Mechanizatiyalash muhandislari instituti

67
5-bob. 
ENERGIYA AUDITI BO'YICHA YAKUNIY HISOBOT. 
5.1. Elektr energiya balansi. 
Elektr energiyasini uzatish paytida elektr tarmog'ining har bir elementida 
yo'qotishlar paydo beradi. Tarmoqning turli jihatlaridagi yo'qotishlarning tarkibiy 
qismlarini o'rganish va isroflarni kamaytirishga qaratilgan tanlaydigan chora-
tadbirlarga ehtiyojni baholash uchun elektr energiyasi yo'qotishlarini tuzilishi tahlil 
qilinadi. 
Haqiqiy (hisobot berilgan) elektr yo'qotishlar ΔW
His
tarmoqqa etkazib 
beriladigan elektr energiyasi va iste'molchilarga tarmoqdan etkazib beriladigan 
elektr energiyasi o'rtasidagi farq sifatida aniqlanadi 
41 rasm. Isroflarning taxminiy tarkibi 
Haqiqiy yo'qotishlarning tarkibiy qismlari: 
1) elektr energiyasining texnik yo'qotishlari ΔW
Т
, simlar va elektr jihozlaridagi 
fizik jarayonlar natijasida, elektr tarmoqlarini elektr energiyasini uzatish paytida 
yuzaga keladi. 
2) nimstansiyalarning uz ehtiyojlari uchun elektr energiyasini iste'mol qilish 
ΔW
UE
, nimstansiyalarning texnologik jihozlarining ishlashini va xizmat 
ko'rsatuvchi xodimlarning faolitini ta'minlash uchun zarur, nimstansiyalarning uz 
ehtiyojlari transformatorlariga o'rnatilgan hisoblagichlarning ko'rsatkichlari bilan 
aniqlanadi; 
3) instrumental xatolar tufayli elektr energiyasini yo'qotish ularning o'lchovlari 
(instrumental yo'qotishlar) ΔW
Ulch
; 
4) tijorat zararlar Δ elektr energiyasini o'g'irlash, elektr energiyasini iste'molchilar 
tomonidan elektr energiyasi uchun to'lov bilan hisoblagich ko'rsatkichlarining mos 

68
kelmasligi va energiya sarfini nazorat qilishni tashkil qilish sohasidagi boshqa 
sabablar 
ΔW
К
=ΔW
His 
-
ΔW
Т 
- ΔW
UE
-
ΔW
Ulch
Yo'qotishlar tarkibining dastlabki uchta tarkibiy qismi elektr energiyasini 
tarmoqlar orqali uzatish jarayonining texnologik ehtiyojlari va uning tushumlari va 
ta'minotini instrumental hisobga olish bilan bog'liq bo’ladi. Ushbu tarkibiy 
qismlarning yig'indisi texnologik yo'qotishlar atamasi bilan tavsiflanadi. 
Elektr energiyasining texnik yo'qotishlari. Bunga liniyalardagi va kuch 
transformatorlaridagi yo'qotishlar, shuningdek, ulchov transformatorlari, yuqori 
chastotali aloqa va tokni cheklovchi reaktorlarning yuqori chastotali uzilishlari 
(YuChU) yo'qolishi kiradi. Ushbu elementlarning barchasi chiziqni "kesish" ga 
kiritilgan, ya'ni ketma-ket, shuning uchun ulardagi yo'qotishlar ular orqali o'tadigan 
quvvatga bog'liq bo’ladi. 
Yuk ko'tarmaydigan yo'qotishlar, shu jumladan kuch transformatorlari, 
kompensatsiya moslamalari (KM), kuchlanish transformatorlari, hisoblagichlar va 
yuqori chastotali aloqani ulash uchun qurilmalardagi elektr energiyasidagi 
yo'qotishlar, shuningdek, kabel liniyalari izolyatsiyasidagi yo'qotishlar iborat. 
Ikki xil yo'qotishlarni o'z ichiga olgan iqlimiy yo'qotishlar: toj zarari va havo 
liniyalari va nimstansiyalarning izolyatorlari bo'ylab oqish oqimlari oqibatida 
yo'qotishlar. Ikkala tur ham ob-havoga bog'liq. 
Substansiya uskunasidagi elektr energiyasining yuk yo'qotishlari 
Liniyalar va quvvat transformatorlarida utkinchi yo'qotishlar, ming kVt soat 
bu erda I(t) - t vaqtidagi element oqimi; Δt - uning ketma-ket o'lchovlari orasidagi 
vaqt oralig'i. 
Bir ulanishning tok transformatorlarida (TT) elektr yo'qotilishi,
T davomiyligi uchun hisoblash davri uchun ming kVt soat, kunlar: 
bu erda β
TTeqv
- tok transformatorining ekvivalent oqim yukining koeffitsienti;
a va b - tok transformatorida va uning ikkilamchi zanjiridagi solishtirma quvvat 
yo'qotishlariga Δр
ТТ
bog'liqlik koeffitsientlari, quyidagi ifodaga ega: 

Download 3,3 Mb.