-posangi; 2-aylanish platformasi; 3-xartumning arqoni; 4 - k o‘tarish arqoni

Aravachaning pastki qismiga osma ravishda o'rnatiigan ilgak 8, 
qamragich 10 orqali plita 9 bilan bog‘langan. Ayrim mashinalarda bu 
bogianish gidromanipulyatorlar orqali amaiga oshiriladi. Bu moslama 
orqali, plitatami har xil burchaklarga burish asosida kanal devorlari va 
tubiga parallel qilib o ‘rnatish mumkin, Piitadagi quloqlar manipulyator 
ilgakchaiariga ildiriladi (4.1 l-rasm), Bu kranning maksimal qulochi 16- 
18 m (bunda xartunitiing gorizontga og‘ish burelmgi 45°), yuk ko'tarish 
xususiyati 30—40 kN gacha, yukni tushirish chuqurligi 5 m gacha, ish 
imumdoi iigi 150 -20 0 ml soat,
Bu turdagi mashinalarning temir yoMda yuradiganlari ham mavjud 
b o iib , ular dizel’-elektrik boshqariladi.
4.1 l-rasm. Kanal sirtiga temir beton yotqizuvchi ish jihozi 
(manipulyator):
1-plita; 2-manipulyatorning pastki ramasi; 3- manipulyatorning yuqori ramasi; 
4-yuk aravachasi; 5-m axsus xartum; 6-xartumni tutib turuvchi moslama; 
7-tortuvchi arqon; 8-yuk aravachasining g ‘ildiraklari; 9-arqon bloki;
10- y o ‘naltirgich; 1 1-yuk arqoni; 12-yuk bloki; 13-rezina quvurlari; 
14-gidrotsilindr; 15-markaziy tutkich; 16-chig‘ir; 17-ilgak; 18-elektr kabellari.
53

4.6. Novariqlarni o ‘rnatuvchi mashinalar
Suvni tejash, kanallar egaliagan yer maydonlarini qisqartirish va 
kanal tozalash ishiarini yo‘qotish maqsadida, maxsus parabola 
shaklidagi temir beton novariqlari (lotokiar) ishlatiladi. W arning 
nishabligi 0,0005-0,015 oraliqda boMib, utardagi suv sarfi 0,05 5,00 
m3/s ni tashkil qiladi.
Temir beton novfarining uzunftgi 6...S m balandligi esa 0,60; 0,80; 
1,00; 1,20; 1,40; 1,50, 1,80 m boMadi, Novariqlar L hart! bilan (lotok 
so‘zinmg bosh harfi) ataladi, Masalan L-80, bu yerda 80 soni 
novariqning ikkinchi uchi keying! novni ulashga xizmat qiluvchi maxsus 
bcIbog‘ga ega. Belbog‘ning o ‘rtasida ehuqurlik bo‘lib, u maxsus 
materiallar (odatda rezina materiallari) bilan to‘ldiriladi. Bu bog‘lanish 
novlar ulashgan joydan suv o ‘tmaslikni ta ’minlaydi (4.12-rasm).
Novariqlarni, joylardagi gruntlarning holatiga qarab, turlicha 
o'rnatish mumkin (4.13-rasm).
4.13-rasm. Novariqlarni о ‘rnatish usullari: 

Download 10,96 Mb.