Mövzu 1 ngn – şəbəkəsinin strukturu və elementləri. Suallar

- bölünən avadanlıqlar modulundan BAM (SRM);

- xətti interfeys modulundan XİM (LİM);

- sistemin sinxronlaşna modulundan SSM (STM);

- əlavə idarəetmə modulundan ƏİM (BAM);

- qəza siqnallaşmasının inteqral blokundan QSİB (ALM) ibarətdir.

C&C08-in kommutasiya sistemi böyük sayda standart fiziki interfeyslərdən və kifayər qədər böyük həcmli şəbəkə birləşməsi matrisindən (cədvəlindən) təşgil olunur. Müxtəlif tutumlu kommutasiya sistemi yaratmaq üçün bu interfeyslər şəbəkə avadanlığı rolunu görür və müvafiq proqram təminatı yükləndikdə siqnallaşma protokolu funksiyasını yerinə yetirirlər.

Mövzu 31

Mərkəzi emal modulu-MEM (CPM)
MEM özü də ASM və CPC platalarından ibarətdir. CPC yüksək məhsuldarlığa malik olan MPU 860 növlü prossesordan istifadə edilməklə qurulmuşdur.

Müxtəlif proqram təminatlarının yüklənməsindən asılı olaraq CPC platası texniki xidmət, qəza siqnallaşması, avadanlığının idarə olunması, mərkəzi verilənlər bazasının idarə olunması və şinlərin idarə olunması funksiyalarını yerinə yetirə bilər.

128kx128k kommutasiya matrisası 512 giriş və 512 çıxışlı HW tipli yüksək sürətli xəttlərin kommutasiyasını (qoşulmasını) təmin edir. Hər bir HW xətti 16.384Mbit/s sürətli 256 zaman intervallı kanal kimi işləyir (istifadə edilir). Bu kanal qısa olaraq, çox vaxt, 16M HW adlanır. Rabitə xəttlərini sayını azaltmaq üçün 16 ədəd 16M HW bir ədəd yüksək sürətli optik lifli (HOFL tipli) kanala multipleksləşdirilirlər (yerləşdirilir) ki, bu kanalda da veriliş sürəti 393.2 Mbit/s olur. MKS-in strukturu sxemdə göstərilmişdir.

İki səviyyəli struktura malik olan RİM modulundan və yüklərin bölünmə sxemindən istifadə olunması sistemin etibarlılığını yüksəldir.

Şəkil 1. Kadr kommutasiya sahəsi platasının sxemi

Şəkildən göründüyü kimi trafikin həcmindən asılı olaraq dinamik qaydada veriliş sürəti avtomatik dəyişir. Bu isə şəbəkənin artıq yüklənməsinin qarşısını alır. Kommutasiya sahəsinin kadr platasının RİM modulunun tərkibində olması onun buraxma zolağının 512Mbitə qədər artırılmasına imkan verir.

Birləşdirici xəttlər şəbəkənin bu üsülla qurulması KM üsulu ilə qurulmaya nisbətən şəbəkənin qurulmasına sərf edilən xərcləri azaltmağa və inteqral xidmət göstərmə dərəcəsini artırmağa imkan verir.

Şəkildə aşağıdakı interfeyslər təsvir edilmişdir:

-SDH interfeys – SDH interfeysi;

-E1/T1 interfeys - E1/T1 interfeysi;

-İntemal optik interfeys- daxili optik interfeys.

Əlavə idarəetmə modulu (BAM)
Əlavə idarəetmə modulu (BAM) onun üçün hazırlanmış rəfdə yerləşdirilir. Kommutatorun tutumundan asılı olaraq istifadəçilər bir vəya bir neçə serverden istifadə edə bilərlər. C&C08 ATS-in terminal qurğuları NT platformasında və SQL serveri ilə proqram təminatının dayanıqlı işini təmin edən iş rejimində işləyə bilirlər. Bundan əlavə istifadəçilər əlavə diskli massivlərdən də lazımı gəldikdə istifadə etmək imkanlarına malik olurlar.

Server Ethernetin 10Mbit/s, 100Mbit/s kanalları vasitəsi ilə kənar avadanlıqlarla verilənləri mübadilə edir və local şəbəkə LAN vasitəsi ilə müxtəlif işçi stansiyalara qoşula bilir. Bunun sayəsində stansiyanın texniki xidmətləri digər stansiyalarla mövcud verilənlərin mübadiləsini, qəza siqnallaşmasını və uzaqda yerləşən mərkəzi texniki xidmət sistemi ilə məlumat mübadiləsini təmin edir.

