|
mavzu soat juftlik Jismoniy rivojlanish
|
| bet | 2/26 | | Sana | 09.10.2024 | | Hajmi | 223,5 Kb. | | #274262 |
Bog'liq Rivojlanish 4-mavzuInternet saytlari:
www.wеbofscience.cоm- Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi.
www.scopus.cоm – Xalqaro ilmiy maqolalar platformasi.
www.elibrary.ru – Rossiya ilmiy maqolalar indeksi. www.ziyonet.uz Axborot ta’lim tarmog‘i yoshlarni, murabbiylarni, shuningdek, aholining turli qatlamini kerakli axborot bilan ta’minlash bazasi.
Asosiy tushunchalar
Farqlash (differentiation)
Integratsiya (integration)
Neyron (neuron)
Sinaps (synapse)
Glial hujayra (glial cell)
Orqa miya (hindbrain)
O`rta miya (midbrain)
Oldingi miya (forebrain)
Korteks (cortex)
Ijro funksiyalari (executive functions)
Chap yarim shar (left hemisphere)
O`ng yarim shar (right hemisphere)
Shizofreniya (schizophrenia)
Miyelinatsiya (myelination)
Yalpi motorli ko`nikmalar (gross motor skills)
Balog‘at yoshi (puberty)
O`sish sur`ati (growth spurt)
Semizlik (obesity)
Asabiy anoreksiya (anorexia nervosa)
Bolalar rivojlanishda ko'plab jismoniy o'zgarishlarga duch keladilar. Ular emaklashni, yurishni, yugurishni va sport bilan shug'ullanishni o'rganadilar. Ular barvasta va kuchliroq bo'lib o'sadi hamda kichik narsalar bilan ishlashda tobora ko'proq malakaga ega bo'ladilar. Ammo bu sog'lom o'zgarishlar amaliyotga, ovqatlanish va zarardan himoyalanishga bog'liq.
Ushbu bobda biz jismoniy rivojlanishdagi yoshga bog'liq o'zgarishlarni va kattalarning bolalar salomatligi va farovonligini ta'minlash uchun foydalanishi mumkin bo'lgan strategiyalarni ko'rib chiqamiz.
5.1. Jismoniy rivojlanish tamoyillari
Bolaning jismoniy rivojlanishi bu behisob tartibli o'zgarishlarning natijasidir. Jismoniy rivojlanishni tavsiflovchi o'sishning ajoyib tamoyillarini ko'rib chiqamiz.
Tananing turli qismlari o'z tezligida rivojlanadi. Genlar tananing ma'lum qismlarini aniq vaqt oralig'ida o'sishini ta`minlaydi. Natijada bolalar tanasi bolalik va o'spirinlik davrida o'zgaradi. Rivojlanishning dastlabki paytida bolalarning boshlari qo'l va oyoqlarga qaraganda ancha rivojlangan bo`ladi. Qo`lning yuqori qismi bilagiga qaraganda kattaroq bo`lib, xuddi shu tarzda pastki oyoq ham songa qaraganda yaxshi rivojlanganini kuzatish mumkin.
Limfoid tizim (masalan, bodomsimon bezlar, adenoidlar, limfa tugunlari va ingichka ichaklarning shilliq qavati) bolalik davrida tez o'sib boradi, so'ngra o'spirinlik davrida sekinlashadi. Limfoid organlar bolalarga infeksiyaga qarshi turishga yordam beradi, bu ayniqsa, erta va o'rta bolalik yillarida bolalar birinchi marta ko'plab yuqumli kasalliklarga duch kelganda juda muhimdir.
Alohida tizimlarning aniq sur'atlar bilan o'sib borishining natijasi shundaki, uning tanasi qismlarining biroz notekis rivojlanib borishi bilan hajmini oshiradi. Tana uzunligi va vazn uchun odatdagi o'sish dastlabki 2 yil ichida tez, erta va o'rta bolalik davrida sekin, ammo barqaror o'sishni, o'spirinlik davrida portlovchi hujumni va erta yoshga yetguncha yetuk darajaga ko'tarilishini aniqlaydi. Ishlash tobora farqlanib boradi. Tananing har bir hujayrasida (sperma va tuxumdonlar bundan mustasno) bir xil genetik ko'rsatmalar mavjud bo`lib, hujayralar o'sishi bilan ular o'ziga xos funksiyalarni bajaradilar, ba'zilari hazm qilishga yordam beradi, boshqalari kislorod tashiydi, ba`zilari tanadagi turli joylarga ma'lumot uzatadi va hokazo. Shunday qilib, alohida hujayralar mavjud bo'lgan ko'plab ko'rsatmalarning faqat bir qismini tinglaydi. Ko'p narsaga ega bo'lish qobiliyatidan ixtisoslashgan funksiyani amalga oshirishga bo'lgan ushbu progressiv o'tish differensiatsiya deb nomlanadi.
|
| |
