Mol-modda miqdori(maruza) Xalqaro birliklar sistemasi (SI) da modda miqdorining birligi sifatida mol
Mol-modda miqdori(maruza)
Xalqaro birliklar sistemasi (SI) da modda miqdorining birligi sifatida mol qabul qilingan.
Mol — bu moddalaming 0,012 kg uglerod izotopi 12C da nechta atom bo‘Isa, tarkibida shuncha struktura birliklar (molekula, atom, ion, elektron va boshqalar) bo‘ladigan miqdoridir.
Bitta uglerod atomining massasini (1,993 • 10-26 kg) bilgan holda 0,012 kg ugleroddagi atomlar soni NA ni hisoblab topish mumkin:
Bu son Avogadro doimiysi deyiladi (belgisi NA, o‘lchovi g/mol) va istalgan moddaning bir molidagi struktura birliklari sonini ko'rsatadi. Mol-modda miqdori quyidagi kabi bog’lanishlarga ega bu yerda ;
1.m=moddaning massasi(mikrotarozilarda o’lchab topilgan)/birligi gr,kg,tonna
2.M= moddaning molyar massasi(1 moldagi massa)/ birligi g/mol yoki kg/mol
3.V=gaz moddaning hajmi(o’lchangan hajm)/birligi l,ml,m3
4.Vm= gazlarning normal sharoitdagi molyar hajmi/ 22,4 l/mol
5. NA= 1 mol modda miqdorida bo’ladigan ion,molekula,atom miqdori (avagadro soni) / 6,02*1023
6. N(atom)= modda tarkibidagi atomlar soni (masalada beriladi yoki topish kerak bo’ladi)
7. N(molekula)= modda tarkibidagi molekulalar soni (masalada beriladi yoki topish kerak bo’ladi)
8. R - universal gaz doimiysi. /=8,31 J (mol KJ )
9. T — temperatura, К (Kelvin) hisobida. (*C+273=K)
10. P – bosim / 101.325 kPa,760 mmHg ustuni
11.K=moddaning 1 ta molekulasidagi atomlar soni(masalan H2SO4 uchun 7 ga teng)
Mol tushumchasi bilan bir qatorda gr-atom, gr-molekula tushumchalari ham ihlatiladi
1 gr-atom(1 mol atom) atomlar uchun qo’llaniladi , 1 gr-molekula (1 mol molekula) molekulalarni miqdorini anglatish uchun qo’llaniladi !!!
Mol-modda miqdori(masalalar ishlash)
MOL VA MASSA BOG’LIQLIGI
MOL VA HAJM BOG’LIQLIGI
X=3.8
X=26,4
X=71 demak Cl2
MOL , BOSIM HARORAT BOG’LIQLIGI
MOL va MOLEKULA SONINING BOG’LIQLIGI
1-masala. 5 mol ,,Quruq muz ‘’ tarkibida qancha molekula saqlaydi ???
yechish. Har qanday moddaning 1 moli tarkibida NA (6.02*1023) ta molekula bo’lishini hisobga olib quyidagi tenglamani tuzamiz
1 molda-----------------------------6.02*1023 ta molekula
5 molda -----------------------X ta X=30.1*1023 ta molekula bo’lar ekan
2-masala. Tulki demining 15.05*1023 ta molekulasi necha mol keladi ???
yechish.
1 molda-----------------------------6.02*1023 ta molekula
X molda -----------------------15.05*1023 ta molekula
MOL va MOLEKULA SONINING BOG’LIQLIGI
1-masala. 2 ,5 mol ohaktoshdagi atomlar sonini hisloblang
yechish. Avvalam bor masalani ishashdan oldin 1mol moddada qancha atom bo’ladi ??? 1 mol modda tarkibida molekulalar soni moddaga bog’liq bo’lmaydi. Ammo atomlar soni esa bevosita moddaga bog’liq yani 1 mol moddada atomlar soni NA*K gat eng
1 mol CaCO3 da ------------------------ NA*5
2.5 mol CaCO3 da esa-------------------X=12.5NA yoki 12.5*6.02*1023=75.25*1023
2-masala. Atomlar soni 301*1023 ta bo’lgan bertoli tuzing modda miqdorini aniqlang
1 mol KClO3 da-----------------------------5*6.02*1023 ta
Xmol da------------------------------------301*1023 ta
MAVZU YUZASIDA SO’NGI XULOSA
Proporsiya tenglamasi
1 mol——M——22,4 litr——NA(molekula) —— NA * K(atom)
X mol——m——V litr——N(molekula) —— N(atom)
http://fayllar.org
|
