|
Modul muhandislik psixologiyasining metodolik va nazariy asoslari. Mavzu Muhandislik psixologiyasining predmeti va vazifalari.(2s.)
|
| bet | 66/93 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 0,56 Mb. | | #255101 |
Bog'liq Muhandislik psixologiyasi 12.4. Aqliy faoliyatni modellashtirish.
12.1. Axborotni saqlash jarayonlarida xotira va tafakkurning roli.
Axborotni qayta ishlash jarayonlarida hal qiluvchi rol xotira va tafakkurga tegishli. Asboblar yordamida mashinalarni boshqaradigan shaxsning faoliyatida xotiraning barcha asosiy shakllari u yoki bu qisqa muddatli va uzoq muddatli ko’rinishda namoyon bo'ladi. Xotira shakllari axborotni saqlash vaqti bilan farqlanadi. Qisqa muddatli xotira olingan ma'lumotlarni bir soniya va bir daqiqa, uzoq muddatli xotira - bir kun, bir oy, bir yil davomida saqlashni ta'minlaydi.
Xotira ikonik va operativ turlarga bo'linadi. Sezgilar tomonidan ma'lum bir vaqtda olingan deyarli barcha ma'lumotlar darhol xotirada saqlanadi, lekin u uzoq vaqt saqlanmaydi atigi bir necha soniya. Ishchi xotira - bu shaxsning ma'lum bir harakatni bajarish uchun zarur bo'lgan joriy ma'lumotlarni saqlab qolish qobiliyati, saqlash muddati harakatni bajarish vaqti bilan belgilanadi.
Uzoq muddatli xotira ma'lumotni kelajakda foydalanish uchun saqlaydi. Ma'lumotni qisqa muddatli xotiradan uzoq muddatli xotiraga o'tkazishda uni keyingi tanlash va shu bilan birga qayta tashkil etish sodir bo'ladi. Xotiraning sanab o'tilgan shakllari o'rtasidagi munosabatlar "inson-mashina" tizimi tomonidan hal qilinadigan vazifalarga va operator faoliyatining tuzilishiga bog'liq. Ba'zi hollarda etakchi o'rin qisqa muddatli xotiraga, boshqalarida - uzoq muddatli xotiraga tegishli. Muhandislik psixologiyasida operativ xotiraga katta e'tibor beriladi, chunki u operator harakatlarining ishonchliligi va samaradorligiga sezilarli ta'sir qiladi.
Xotirada saqlangan axborot miqdori bilan emas, balki idrok etilgan stimullar soni bilan belgilanadi va ularning axborot mazmuniga deyarli bog'liq emas.Yodlangan materialning kerakli takroriy soniga nisbati bilan baholanadigan uzoq muddatli xotira hajmi olingan ma'lumot miqdori bilan belgilanadi. Qisqa muddatli va uzoq muddatli xotira xatti-harakatlarni tashkil qilishda turli funktsiyalarga ega. Qisqa muddatli xotira, birinchi navbatda, atrof-muhitdagi asosiy yo'nalish bilan bog'liq va shuning uchun asosan yangi paydo bo'lgan signallarning umumiy sonini, ularning axborot mazmunidan qat'i nazar, aniqlashga qaratilgan.
Xotirada saqlangan axborot miqdori, uch komponentli xotira modelini taqdim etish mumkin (12.1-rasm). Ushbu modelga ko'ra, tashqi muhitdan olingan ma'lumotlar birinchi navbatda hissiy registrlarga kiradi. Bu erda u bir soniyadan ko'p bo'lmagan vaqt davomida jismoniy signallarni keyinchalik qayta kodlashsiz, hislar darajasida o'zgartirilgan shaklda juda to'liq tavsifi shaklida saqlanadi. Turli xotira bloklarining asosiy xarakteristikalari 12.1.Jadvalda keltirilgan.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Modul muhandislik psixologiyasining metodolik va nazariy asoslari. Mavzu Muhandislik psixologiyasining predmeti va vazifalari.(2s.)
|
