Инвестицияларни туркумлаштириш белгилари

Download 4,03 Mb. Pdf ko'rish
bet	33/230
Sana	18.12.2023
Hajmi	4,03 Mb.
	#122991

1 ... 29 30 31 32 33 34 35 36 ... 230

Bog'liq
9FGpxRXF4oZVzQ4RAFkIWArGCd7lguGpnEliCPmR

1.1.-Rasm. Investitsiyalarning turli belgilar bo’yicha turkumlanishi.

Инвестицияларни туркумлаштириш белгилари
1. Mablag‘
kiritish
ob'ektlari
bo‘yicha
2.
Investitsiyal
ashdagi ishtiroki
bo‘yicha
3.Investitsiyal
ash davri
bo‘yicha
4.Investitsiyaviy
resurslarning
mulkchilik shakli
bo‘yicha
5.Mintaqa
viy belgisi
bo‘yicha
1.1.-Rasm. Investitsiyalarning turli belgilar bo’yicha turkumlanishi.
Davlat investitsiyalari deganda byudjet va nobyudjet fondlari, hamda qarz mablag`lari hisobiga
markaziy va mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlari, hamda o’zining shaxsiy va qarz mablag`lari
hisobiga davlat korxona va tashkilotlari kiritadigan kapital qo’yilmalar tushuniladi.
Chet el investitsiyalari - chet ellik fuqarolar, yuridik shaxslar va davlatlar tomonidan amalga
oshirilidigan kapital qo’yilmalardir.
Qo’shma investitsiyalar - mazkur mamlakat va chet el davlatlari sub'ektlari tomonidan qo’shma
ravishda amalga oshiriladigan investitsiyalardir.
5.
Hududiy belgisi bo’yicha mamlakat ichidagi va mamlakat tashqarisidagi investitsiyalar
farqlanadi.
Investitsiyalar o’z ob'ekti bo’yicha ham quyidagicha turkumlanishi mumkin:
- kapital (real aktivlarga);
- innovatsion (texnika va yangi texnologiyalarning yangi avlodini ishlab chiqishga
yo’naltirilgan);
- ijtimoiy (inson salohiyatini, ishlab chiqarish tajribasini rivojlantirish, nomoddiy boyliklarning
boshqa shakllariga kiritiladigan).
Bundan tashqari, loyiha boshlanishida korxona xarid qilishda amalga oshiriladigan boshlang`ich
yoki netto-investitsiyalar mavjud. Reinvestitsiyalar bilan birgalikda ular brutto-investitsiyalarni tashkil
etadi.
Reinvestitsiyalar - yangi ishlab chiqarish vositalarini yaratish yoki xarid qilishga va boshqa
maqsadlarda foydalaniladigan, qayta bo’shagan investitsiyaviy resurslardir. Bunday investitsiyalar
mavjud ob'ektlarni yangilash, texnologik uskunalarni zamonaviylashtirish, yangi mahsulot turlarini
ishlab chiqish, yangi bozorlarni tashkil etish va boshqa maqsadlarga yo’naltirilishi mumkin.
Ishlab chiqarishga, qimmatli qog`ozlarga va boshqa turdagi investitsiyalarni amalga oshirish
quyidagi hollardagina maqsadga muvofiq bo’ladi:
- ushbu qo’yilmadan olinadigan sof foyda, mablag`larni bank depozitiga qo’yish orqali
olinadigan sof foydadan yuqori bo’lsa;
- investitsiyalar rentabelligi inflyatsiya darajasidan yuqori bo’lsa;
M
a
m
la
k
a
t
ta
sh
q
a
ri
si
d
a
g
i
in
v
e
st
it
si
y
a
la
r
M
a
m
la
k
a
t
ic
h
id
a
g
i
in
v
e
st
it
si
y
a
la
r
U
zo
q
m
u
d
d
a
tl
i
in
v
e
st
it
si
y
a
la
r
B
il
v
o
si
ta
i
n
v
e
st
it
si
y
a
la
r
R
e
a
l
in
v
e
st
it
si
y
a
la
r
M
o
li
y
a
v
iy
i
n
v
e
st
it
si
y
a
la
r
B
e
v
o
si
ta
i
n
v
e
st
it
si
y
a
la
r
Q
is
q
a
m
u
d
d
a
tl
i
in
v
e
st
it
si
y
a
la
r
C
h
e
t
e
l
in
v
e
st
it
si
y
a
la
ri
D
a
v
la
t
in
v
e
st
it
si
y
a
la
ri
X
u
su
si
y
i
n
v
e
st
it
si
y
a
la
r
Q
o
‘s
h
m
a
i
n
v
e
st
it
si
y
a
la
r

40
- pullarning vaqt oralig`idagi qiymatini hisobga olgan holda, mazkur loyiha rentabelligi, boshqa
alternativ loyihalar rentabelligidan yuqori bo’lsa;
- loyiha amalga oshirilgandan so’ng korxona aktivlarining rentabelligi oshsa (yoki kamaymasa)
va har holda qarz mablag`lari bo’yicha o’rtacha hisob stavkasidan yuqori bo’lsa;
- ko’rib chiqilayotgan loyiha, ishlab chiqarishning ratsional tuzilmasini shakllantirish,
xarajatlarni qoplash muddatlari, moliyaviy manbalarning mavjudligi nuqtai-nazaridan korxonaning
bosh maqsadlariga muvofiq kelsa.
Shuni ham ta'kidlab o’tish lozimki, mazkur umumiy tamoyillar bo’lishiga qaramasdan, u yoki bu
xo’jalik faoliyatini yurituvchi sub'ekt uchun investitsiyaviy siyosatning asosiy mezonlarini aniqlash
juda ham sub'ektiv va muayyan bosqichdagi strategik moliyaviy maqsadlarga bog`liq bo’ladi.
Ammo sub'ektivlikning har qanday darajasida investitsiyalar bo’yicha qaror qabul
qilinayotganda, moliyaviy menejer pullarning vaqt oralig`idagi qiymatini, loyiha tavakkalchiligi
darajasini, loyihaning alternativ loyihalardan ustunligini va boshqa ko’plab omillarni e'tiborga olishi
lozim.
Shunday qilib, investitsiyalar to’g`risida qaror qabul qilish kutilayotgan daromadlilik va
tavakkalchilik nisbati tahliliga asoslanadi. Shuning uchun ham, investitsiyalar mohiyati to’g`risida gap
yuritayotganda, ularning turli xil tavakkalchilik va kutilayotgan daromadga bog`liq ekanliklarini esdan
chiqarmaslik lozim. Pullarning daromad olib kelish qobiliyati ularning kelib chiqish manbai va
iste'mol yo’nalishlari, ya'ni pul qayerdan kirib kelishi va nimaga investitsiya sifatida qo’yilishiga
bog`liq bo’ladi. Demak, kapital manbalarining ishonchliligi va mablag`larni to’g`ri investitsiya qilish
o’rtasida uzluksiz aloqa kuzatiladi. Ushbu belgilari bilan investitsiyalar boshqa qo’yilmalardan
farqlanadi.

Download 4,03 Mb.

1 ... 29 30 31 32 33 34 35 36 ... 230

Download 4,03 Mb.

Pdf ko'rish