so‘m
bo‘yicha
qiymati,
So‘m
fisienti
narxi, so‘m
Olma
160
30000
4800000
0,4147
1990859
12443
Gilos
86
600000
51600000
0,4147
21401734
248857
O‘rik
90
46000
4140000
0,4147
1717116
19077
Uzum
100
30000
3000000
0,4147
1244287
12443
Jami
-
-
63540000
0,4147
26354000
-
Yerga tushgan mevalar bog‘dorchilikda qo‘shimcha mahsulot
sifatida qabul qilinishi
mumkin. U foydalanish mumkin bo‘lgan bahoda baholanadi va
shu bahoda jami xarajatdan
chegirib tashlanadi.
Agar ular qayta ishlansa, sifatiga qarab bozor bahosi bo‘yicha baholanadi.
Yerga tushgan yoki buzilgan mevalar chorva mollariga berilsa, ular ozuqa ildiz mevalilarning reja
tannarxi bo‘yicha baholanib, kirim qilinishi mumkin.
Ixtisoslashgan bog‘dorchilik fermer xo‘jaliklarida alohida ekin turlari katta maydonlarni
egallab, xarajatlar ularning har biri bo‘yicha alohida hisobga olinadi. Shuningdek, bunday fermer
xo‘jaliklarida asosiy mahsulotlar bilan bir qatorda yondosh mahsulotlar sifatida qalamcha, parxish,
ildiz bachkisi va ildiz qalamchalari ham olinadi.
Har bir mahsulot turining tannarxini hisoblashda mazkur ekindan olingan barcha mahsulot
belgilangan koeffitsientlar bo‘yicha shartli mahsulotga aylantiriladi. Shundan so‘ng
kalkulyatsiyalash umumbelgilangan tartibda amalga oshiriladi. Masalan,
olma yetishtirishga
ixtisoslashgan fermer xo‘jaligida bog‘ni parvarishlash va hosilni yig‘ishtirish xarajatlari 3271800
so‘mni tashkil etgan. 6s yerga to‘kilgan va 2s urilgan nostandart olma ozuqa sifatida 1s. 5000
so‘mdan baholanib, chorvachilik fermer xo‘jaligiga sotilgan. Ushbu qo‘shimcha mahsulot qiymati
(40000 so‘m) jami xarajatdan chegirib tashlanadi.
Ixtisoslashgan fermer xo‘jaligida bog‘dorchilik mahsuloti – 1s olma tannarxi quyidagicha:
Olma
hosilini yetishtirish, yig‘ishtirish va hosil yig‘ishtirilganidan so‘ng bog‘ni
parvarishlash xarajatlari 3271800 so‘m.
Qo‘shimcha mahsulot qiymati:
- yerga tushgan olma
(6s x 5000s)
30000 so‘m
- urilgan nostandart olma
(2s x 5000s)
10000 so‘m
Kal`kulyatsiyalanadigan mahsulotga tegishli xarajat:
(3271800 – 40000s) = 3231800 so‘m.
Kalkulyatsiyalanadigan mahsulot shartli birliklarga o‘tkazilganda:
-standart olma (80s x 1,0)80
-nostandart olma (30s x 1,0)30
-qalamcha ko‘chatlar (6x 0,5)3
Hammasi
113 s.
1 shartli birlik tannarxi yoki 1s olmaning o‘rtacha tannarxi
(3231800:113s) 28600 so‘m
Qalamcha ko‘chatlar tannarxi
(28600 x 5) 143000 so‘m
Standart va nostandart olma tannarxi
(3231800 – 143000 yoki 28600 x 110)
3088800 so‘m
joriy yilda 1s standart olma o‘rtacha bozor bahosi 60000 so‘m, nostandart olmaniki 40000
so‘m bo‘lgan.
Shunday qilib, haqiqatda olingan olma miqdoridan buzilganlari chegirib tashlangandan
so‘ng qolgan qismining tannarxi hisoblanishi lozim. Yuqoridagi misoldan ko‘rinib
turibdiki,
fermer xo‘jaligida 32 sentner nostandart olma hosili olingan.
