|
Mavzu: Tarmoq topologiyasi va xarakteristikalari
|
| bet | 1/2 | | Sana | 15.02.2024 | | Hajmi | 159,35 Kb. | | #156914 |
Bog'liq Mavzu Tarmoq topologiyasi va xarakteristikalari (1) portal.guldu.uz-Ta’limda axborot texnologiyalari (1)
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUXAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Mustaqil ish
MAVZU: Tarmoq topologiyasi va xarakteristikalari.
Reja:
Tarmoq topologiyasi haqida.
Tarmoq topologiyasining turlari
Bugungi axborotlashgan jamiyatga yetib kelgunga qadar kompyuterlarni birlashtirish, fayllar va turli ko’rinishdagi xabarlar, ma'lumotlar almashish imkoniyatini yaratish borasida ko'plab tadqiqotlar olib borildi. Dastlab kompyuterlarni juft-juft qilib birlashtirishga erishildi, ko'p o'tmay bir nechta kompyuterlarni birlashtirish uchun texnik qurilma va dasturiy ta'minot yaratildi. Shu tarzda kompyuter tarmoqlari vujudga keldi.
Axborotlarni tarmoqlangan usulda qayta ishlashni amalga oshirishda ko'p kompyuterli birlashmalardan — kompyuter tarmoqlaridan foydalaniladi.
Kompyuterlararo ma'lumotlar almashinuvini ta'minlash uchun lokal tarmoqlardan foydalaniladi. Aynan ana shu kompyuter tarmoqlarining vujudga kelishi axborotlashgan tizimlarni shakllanishiga asos bo’ldi.
Lokal tarmoq — foydalanuvchilarga ommaviy ravishda kompyuterlarda ishlash va ma'lumot almashish, dasturlarni ishlatish, ommaviy ravishda modem, printer va boshqa qurilmalarni ishlatish imkonini beradi. Lokal tarmoqqa kompy
uterlarni birlashtirish uchun har xil kompyuterga ulanuvchi tarmoqli adapter (plata), kerakli miqdorda maxsus shtikkerli sim (kabel) lozim. Shunga ko’ra kompyuter tarmoqlari bir necha ko’rinishda tashkil qilinadi va ularni umumiy nom bilan tarmoq topologiyalari deb ataladi.
Tarmoq topologiyalarining ikkita asosiy toifasi mavjud: fizik topologiyalar va mantiqiy topologiyalar.
Qurilmalarni bog'lash uchun ishlatiladigan uzatish vositasi sxemasi tarmoqning fizik topologiyasidir. Supero'tkazuvchilar yoki tolali optik vositalar uchun bu kabellarning joylashishini, tugunlarning joylashishini va tugunlar va kabellar o'rtasidagi aloqalarni anglatadi. Tarmoqning fizik topologiyasi tarmoqqa kirish moslamalari va ommaviy axborot vositalarining imkoniyatlari, kerakli boshqaruv darajasi yoki xatolarga bardoshlik darajasi va kabel yoki telekommunikatsiya zanjirlari bilan bog'liq xarajatlar bilan belgilanadi.
Aksincha, mantiqiy topologiya-bu signallarning tarmoq vositasida harakat qilish usuli yoki ma'lumotlarning qurilmalarning fizik o'zaro bog'lanishiga bog'liq bo'lmagan holda tarmoq orqali bir qurilmadan ikkinchisiga o'tish usuli. Tarmoqning mantiqiy topologiyasi uning fizik topologiyasi bilan bir xil bo'lishi shart emas. Masalan, asl o'ralgan juftlik chekilgan yordamida takrorlash markazlari jismoniy yulduz topologiyasida olib boriladigan mantiqiy avtobus topologiyasi edi. Token uzuk a mantiqiy halqa topologiyasi, lekin jismoniy yulduz sifatida simli media kirish birligi. Jismoniy jihatdan AFDX(Avionics Full-Duplex Switched Ethernet ) kaskadli bo'lishi mumkin yulduz topologiyasi bir nechta ikkita ortiqcha chekilgan kalitlarning; ammo, AFDX(Avionics Full-Duplex Switched Ethernet ) Virtual havolalari vaqtni o'zgartiradigan bitta transmitterli avtobus ulanishlari sifatida modellashtirilgan, shuning uchun ilgari samolyotlarda ishlatilgan bitta transmitterli avtobus topologiyasining xavfsizlik modeliga amal qilgan. Mantiqiy topologiyalar ko'pincha ommaviy axborot vositalariga kirishni boshqarish usullari va protokollari bilan chambarchas bog'liq. Ba'zi tarmoqlar o'zlarining mantiqiy topologiyasini o'zlarining routerlari va kalitlariga konfiguratsiyani o'zgartirish orqali dinamik ravishda o'zgartirishga qodir.
Kompyuter tарmоg‘i topologiyasi (yaxlitlash, qiyofalash, tuzilish) deganda tarmoq kompyuterlarini bir-biriga nisbatan fizik joylashtirish va ularni aloqa liniyalari bilan ulashi tushiniladi. Takidlash muhimki, topologiya tushunchasi eng avval lokal tarmoqlarga tegishli bo‘lib, ularda aloqalar tuzulishini oson ko‘rish mumkin. Global tarmoqlarda aloqalar tuzilishi foydalanuvchilardan odatda berkitilgan va unchalik muhim emas, chunki har bir aloqa seansi shaxsiy o‘zini yo‘li bilan bajarilishi mumkin.
Asbob – uskunalarga, ishlatiladigan kabel turiga, mumkin bo‘lgan va eng qulay almashuvni boshqaradigan usullariga, ishlash ishonchligiga, tarmoqlarni kengaytirish imkoniyatlariga topologiya talablarini belgilaydi. Garchi tarmoqdan foydalanuvchiga topologiyani tanlash tez – tez bo‘lmasa ham, asosiy topoloiyalarning xususiyatlari, ularning ustunliklari va kamchiliklarini bilishi kerak.
Tarmoqning uchta asosiy topologiyalari mavjud:
• shina (bus), bunda hamma kompyuterlar bir aloqa liniyasiga parallel ulanadi va har bir kompyuterdan axborot bir vaqtda hamma qolgan kompyuterlarga uzatiladi (1.1-rasm);
1.1-rasm Shina(bus) topologiysi.
Shina(bus) topologiyalarini biz 2 guruhga ajratsak bo’ladi.
|
| |
