|
Chiziqli (linear) shina (bus)
|
| bet | 2/2 | | Sana | 15.02.2024 | | Hajmi | 159,35 Kb. | | #156914 |
Bog'liq Mavzu Tarmoq topologiyasi va xarakteristikalari (1)Chiziqli (linear) shina (bus) tarmog'ida tarmoqning barcha tugunlari faqat ikkita so'nggi nuqtaga ega bo'lgan umumiy uzatish vositasiga ulangan. Elektr signali avtobusning oxiriga yetganda, signal chiziq bo'ylab orqaga qaytariladi va kiruvchi shovqinlarni keltirib chiqaradi. Buning oldini olish uchun avtobusning ikkita so'nggi nuqtasi odatda a deb nomlangan qurilma bilan tugatiladi terminator.
Tarqatilgan(distrubuted) shina(bus)
Tarqatilgan avtobus tarmog'ida tarmoqning barcha tugunlari ikkitadan ortiq so'nggi nuqtalarga ega bo'lgan umumiy uzatish vositasiga ulanadi, ular uzatish vositasining asosiy qismiga filiallarni qo'shish orqali hosil bo'ladi-jismoniy taqsimlangan avtobus topologiyasi fizik chiziqli avtobus topologiyasi bilan bir xil ishlaydi, chunki barcha tugunlar bir-biriga to'g'ri keladi
• yulduz (star),bunda bitta markaziy kompyuterga chetda qolgan kompyuterlar ulanadi, shu bilan birga har biri o‘zining alohida aloqa liniyalaridan foydalanadi (1.2-rasm);
1.2-rasm Yulduz(star) topologiyasi
Yulduz(star) topologiyalarini biz 2 guruhga ajratsak bo’ladi.
Kengaytirilgan(extended) yulduz
Kengaytirilgan yulduzlar tarmog'i topologiyasi fizik yulduz topologiyasini Markaziy tugun va periferik (yoki 'gapirdi') tugunlari o'rtasida bir yoki bir nechta repetitorlar bilan kengaytiradi. Repetitorlar fizik qatlamning maksimal uzatish masofasini, Markaziy tugun va periferik tugunlar orasidagi nuqta-nuqta masofasini kengaytirish uchun ishlatiladi. Repetitorlar faqat Markaziy tugunning uzatuvchi kuchi yordamida mumkin bo'lganidan kattaroq uzatish masofasiga imkon beradi. Repetitorlardan foydalanish, shuningdek, fizik qatlamga asoslangan standartdagi cheklovlarni engib o'tishi mumkin.
Fizik ierarxik yulduz topologiyasini darajali yulduz topologiyasi deb ham atash mumkin, bu topologiya yulduz tarmoqlarining bir-biriga ulanishi bilan daraxt topologiyasidan farq qiladi. Darajali yulduz topologiyasi Markaziy tugundan foydalanadi, daraxt topologiyasi esa Markaziy avtobusdan foydalanadi va uni yulduz-avtobus tarmog'i deb ham atash mumkin.
Tarqatilgan(distrubuted) yulduz
Tarqatilgan yulduz (start) tarmoq topologiyasiga asoslangan alohida tarmoqlardan tashkil topgan jismoniy yulduz topologiyasi chiziqli tarzda ulangan, ya'ni romashka zanjirlangan - Markaziy yoki yuqori darajadagi ulanish nuqtasi bo'lmagan (masalan, ikki yoki undan ortiq 'to'plangan' markazlar va ular bilan bog'langan yulduz ulangan tugunlar yoki 'spikerlar').
• halqa (ring), bunda har bir kompyuter axborotni har doim faqat bitta zanjirda kelayotgan kompyuterga uzatadi, axborotni esa faqat zanjirdagi oldinda kelayotgan kompyuterdan oladi va bu zanjir “halqa” bo‘lib birlashgan (1.3-rasm).