Qəza siqnallaşma bloku ardıcıl port vasitəsilə ƏİM sisteminə vəya işçi stansiyaya qoşulur. Bu qurğu qəza siqnallarını səs və işıq siqnalı formasında hasil edir. Belə siqnallar sistemdə baş verən qəzanın səviyyəsini, növünü və yerini bildirirlər. Belə siqnallara əsasən operator sistemə qəzanın baş vermə yeri və səbəbi haqqda sorğu verə bilir və onlar barədə daha dəqiq məlumat ala bilir. Qəza siqnallaşması sisteminin tərkibinə: elektrik qida sisteminin qəza siqnallaşması, akkumlyator sisteminin qəza siqnallaşması, avtozalın qəza siqnallaşması və təhlükəsizlik sisteminin qəza siqnallaşması aiddirlər.

Kommutasiya modulunun əsas vəzifəsi çağırışları emal etmək və C&C08 sisteminin bütün platalarına xidmət etməkdən ibarətdir. Yəni çağıran abunəçinin xəttinin təyin edilməsini, tonal siqnallarını generasiya edilməsini, nömrələrin qəbul və analiz edilməsini həyata keçirməklə rabitə yaratmaqdan ibarətdir. KM modulu analoq və rəqəm abunəçi xəttləri, analoq və rəqəm birləşdirici xəttlər interfeyslərinə və eləcə də abunəçi verilənlərinin ötürülməsi üçün istifadə edilən çoxlu sayda digər interfeyslərə malikdir. KM modulunun kommutasiya sahəsinin tutumu 4Kx4K olub kanalların zamana görə bölünməsini təmin edir. Bu modul müstəqil olaraq kanal intervallarını kommutasiya edir və AM/CM modulunun mərkəzi kommutasiya sahəsi (CNET) ilə işləyərək KM modulları arasında rabitə yaradılması funksiyasını yerinə yetirir. KM modulunun əsas prossesoru Pentium mikrosxemindən ibarət olub yaddaş həcmi 32 MDRAM-a qədər olur.

KM modulu əsas ənənnəvi danışıq xidmətləri interfeysindən əlavə, standart İSDN interfeysi, internete qoşulmaq üçün istifadə edilən V5 qoşulma bloku interfeysi də təqdim etmək imkanına malikdir.

KM modulunun max tutumu 6688 (USM) tipli abunəçi xətti vəya 3344( BRİ) tipli abunəçi xəttinə malikdir. Birləşdirici xəttlərin kommutasiya modulu (TSM) kimi istifadə edilərsə onda AM modulunu max tutumu 1440 DT tipli birləşdirici xətt ola bilir. Abunəçi və birləşdirici xəttlərin eyni zamanda kommutasiyası funksiyalarını yerinə yetirmək üçün AM modulu UTM standart tutumu uyğun olaraq 4560 ASL/480 DT vəya 2280DSL/480 DT tutuma malik olurki, onlar da bir stativdə yerləşdirirlər. KM modulunda internete qoşulmaq üçün İAU tipli blok qoyulur. İAU-nun hər bir rəfi internet xidmətləri üçün 240 port təqdim etmək imkanına malikdir.

KM modulunda analoq, DSL rəqəm və danışıqları emal edən platalar eyni tiplidirlər. Modulun tərkibində olan LAP,№7,PRA, PHİ, VE5.2 protokollarını emal edən müxtəlif platalar öz sturukturalarına görə bir-birləri ilə eynidirlər. Onlar yalnız proqramları emal etmək üçün müxtəlif proqram təminatları ilə yüklənirlər. 1KM modulunda eyni zamanda müxtəlif protokolları emal edən platalar ola bilər. Müxtəlif plataların protokollarını emal edən UKS №7 siqnallaşmasını emal edən plata, R2 siqnallaşmasını emal edən üsullar da eyni ola bilər. Məsələn platanın və DTR platası üçün eyni emal üsulu tətbiq oluna bilərlər.
Mövzu 33

C&C08 tipli ATS-də çağırışlara xidmət olunma prosesi

Çağırışlara xidmət olunma haqqında ümumi məlumat
C&C08 tipli ATS-də çağırışlara xidmət olunma prosesin əməliyyat sistemi (OS) verilənlər bazasının altidarəetmə sistemi - VBAİ əsasında təşkil edilir. Çağırışlara xidmətetmənin altsistemi şəkil 8.10-da göstərilmişdir.

