Mavzu: xom mahsulotlarga organoleptik baho berish Talaba: Ortiqova Muazzamxon Qo'shimchalar – organoleptik hissiy tahlil

Mavzu:xom mahsulotlarga organoleptik baho berish

Talaba:Ortiqova Muazzamxon

Qo'shimchalar – organoleptik hissiy tahlil orhanoleptik xususiyatlar - oziq-ovqat, suv yoki boshqa moddalarning odamlarning his qilish organlari orqali qabul qiladigan xususiyatlari. Sensorli baholash - bu ko'rish, hidlash,teginish, ta'm va eshitish organlari tomonidan qabul qilinadigan mahsulotlarga javoblarni uyg'otish, o'lchash, tahlil qilish va izohlash uchun ishlatiladigan ilmiy tadqiqot. Bugungi kunda organoleptik va sensorli atamalar bir-birining o'rnida ishlatiladi.

Qo'shimchalarni ishlab chiqarishda malakali, o'qitilgan yoki ekspert panellari oldindan belgilangan protokolga muvofiq sifat yoki miqdoriy sensorli baholashni amalga oshiradilar. Misol uchun, oziq-ovqat qo'shimchasining faol moddasining achchiq ta'mini maskalash uchun planshetlardagi kino qoplamasining samaradorligini ko'rish uchun sensorli baholashlar amalga oshiriladi.

O'simlik qo'shimchalari ko'pincha rangli yoki rangli ko'rinishga ega bo'lib, ularni qoplash qiyin. Kompaniyalar ushbu planshetlarning yuzasi va qirralarini bir hil oq plyonka bilan qoplaydi, ularni to'g'ri qoplaydi va ekspertlar guruhi tomonidan baholanadi.

Oziq-ovqat mahsulotlarining sifatini tekshirishda organoleptik usul katta rol o‘ynaydi. Bu usul bilan ularning ta’mi, hidi, rangi, konsistentsiyasi, tashqi ko‘rinishlari kishi sezgi organlari yordamida baholanadi. Organoleptik usulning qulaylik tomonlari shundan iboratki, u ko‘p xarajatlar, kimyoviy reaktivlar, asMA’RUZAlar talab qilmaydi hamda mahsulotning sifati to‘g‘risida tezda hulosa chiqarish mumkin bo‘ladi.

Uning kamchiligi esa bu usulning sub’ektivligidadir. Sub’ektivlik deganda shuni tushunish kerakki, kishi sezgi organlari hammada ham bir xil darajada rivojlangan bo‘lmaydi.Demak, bu mahsulot sifatiga turli kishilar har xil baho berishlari mumkin degan fikrni anglatadi. Bundan tashqari organoleptik usul bilan tovarlarning sifati tekshirilganda ularning sifat ko‘rsatkichlarini raqamlar bilan ifodalab bo‘lmaydi yoki mahsulotlarning sifati to‘g‘risida butunlay atroflicha ma’lumot ham olish qiyin. 

Oziq-ovqat mahsulotlariga organoleptik baho berishda ta’m bilish xususiyatlari ularning sifatini belgilaydigan asosiy ko‘rsatkichlardan biridir.

Ki shi organizmida ta’mni sezadigan asosiy a’zo tildir. Oziq-ovqat mahsulotlari iste’mol qilinganda sezgi a’zolarining qanday ta’sirlanishini birinchi bo‘lib akademik I. P. Pavlov tushuntirib bergan edi. Tilning shillik pardasi va og‘iz bo‘shlig‘ida ta’m bi lish bo‘rtmalari joylashgan bo‘lib, ularga ta’m sezgisini ko‘zg‘atuvchi moddalar eritmasi ta’sir qiladi. Tilda joylashgan til bo‘rtmalarining umumiy soni 9000 dan ortiq deb taxmin qilinadi, shulardan ko‘pchiligi tilning uchida, qolganlari tilning yon sathida va orqa qismida joylashgandir

Mahsulotlarga shirin ta’m beradigan moddalar asosan shakarqand, ko‘p atomli spirt (glitserin) va boshqalardir. Ko‘pchilik alkoloidlar (kofein, teobramin, xinin) va glyukozodlar (amigdamin, solanin) achchiq ta’mga ega bo‘ladi. Nordon ta’mni esa organik (olma, uzum, limon, sut) va mineral (sulfat, xlorid) kislotalar beradi.Oziq-ovqat mahsulotlarining hidi esa ularning sifatiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Hamma oziq-ovqat mahsulotlari ham ma’lum darajada hidga ega. Ularning hidiga qarab qanday mahsulotligi, buzilgan-buzilmaganligi, tozaligi to‘g‘risidagi ma’lumotga ega bo‘lish mumkin.

Lekin hozirgi kungacha ularning ilmiy asoslangan turlari mavjud emas. shunga qaramasdan, amalda hidlarni quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: xushbo‘y hid, meva hidi, gul hidi, quyuq hid, em-xashak hidi, achigan narsalar hidi va boshqalar.Hid bilish a’zolarining sezish qobiliyati ham ta’m berish a’zolarining sezish qobiliyati singari haroratga, hid beruvchi moddalar miqdoriga, tekshirish olib borilayotgan xonaning nisbiy namligiga va tozaligiga hamda shu mahsulotni iste’mol qilayotgan kishiga bog‘liq bo‘ladi. Hid bilish a’zolari ta’m bilish a’zolariga nisbatan katta sezgirlikka egadir

Oziq-ovqat mahsulotlarining sifatini organolep tik usulda aniqlaganda va standartlarning talabi bo‘yicha ham ularning ta’m va hid ko‘rsatkichlari birga qo‘shib yoziladi va aytiladi.Bundan tashqari, oziq-ovqat mahsulotlarining orga noleptik usulda aniqlanadigan organoleptik ko‘rsatkichlariga ularning rangi, tashqi ko‘rinishi, konsistentsiyasi ham kiradi. Bu ko‘rsatkichlar ko‘rish, eshitish va sezish a’zolari yordamida aniqlanadi. Insonning ko‘rish a’zosi bo‘lgan ko‘z yordamida oziq-ovqat mahsulotlarining tashqi ko‘rinishi, katta-kichikligi, rangi, shakli, idishlarga qanday joylashganligi, tiniqligi va shu kabilar baholanadi.

E’tiboringiz uchun raxmat