Metallarning tuzilishi va xossalari

Sanoatda va metallurgiyada turli xil zagotovka, detallar tayyorlash uchun metall tanlashda, uning kimyoviy tarkibi, tuzilishi, mexanik, fizik-kimyoviy va texnologik xossalarini bilishi, shuningdek, ulardan foydalanish sharoitlarini hisobga olishi zarur. Metall va qotishmalaming tarkibi, tuzilishi bilan xossalari o‘zaro bogMangan holda o‘rganiladi. Bunda metallarning kristall tuzilishi mu­ him ahamiyat kasb etadi. Umuman olganda, atomlaming o‘zaro joylashishiga qarab amorf va qattiq jismlar boMadi. Kristall jismlar qizdirilganda ma’lum temperaturagacha (suyuqlanish temperaturasigacha) qattiq kristall holatda qoladi, bu temperaturadan ozgina koMarilganda esa ular suyuq holatga o‘tishi mumkin. Amorf jismlar qizdirilganda katta temperatura oraligMda yumshaydi: aw al ular qovushqoq boMib qoladi, so‘ngra suyuq holatga o‘tadi. Barcha metallar va ulaming qotishmalari kristall jismlar hisoblanadi. Metallarning kristall strukturasini bayon qilish uchun kristall panjara tu- shunchasidan foydalaniladi. Kristall panjara bu xayoliy fazoviy to‘r boMib, uning tugunlarida metall hosil qiluvchi atomlar (ionlar) joylashadi. Kristallni hosil qiluvchi modda donalari (ionlar, atomlar) fazoda davriy ravishda takrorlanib turadigan ma’lum geometrik tartibda joylashgan boMadi. Amorf jismlarda atomlar fazoda betartib, xaotik tarzda joylashgan. Bunday jismlarga shisha, smola,'kanifol, yelim kabilar kiradi

• Sanoatda va metallurgiyada turli xil zagotovka, detallar tayyorlash uchun metall tanlashda, uning kimyoviy tarkibi, tuzilishi, mexanik, fizik-kimyoviy va texnologik xossalarini bilishi, shuningdek, ulardan foydalanish sharoitlarini hisobga olishi zarur. Metall va qotishmalaming tarkibi, tuzilishi bilan xossalari o‘zaro bogMangan holda o‘rganiladi. Bunda metallarning kristall tuzilishi mu­ him ahamiyat kasb etadi. Umuman olganda, atomlaming o‘zaro joylashishiga qarab amorf va qattiq jismlar boMadi. Kristall jismlar qizdirilganda ma’lum temperaturagacha (suyuqlanish temperaturasigacha) qattiq kristall holatda qoladi, bu temperaturadan ozgina koMarilganda esa ular suyuq holatga o‘tishi mumkin. Amorf jismlar qizdirilganda katta temperatura oraligMda yumshaydi: aw al ular qovushqoq boMib qoladi, so‘ngra suyuq holatga o‘tadi. Barcha metallar va ulaming qotishmalari kristall jismlar hisoblanadi. Metallarning kristall strukturasini bayon qilish uchun kristall panjara tu- shunchasidan foydalaniladi. Kristall panjara bu xayoliy fazoviy to‘r boMib, uning tugunlarida metall hosil qiluvchi atomlar (ionlar) joylashadi. Kristallni hosil qiluvchi modda donalari (ionlar, atomlar) fazoda davriy ravishda takrorlanib turadigan ma’lum geometrik tartibda joylashgan boMadi. Amorf jismlarda atomlar fazoda betartib, xaotik tarzda joylashgan. Bunday jismlarga shisha, smola,'kanifol, yelim kabilar kiradi