Çağırışlara xidmətetmə prosesi UİTŞ, verilənlərin ötürülməsi və inteqral xidməti rabitə şəbəkəsi ilə yaradılan bütün xidmətlər zamanı birləşmələrin yaradılmasıını təmin edir.

Çağırışlara xidmətetmə sistemi bu tip ATS-də üç növ modullardan istifadə edilməklə təmin edilir. Bu modul aşağıdakılardır:

• 
  rabitəni idarəedən blok – RİB ;
  
• 
  resurları idarəedən modullar – RİM. Bu modullar DTMF siqnallarını
  

• 
  siqnallaşma sisteminin emal modulları - SSM. Belə modullar ayrılmış
  

Rabitə yaradılması prosesində çağırışların emal sistemləri arasında və eləcə də modullar arasında xüsusi məlumat mübadiləsi rejimi istifadə edilir. Bu zaman verilənlər bazasına qoşulma asinxron rejimində təmin edilir.

C&C08 tipli ATS-də eyni zamanda bir neçə verilənlər bazasından istifadə edilə bilər. Bunlara baza çağırışları üçün olan DBMS, DBMS Centrex, DBMS İN, DBMS TMN və s. verilənlər bazası aiddir.

Hər bir siqnallaşma sistemi modulu (SSM) müxtəlif standartlara cavab verir və mövcud siqnallaşma sisteminin növləri ilə məsələn Q.931 R2, TUP, İSUP-la işləyir.

Rabitə yaradılarkən birləşmələrdə bir ədəd çagırılan SSM, bir ədəd RİB və bir ədəd çağırılan SSM iştirak edir. SSM protokolların razılaşmasını təmin edir. Razılaşma şəbəkə interfeys protokolları vəistifadəçi – şəbəkə interfeysi arasında aparılır. RİB –in əsas vəzifəsi nömrələri analiz etmək, daxili protokolları idarə etmək, qoşulan kanalların vəziyyətini araşdırmaq və təqdim edilən rabitə xidmətinin dəyərini qeyd etməkdən ibarətdir.

ATS-ə çağırışın daxil olunması SSM tərfindən qeydə alınır və bu halda o çağıran SSM kimi başa düşülür. Çağıran SSM şağırış haqda olan məlumatı rabitə yaradılması üçün RİB-ə verir.

Çağıran abunəçiyə stansiyanın “cavab” siqnalının göndərilməsi sxemi şəkil 8.11-də göstərilmişdir.

Əgər çağıran abunəçinin rabitə yaratmaq hüququ vardırsa, onun abunəçu komplektinə RİB bloku qoşulur və onu məşğul edilmiş vəziyyətə keçirir.

Çağıran abunəçinin telefon aparatı tonal yığımlı aparat olduqda, onun xəttinə DTMF qəbuledicisi qoşulur. Bundan sonra APM rabitə yaradılmasının mümkün olduğunu təyin edir və həmin abunəçinin terminal moduluna komanda göndərir ki, çağıran xəttə stansiyanın “cavab” siqnalı göndərsin.

ASL-dən çağıran abunəçiyə stansiyanın “cavab” siqnalı göndərilməyə başlayır.

II mərhələ. Rəqəmlərin qəbulu və təhlili. Stansiyanın “cavab” siqnalını eşidən abunəçi çağırmaq istədiyi abunəçinin ünvan məlumatını bildirən nömrə rəqəmlərini yığmağa başlayır. Nömrənin birinci rəqəmi qəbul edildikdə rəqəmləri qəbul edən qurğu (DTMF), stansiyanın “cavab” siqnalını göndərən dövrəni xətdən açır. Tələb edilən sayda rəqəmlər qəbul edildikdən sonra abunəçilərin prosessor modulu (MPU) onları emal edir. Bundan sonra rabitənin idarəetmə bloku (CCB) verilənlər bazasının idarəetmə sisteminə (DBMS) müraciət edir və nömrənin prefiksini (ilk rəqəmlərini) təhlil etməklə stansiyadaxili rabitə yaradılmasına vacib olduğunu müəyyənləşdirir. Müəyyən sayda rəqəmlər qəbul edildikdən sonra SSM-ASL DTMF qəbuledici qurğusunu azad edir.