1.3-rasm Xalqa topologiyasi
Mesh tarmog'i (yoki oddiygina meshnet) a mahalliy tarmoq topologiyasi unda infratuzilma tugunlari (ya'ni ko'priklar, kalitlar va boshqa infratuzilma qurilmalari) to'g'ridan-to'g'ri, dinamik va ierarxik bo'lmagan holda iloji boricha ko'proq boshqa tugunlarga ulanadi va mijozlarga ma'lumotlarni samarali yo'naltirish uchun bir-biri bilan hamkorlik qiladi.
Bitta tugunga bog'liqlikning etishmasligi har bir tugunga ma'lumot uzatishda ishtirok etishga imkon beradi. Tarmoq tarmoqlari dinamik ravishda o'z-o'zini tashkil qiladi va o'z-o'zini sozlaydi, bu esa o'rnatish xarajatlarini kamaytirishi mumkin. O'z-o'zini sozlash qobiliyati ish yuklarini dinamik ravishda taqsimlashga imkon beradi, ayniqsa, bir nechta tugun ishlamay qolishi kerak. Bu o'z navbatida xatolarga bardoshlik va texnik xarajatlarni kamaytirishga yordam beradi.
To'liq ulangan tarmoq, to'liq topologiya, yoki to'liq to'r topologiyasi a tarmoq topologiyasi unda barcha juft tugunlar o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik mavjud.(1.4-rasm) N tugunlari bilan to'liq bog'langan tarmoqda to'g'ridan-to'g'ri havolalar mavjud.
Ushbu topologiya bilan ishlab chiqilgan tarmoqlarni o'rnatish odatda juda qimmatga tushadi, ammo tugunlar orasidagi ortiqcha bog'lanishlarning ko'pligi bilan ta'minlanadigan ma'lumotlar uchun bir nechta yo'llar tufayli yuqori darajadagi ishonchlilikni ta'minlaydi. Ushbu topologiya asosan harbiy dasturlarda ko'rinadi.
1.4 rasm To’liq ulangan tarmoq
Qisman ulangan tarmoqda ma'lum tugunlar aynan bitta boshqa tugunga ulanadi; ammo ba'zi tugunlar nuqta-nuqta aloqasi bilan ikki yoki undan ortiq boshqa tugunlarga ulanadi. Bu tarmoqdagi har bir tugun o'rtasida ulanish uchun zarur bo'lgan xarajatlar va murakkabliklarsiz, jismonan to'liq bog'langan mash topologiyasining ba'zi ortiqcha ishlaridan foydalanishga imkon beradi.(1.5 rasm)
(1.5-rasm) Qisman ulangan topologiyasi.
Yulduz topologiyasi barcha periferik tugunlarni (kompyuterlar va boshqalarni) ulash orqali tarmoqning ishlamay qolish ehtimolini kamaytiradi.) Markaziy tugunga. Jismoniy yulduz topologiyasi Ethernet kabi mantiqiy avtobus tarmog'iga qo'llanilganda, ushbu Markaziy tugun (an'anaviy ravishda markaz) har qanday periferik tugundan olingan barcha translyatsiyalarni tarmoqdagi barcha periferik tugunlarga, ba'zan kelib chiqadigan tugunni ham o'z ichiga oladi. Shunday qilib, barcha periferik tugunlar boshqalar bilan faqat Markaziy tugunga uzatish va qabul qilish orqali aloqa qilishlari mumkin. Har qanday periferik tugunni Markaziy tugun bilan bog'laydigan elektr uzatish liniyasining ishlamay qolishi ushbu periferik tugunni boshqalardan ajratib olishga olib keladi, ammo qolgan periferik tugunlarga ta'sir qilmaydi. Biroq, kamchilik shundaki, Markaziy tugunning ishlamay qolishi barcha periferik tugunlarning ishdan chiqishiga olib keladi.
