Mavzu: Yo‘l to‘shamasini rekonstruksiya qilish texnologik jarayonlari bo’yicha dunyo tajribasi reja

1. 
   Yo’l to’shamasi xaqida tushuncha.
   
2. 
   Yo‘l to‘shamasining mustaxkamligini baxolash usullari
   
3. 
   Yo‘l to‘shamasini texnologik jarayonlari bo’yicha dunyo tajribasi
   

Yo‘l konstrukstiyasining ko‘tarish qobiliyati (mustahkamligi)  konstrukstiyaning harakat va ob-havo, iqlim omillari ta’sirini to‘xtovsiz qabul qilish qobiliyatini belgilovchi uning xususiyati.

1. 
   Statik usul yordamida elastik egilishni aniqlash.
   
2. 
   Dinamik usul yordamida elastik egilishni aniqlash.
   

1. 
   Statik usul yordamida elastik egilishni aniqlash
   

• 
  Q=50±0.5 kN yuklanishga ega egiluvchan shtamp, izining diametric 33±3 sm va g’ildirak bosimi 0,6±0.05 MPa;
  

• 
  20 mm gacha egilishni o’lchashga mo’ljallangan, 0.02 mm o’lchash xatoligiga ega progibomer;
  
• 
  10 mm gacha o’lchashga mo’ljallangan soat ko’rinishidagi indicator, 0,01 mm dan o’lchash bo’laklariga ajratilgan;
  
• 
  50 C gacha o'lchashga mo'ljallangan simobli termometr, 1 C dan o'lchash bo’aklariga ajratilgan;
  
• 
  Uzunlik o’lchash uchun mo’ljallangan metall ruletka;
  
• 
  Shinadagi bosimni o’lchash uchun mo’ljallangan manometer, 1,0 MPa gacha o’lchashga mo’ljallangan va 0,01MPa dan o’lchash bo’laklariga ajratilgan;
  
• 
  Glitserin;
  
• 
  Suv;
  

1. 
   Xarakterli uchastka chegaralari belgilanadi – xarakterli uchastka uzunligi 0,5 dan 3km gacha bo’lgan oraliqda tanlanadi.
   
2. 
   Ruletka yordamida xarakterli uchastkadan elastik egilishni aniqlash nuqtalari belgilanadi; sinov nuqtalari orasidagi masofa 50 m dan oshmasligi kerak.
   
3. 
   Egiluvchan shtamp elastik egilishni aniqlash nuqtasiga o’rnatiladi.
   
4. 
   Qoplamadan sinov nuqtasidan 1 m dan oshmagan masofada chuqurligi 3-4 sm bo’lgan teshik ochiladi va uni 3:1 nisbatdagi suv glitserin aralashmasi bilan to’ldiriladi, so’ng unga termometrni joylashtirib harorat ko’satishi o’lchanib sinov jadvaliga belgilab boriladi.(1-jadval) jadval
   

1. 
   Progibomer tayanchini egiluvchan shtampning juft g’ildiragi o’rtasiga o’rnatiladi.
   
2. 
   Indikator tayanch qistirgichga shkaladagi ko’rsatkichi 0,2-0,7 mm oralig’iga keltirib o’rnatiladi.
   
3. 
   Avtomobil mumkin qadar sinov nuqtasida tutib turiladi, dastlab indicator ko’rsatkichi (i0) o’zgarmaydi.
   
4. 
   Indikator ko’rsatkichi 0.01 mm gacha aniqlikda aniqlanib 4.1-jadvalga qayd qilinadi.
   
5. 
   Avtomobil oldinga 5 m dan kam bo’lmagan masofaga cho’chiriladi.
   
6. 
   Avtomobil yurgandan so’ng indikator ko’rsatkichi i1 o’zgarmaguncha kutiladi, so’ng ko’rsatkich aniqlanib 4.1 jadvalga qayd etiladi.
   

1. 
   Har bir nuqtadagi elastik egilish 0.01 mm aniqlikda quyidagi formula orqali aniqlanadi:
   

2. 
   Xarakterli uchastkada aniqlangan elastik egilishlarning o’rta arifmetik hatoligini quyida formula yordamida aniqlanadi
   

2. 
   Dinamik usul yordamida elastik egilishni aniqlash.
   

• 
  Yuklanish kattaligini belgilash va uni o’zgartirish qurilmasi;
  
• 
  Elastik egilishni 2 mm gacha 0.02 mm aniqlikda o’lchash qurilmasi;
  
• 
  Ishchi dasturiy ta’minot;
  
• 
  2 % gacha aniqlikda masofa o’lchash qurilmasi;
  
• 
  Qoplama haroratini 55 C haroratgacha 1 C aniqlikda o’lchovchi qurilma;
  
• 
  Shinadagi bosimni o’lchash uchun mo’ljallangan manometer,(egiluvchan shtamp uchun) 1,0 MPa gacha o’lchashga mo’ljallangan va 0,01MPa dan o’lchash bo’laklariga ajratilgan;
  
• 
  Glitserin;
  
• 
  Suv;
  

1. 
   Shtamp sinov nuqtasiga o’rnatiladi;
   
2. 
   Yuk bilan ta’sir qiluvchi qurilma shtamp ustiga o’rnatiladi va belgilangan yukni yuqoridan tashlash usulida shtampga ta’sir etildi;
   
3. 
   Bitta nuqtada 3 marta elastik egilish aniqlanadi;
   
4. 
   Aniqlanayotgan sinov natijalari nazorat qilib boriladi.
   

1. 
   jadval. Dinamik usulda elastik egilishlarni aniqlash natijalarini qayd qilish jadvali.
   

2. 
   rasm. FWD (Falling Weight Deflectometer )ning umumiy ko’rinishi.
   

3. 
   rasm. FWD (Falling Weight Deflectometer )ning ishlash sxemasi.