III mərhələ. Çağrılan abunəçiyə çağırış siqnalının göndərilməsi. Bu proses aşağıdakı ardıcıllıqla həyata keçirilir. RİB bloku qəbul edilmiş rəqəmlərə əsasən VBİA-da çağırılan abunəçinin koordinatlarını axtarıb tapır və çağırılan tərəfə onun abunəçi komplektinin məşğul edilməsi barədə bir komanda göndərir. Çağrılan abunəçinin komplektinin məşğul və ya boş olması müəyyənləşdirilir. Əgər həmin abunəçinin ASL komplekti məşğul deyildirsə çağrılan tərəfin SSM-ASL-i ona çağırış siqnalı göndərir. Bundan sonra çağırılan abunəçinin komplekti məşğul olan vəziyyətə keçirilir. Daha sonra RİB blokuna çağrılan abunəçiyə çağırış siqnalının göndərildiyi barədə məlumat çatdırılır. RİB bloku çağrılan abunəçiyə çağırış siqnalının göndərilməsini təmin edir. Bu siqnal çağrılan abunəçinin öz komplektindən göndərilir. Çağıran abunəçiyə çağırışa nəzarət, çağrılan abunəçiyə isə çağırış siqnalının göndərilməsi sxemotik olaraq şəkil 8.12-də göstərilmişdir.

Şəkildə göstərilmiş rəqəmlərlə əməliyyatların yerinə yetirilməsi ardıcıllıqlarını təsvir edilmişdir.

məlumatın verilməsi;

Danışıq traktının sxematik təsviri şəkil 8.13-də verilmişdir.

Rabitə yaradılması haqqında tam informasiyanı qəbul etdikdən sonra çağırılan abunəçinin xəttinin vəziyyəti yoxlayır. Əgər çağrılan abunəçi xətti boşdursa uzaqda yerləşən ATS çağrılan abunəçiyə çağırış siqnalı göndərir və bu haqda çağıran abunəçiyə məlumat verir. Çağırılan abunəçinin ATS-də RİB bloku MFC registrini azad edir və çağrılan abunəçi xəttini danışıq dövrəsinə qoşur. Bundan sonra çağıran abunəçinin aparatına digər ATS-dən çağırışa nəzarət siqnalı göndərilir. Çağırılan abunəçi cavab verdikdə hər iki telefon apparatı arasında danışıq dövrəsi yaradılmış olur. Çıxış rabitəsinin yaradılması sxemotik olaraq şəkil 8.14-də göstərilmişdir.

Şəkil 8.14-də oxlar üzərində göstərilən rəqəmlər ATS daxilində əməliyyatların yerinə yetirilməsi ardıcıllığını göstərir.

Çağıran abunəçidən otboy siqnalı daxil olduqda onun ASL komplektindən RİB blokuna dövrənin açılması sorğusu göndərilir. RİB bloku həm çağıran həm də çağrılan SSM tərəfin modullarına dövrənin açılması barədə komanda göndərir. Bundan sonra RİB çağıran abunəçinin komplektini azad edir. Daha sonra birləşdirici xətlər modulu (SSM-DT) digər ATS-in abunəçisinə dövrənin açılması barədə komanda göndərir və vaxt qurğusunu işə salır. Vaxt tamam olan kimi və ya digər tərəfdən təsdiq cavabı aldıqda SSM-DT stansiyalararası birləşdirici xətti azad edir və bütün qurğular ilk vəziyyətə qayıtmış kimi qeydə alınır.

Əgər siqnallaşma ayrılmış kanalla təmin edilirsə, onda çoxtezlikli registrin (MFC) qoşulması təmin edilir. Bundan sonra APM modulu DTF platasına qarşı tərəf məşğul edilmənin təsdiqi barədə siqnal göndərmək və nömrə rəqəmlərinin qəbul edilməsinə hazır olmaq əmrini göndərir. Qarşı tərəfdən müəyyən sayda rəqəmlər daxil olduqdan sonra RİM onları analiz edir və prifiksə görə çağrılan abunəçi xəttinin bu ATS-ə qoşulduğu müəyyənləşdirilir. Bütün rəqəmlər qəbul edildikdən sonra, lazım gələrsə qarşı tərəfə abunəçinin kateqoriyası haqda məlumat göndərilir. Bundan sonra RİM çağırılan abunəçinin verilənlərini VBİA-da axtarıb tapır və onun məşğul edildiyini qeydə alır. Əgər çağırılan abunəçinin xətt azalırsa, onda RİB bloku onun ASL-nə komanda göndərir ki, abunəçi xəttinə çağırış siqnalı dövrəsini qoşsun və bu haqda SSM-DT moduluna məlumat göndərir. Registr dövrədən açılır və çağıran stansiya tərəfə çağırışa nəzarət siqnalı göndərir.

