

    foyda


    Iste'mol qilingan ishlab chiqarish vositalari (S)

    Zaruriy mahsulot
    (V)

    Qo`shimcha mahsulot
    (t)



    Paxta ishlab chiqarish

    40

    30

    30

    20

    20

    100

    140

    Paxtani qayta ishlash

    140

    40

    50

    25

    30

    145

    285

    To`qimachi-lik

    285

    50

    60

    30

    40

    180

    465

    Tikuvchilik

    465

    45

    50

    35

    30

    160

    625

    Jami

    930

    165

    190

    110

    120

    585

    1515


    S=

    1095

    V=190

    T= 230

    585

    1515

    Bundan ko`rinib turibdiki, jami ijtimoiy mahsulot 1515 birlikni tashkil etadi, ichki milliy mahsulot esa 585 birlikni tashkil etadi. Lekin bu yerda shuni aytish lozimki, mamlakat miqyosida takror hisobga yo`l qo`ymaslik uchun yalpi va ichki milliy mahsulotni hisoblashda sotib olingan xom ashyo, yonilg`i va materiallar hisobga olinmaydi, faqat qo`shilgan qiymat hisobga olinadi, uning yig`indisi esa yalpi yoki ichki milliy mahsulot deb yuritiladi.
    Yalpi va ichki milliy mahsulotlar haqida batafsil makroiqtisodiyot bo`limida tushuncha beramiz. Hozir esa milliy mahsulot va uning tarkibiga qisqacha to`xtalmoqchimiz.
    Milliy mahsulot asosan ikki tarkibda, ya'ni natural buyumlashgan holda va qiymat tarkibida hisobga olinadi.
    Ularning o`zgarishi jamiyatning iqtisodiy rivojlanishi dinamikasini aks ettiradi. Natural shakli bo`yicha milliy mahsulot ikki qismdan:

    • ishlab chiqarish vositalari.

    • iste'mol tovarlaridan tashkil topadi.

    Qiymat jihatidan milliy mahsulot uch qismdan iborat bo`ladi, ya'ni:

    1. Ishlab chiqarish jarayonida iste'mol qilingan ishlab chiqarish vositalarining, ya'ni ular qiymatining mahsulotga o`tgan qismi (S);

    2. Yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning zaruriy mehnat bilan ishlab chiqarilgan zaruriy mahsulot qiymati (V);

    3. Yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning mulkdorlar, tadbirkorlar va jamiyat uchun qilingan qo`shimcha mehnat bilan ishlab chiqarilgan qo`shimcha mahsulot qiymati (t) dan iboratdir.

    Boshqacha aytganda :
    MM= MS+SMMdan iborat bu yerda: MS-moddiy sarflar.
    SMM-sof milliy mahsulot.
    SMMyangidan yaratilgan qiymat bo`lib, u zaruriy mahsulotdan va qo`shimcha mahsulotdan iborat. Zaruriy mahsulot ishchi kuchini normal holatida saqlash va qayta tiklash uchun zarur bo`lsa qo`shimcha mahsulot mulkdorlarga va tadbirkorlarga hamda davlatga tegishlidir.

    Download 412,83 Kb.
    1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   23




    Download 412,83 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Birinchidan, mulkdorlar hamda ishchilar o`zlariga kerak bo`lgan iste'mol buyumlarini qaerdan oladilar? Ikkinchidan

    Download 412,83 Kb.