|
Mengaliyev qarshi-2023 Suruvchiregistrlar,tarkibivakursatgichlarhamdatatbiqi Reja
|
| bet | 1/5 | | Sana | 23.12.2023 | | Hajmi | 106 Kb. | | #127210 |
Bog'liq VOXID RAQAM 3
KAI 11-20 GURUHI A.MENGALIYEV QARSHI-2023
Suruvchiregistrlar ,tarkibivakursatgichlarhamdatatbiqi
Reja:
1. Registrlar va ularning turlari
2. Registrlar turlari vatasnifi
3. suruvchiregistrlar
4. Mikroprotsessorning sistemali registrlari
Registrlarva ularning turlari
Registrlar deb, raqamli axborotni qabul qilish, xotiradasaqlash, uni uzatish
vashu axborotni kodini o‘zgartiradigan qurilmagaaytiladi. Registr inglizcha
so‘zdan olingan bo‘lib, yozuv jurnali (Jurnal registratsiy) degan ma’noni anglatadi.
Registrdaaxborot 0 va 1 raqamlarining kombinatsiyasidan iborat sonlar
ko‘rinishida saqlanadi. Registrlar triger deb ataluvchi mantiqiy elementlar
to‘plamidan tashkil topgan vaularning soni mashina so‘zining razryadlarsoniga
teng bo‘ladi. Axborotdagi ikkilik kodning har birrazryadigaregistrning bittamos
razryadi to‘g‘ri keladi. Registrlaraxborotni xotirada saqlashdan tashqari ular
quyidagi vazifalarni ham bajaradi.
1) Sonning kodini o‘zgartirish;
2) Axborotni o‘nggava chap istalgan razryadgasurish;
3) Ketma-ket kodlarni parallel kodlarga almashtirish va aksincha;
4) Ayrim mantiqiy amallarni bajarish;
Registrlaraxborotni yozish usuliga qarab ketma-ket vaparalel registrlarga
bo‘linadi. Registrdaaxborotni qabul qilish, siljitish va uzatish boshqaruvchi
impulslaryordamida amalga oshiriladi. Boshqaruvchi impulsli signallar
konyuktorlar orqali registrlargatushadi.
Registrlaraxborotni uzatish usuliga qarab 2 turgabo‘linadi:
xotira (siljitmaydigan) registr;
siljituvchi registr.
Siljituvchi registrlarni ko‘ramiz. Siljituvchi registr deb, boshqaruvchi taktli impuls ta’sirida ikkilik soni
kodini bir yoki bir necha razryad o‘ngga yoki chapga siljitadigan registrga aytiladi. Razryad setkasidan chiqib ketgan son yo‘qoladi. Siljituvchi registrlar arifmetik va mantiqiy operatsiyalarni bajarish uchun ham qo‘llaniladi. Qo‘shni razryadli triggerlarorasigakechiktiruvchi elementlarulanadi. Katta razryadli trigerni hisobchining kirishiga ulangan. Son registrga 2 usuldayozilishimumkin.
Parallel kodlarda;
Ketma – ket kodlarda.
Ketma – ket kodlar bilan sonni yozishda katta razryadli trigerni hisobchining
kirishiga soni kichik razryaddan boshlab ketma – ket kodli signal impulsi
ko‘rinishida beriladi. Har bir razryad yozilgandan keyin siljituvchi impuls beriladi.
Natijada yozilgan ikkilik son bir razryad o‘ngga siljiydi. Siljituvchi impuls hamma
trigerlarni 0 holatga keltiradi. Bu holda trigerlarda yozilgan birlik signal impulsi
shu trigerlarning chiqishidan kichik razryadli trigerga ma’lum vaqt kechikib
boradi. Trigerlardagi o‘tkinchi protsesslar tugashi bilan registrdagi ikkilik son
(kodli signal) kichik razryadga siljiydi. Registrda soni hamma razryadlar yozib
bulingandan keyin “o‘qish” komandasi bilan chiqishdagi kon’yunktorlar orqali
parallel kodli shinaga uzatiladi.
Parallel kod bilan soni yozishda signal kodi kodli shinaga beriladi.
“Siljituvchi” komandasi bilan signal kodi bir razryad o‘ngga siljiydi. N razryad
siljitish uchun n marta siljituvchi impuls berish kerak. Shunday qilib bitta registr
yordamida soni parallel kodini ketma – ket kodiga aylantirish mumkin. Sonni
chapga siljitish uchun kichik razryadli trigerni birlik chiqishini kechiktiruvchi
element orqali katta razryadli trigerni hisobchining kirishiga ulash kerak.
Ko‘pincha EHM larda zahira siljituvchi registrlar ham ko‘p qo‘llaniladi. Hozirgi
paytdaregistrlar integral mikrosxema ko‘rinishda ishlab chiqarilmokda.
Trigerlar, xotiravaarifmetik qurilmaning asosiy elementi hisoblanadi. U 2 ta
turg‘un holatga ega bo‘lgan elektron qurilmadir. U ikki kaskadli simmetrik
qarshilikli kuchaytirgichdan iborat bo‘lib kaskadlarorasida 100 % li musbat teskari
bog‘lanishi amalga oshirilgan. Hisoblash texnikasida trigerlar xotira qurilmasi
sifatidaqo‘llaniladi.
Trigger kirishiga beriladigan boshqaruvchi signal ta’sirida u bir turg‘un
holidan ikkinchi turg‘un holatga o‘tadi. Uning bitta turg‘un holati mantiqiy 1 deb,
ikkinchisi 0 deb qabul qilinadi. Trigerni kirishiga beriladigan har bir signalga
muvofik u o‘z holatini o‘zgartirishi uchun hisobli kirish rejimi qo‘llanildi. Buning
uchun trigerni alohidakirishlari o‘zaro birlashtirib ulanadi.
Trigerlar amalda inersiyasiz bo‘lib 1 sekunda 106 marta qayta-qayta ulanib
turishi mumkin. Trigerlar asosida EHM larni registrlari, hisoblagichlari va
jamlagichlari yig‘iladi. Trigerlar integral mikrosxema asosida ish chiqilmokda.
Trigerlar axborotni saqlash usuliga ko‘ra asinxron va sinxron trigerlarga bo‘linadi.
Asinxron trigerlarda axborot vaqtning istalgan momentida kirish signalining
o‘zgarishi bilan o‘zgarishi mumkin.
Sinxron trigerlarda ularning chiqishlaridagi axborot vaqtning aniq
momentidasinxron signal berilgandaginao‘zgaradi.
|
| |
