Suv havzalari bo‘lmish, magistral kanal, daryo, ko‘l va suv
omborlaridagi cho‘kindilami tozalaydigan maxsus mashinalarning, bir
joyda turib va suvda suzib yurib, cho*kindini suvga qorishtirib, tortib
olish va uni chiqarib tashlaydigan turlari ham ishlatiladi.
Kanal tozalovchi mashinalarga qosyiladigan asosiy talab: ishlash
sharoitiga iloji boricha faol ish jihozli uzluksiz ishlovchi boclishi; kam
xarajatli, yuqori ish uiiumdorligiga ega bo*Ushi; ishlatiladigan joylarda
o ctuvchanligini ta’mmlash; kanalni tozalashda iloji boricha uning
loyihadagi o ‘lehamlarmi tiklash; qo‘l kuchini ishlatmasdfttt turli
oMchamdagi k^nallami tozalash imkoniyatiga ega hoii.shi; kanaldan
chiqarilgan cho‘kindilarni uni qirg‘og‘iga tushishini bir tekisligini
ta’minlash; suvli kanallarda mavjud boMgan o ‘t va cho‘kindilarni
tozalash imkoniyatiga ega bo‘lishi; mashinalarni bir ish joyidan boshqa
ish joyiga qo‘shimcha vositalarsiz, o ‘zi yurib o‘tish, talablari qo‘yiladi.
Kanaldagi o ‘t va qamishlarni o ‘ruvchi mashinalarga quyidagi: o‘t
va
qamishlarni
o‘ruvchi
ish jihozi,
kanalning
sirtiga
ziyon
yetkazmasligi; o'rilgan o ‘t va qamishlarni yig‘ishtirib olish; kanal sirtida
o ‘suvchi boshqa yo‘g‘on poyali o ‘tlar va o ‘simliklarni o ‘rib, yig‘ishtirib
olish talablari qo‘yiladi.
Shuni ta’kidlab o ‘tish lozimki, yuqoridagi qo‘yilgan talablami bir
ish jihozi yoki bir mashina yordamida amalga oshirib boim aydi. Kanal
va kollektorlarni tozalash va ulardagi o ‘tlarni o ‘rish uchun turli ish
jihoziga ega bo‘lgan mashinalar kerak bo‘ladi. Shunga ko‘ra kanal va
kollektorlarni tozalovchi va ulardagi o ‘t hamda qamishlarni o ‘ruvchi
mashinalarni davriy va uzluksiz ishlaydigan turlari mavjud.
Davriy ishlaydigan turiga asosan bir cho‘michli draglayn va
gidravlik ekskavatorlar kiradi. Uzluksiz ishlaydigan turlariga esa ko‘p
cho‘michli, frezali, rotorli va aralash ish jihozli, shuningdek, o ‘t va
o ‘simliklarni olov bilan yondiruvchi mashinalar kiradi.
Bu ish jihozlari mashinaga tirkama yoki osma ravishda o ‘matiladi.
Mashinalar yurish uskunasi bo‘yicha; zanjirli, g ‘ildirakli, chang‘ida va
suvda suzib yuruvchi turlari ishlatiladi.