Agar Markaziy tugun passiv bo'lsa, kelib chiqadigan tugun o'z uzatilishining aks-sadosini qabul qilishga toqat qilishi kerak, bu ikki tomonlama aylanma uzatish vaqti (ya'ni Markaziy tugunga va undan) va Markaziy tugunda hosil bo'lgan har qanday kechikish bilan kechiktiriladi. Faol yulduzlar tarmog'ida faol Markaziy tugun mavjud bo'lib, u odatda echo bilan bog'liq muammolarni oldini olish uchun vositaga ega.
Daraxt topologiyasi (a.k.a. ierarxik topologiya) ierarxiyada joylashtirilgan yulduz tarmoqlari to'plami sifatida qaralishi mumkin. Ushbu daraxt tuzilishi individual periferik tugunlarga ega (masalan, barglar) faqat bitta boshqa tugunga uzatish va qabul qilish uchun zarur bo'lgan va repetitor yoki regenerator vazifasini bajarishi shart emas. Yulduzlar tarmog'idan farqli o'laroq, Markaziy tugunning funktsionalligi taqsimlanishi mumkin. An'anaviy yulduzlar tarmog'ida bo'lgani kabi, alohida tugunlar ham tugunga uzatish yo'lining bitta nuqtali ishlamay qolishi bilan tarmoqdan ajratilishi mumkin. Agar bargni bog'laydigan havola ishlamay qolsa, bu barg izolyatsiya qilinadi; agar barg bo'lmagan tugunga ulanish muvaffaqiyatsiz tugasa, tarmoqning butun qismi qolgan qismdan ajratiladi.Barcha signallarni barcha tugunlarga uzatishdan kelib chiqadigan tarmoq trafigi miqdorini engillashtirish uchun tarmoqqa ulangan tugunlarning identifikatorlarini kuzatib borishga qodir bo'lgan yanada rivojlangan Markaziy tugunlar ishlab chiqildi. Ushbu tarmoq kalitlari ma'lumotlarni normal uzatish paytida har bir portda" tinglash", ma'lumotlar paketlarini o'rganish va har bir ulangan tugunning manzili/identifikatorini va qaysi portga ulanganligini xotirada saqlash jadvalida yozib olish orqali tarmoq tartibini" o'rganadi". Ushbu qidiruv jadvali keyinchalik kelajakdagi translyatsiyalarni faqat mo'ljallangan manzilga yo'naltirishga imkon beradi.
Xulosa.
Biz yuqorida ko’rib o’tgan topologiyalar tez o'sib borayotgan texno-logiyalardr. To'g'ri, nafaqat tarmoq topologiyasi, balki butun tarmoq katta talabga ega. Bundan tashqari, talab ko'proq va ko'proq tashkilotlar internetda harakat sifatida oldinga oshirish kutilmoqda. Hatto kichik bir tashkilot yoki kichik dorixona ham kundalik hisoblash vazifalari uchun internetga bog'liq. Yaqinda o'tkazilgan ko'plab so'rovlarda ham xuddi shunday holat mavjud. Hozirgacha, biz bu haqda uning mohiyatini, bu nima, nima uchun u talab qilinadi, qayerda foydalanish, va uning turli turlari haqida malumotga ega bo’ldik
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Yusupbekov N.R., Muxitdinov D.P., Bazarov M.B. Elektron hisoblash mashinalarini kimyo texnologiyasida qo‘llash. –T.: Fan, 2010. -492 b.
2. X.Zayniddinov, I.X.Boboqulov, A.Bletskiy. Kompyuter tarmoqlari.O’quv qo’llanma. Toshkent 2007 yil.
3. Z.Z.Miryusupov, J.X.Djumanov. “Kompyuter arxitekturasi”./TATU. Toshkent 2017 yil.
4. N.Qurbonov, A.Hasanov. “Kompyuter tarmoqlari va tarmoq resurslari”.Ulubiy ko’rsatma.Namangan-2008 yil.
5. M.M.Musayev, A.A.Qahhorov,M.M.Karimov.”Kompyuter tarmoqlarini yig’ish”. O’quv qo’llanma 3nashr. Toshkent.”Ilm-Ziyo”.2011 yil.
|
| |