Çağırılan abunəçi mikrotelefon dəstəyini qaldırdıqda RİB bloku SSM-DT moduluna danışıq dövrəsinin yaradılması komandası göndərilir. SSM-DT çağıran abunəçiyə çağırışa nəzarət siqnalının göndərilməsini dayandırır və danışıq dövrəsini yaradır.

Çağıran abunəçi birinci olaraq otboy verdiksə SSM-DT bu siqnalı qeydə alır və bu haqda RİM-ə məlumat verir. SSM-DT birləşmənin açılmasının vacib olduğunu qeydə aldıqdan sonra çağıran və çağırılan SSM-ASL-ə dövrəni azad etmək üçün komanda göndərir. SSM-DT birləşdirici xətti azad edir. Bundan sonra çağırılan abunəçiyə SSM-ASL-in əmri ilə onun öz ASL-dən məşğulluq siqnalı göndərilir. Çağırılan abunəçi dəstəyi yerinə qoyduqda danışıq dövrəsi tam açılmış olur.

Telefon şəbəkəsinin keyfiyyətli işi təmir bürosunun fəaliyyətindən bir başa asılıdır. Təmir bürosunda insan amilindən yaranan (daxil olan sifarişlərin qəbulunda, sifariılərin dispeçer tərəfindən xidmət edən mantyora, yaxud texnikə ötürülməsində, təkrar sifarişlərin analizində, təmirlə bağlı statistik analizdə, hər bir mantyorun işinin qiymətləndirilməsində, xidmət borcunu ödəmədiyindən telefonu bağlı olan istifadəçiyə operativ məlumatların verilməsində, qovşaq və ümumilikdə Bakı Telefon Rabitəsi İstehsalat Birliyi (BTRİB) şəbəkəsi üzrə təmir bürosuna daxil olan sifarişlərin emal olunmasında, keyfiyyət parametrlərinin öz xeyirlərinə yüksəldilməsində məlumatların saxlanılması və s. olan) problemlərin aradan qaldırılması və təmir bürosunun idarəetmə sistemində operativliyi təmin etmək üçün bu sektorda insan əməyini minumuma endirməklə təmir bürosu işinin avtomatlaşdırılması telefon şəbəkəsinin istismarı üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Bütün yuxarıdakıları və təmir bürosu işində mövcud və informasiya texnologiyaları imkanlarından istifadə etməklə yeni kompleks funksional parametrləri nəzərə alaraq BTRİB şəbəkəsi üçün intellektual təmir bürosu mərkəzi (İTBM) platforması qrulmuşdur. Məmin intellektual platformanın prinsipial sxemi 4.15-də təsvir olunmuşdur. Bu platformanın struktur sxemi aşağıdakı kimi təşkil edilmişdir.

1. 
   İstifadəçilər (bütün şəbəkə telefon istifadəçiləri) üçün əlverişliyi
   

2. 
   Şəbəkədə telefon istifadəçilərindən İTBM-ə istifadəçilərin rabitəsini
   

3. 
   CİSCO-5350 ilə MHM-in intellektual serveri (baza verilənlərin istifadəsi
   

4. 
   Avtomatik nömrə yığmaqla öz telefon nömrəsinin məlumatlarını
   

2. Araşdırma nəticəsində intellektual platforma məlumat bazasında aşağıdakı ehtimal olan bütün vəziyyətlərə öz fonksiyasını həyata keçirir.

2.1. Belə nömrə yoxdur, bu zaman abunəçiyə İTBM “yığdığınız nömrə səhvdir” cavab verməklə xidməti başa çatdırır.

2.2. Nömrə xidmət borcuna görə bağlı ola bilər. Bu halda İTBM “abunəçiyə telefon xidmət borcuna görə bağlıdır” cavabı verərək xidməti başa çatdırır.

2.3. Bu nömrədən həmin gün sifariş təkrardırsa , onda abunəçiyə “ Sizin sifariş “xx/xx” tarixində saat “ yy^yy ” daxil olub cavabı verir.

2.4. Əgər telefon nömrəsi BTRİB-ə aid deyilsə onda “ bu telefon xidmət olunmur” cavabı verir.

2.5. Əgər 2.1, 2.2, 2.3 və 2.4 hallarının heç biri baş verməyibsə onda İTBM abonentə “sizin sifarişiniz qəbul olundu” cavabı verərək , həmin sifarişin icrasını İTBM aşağıdakı qayda ilə təmin edir.

3. İTBM sifarişi qəbul etdikdən sonra həmin sifariş haqqında aşağıdakı məlumatları 15 dəqiqə ərzində sifarişin aid olduğu ATS-in terminalına ötrürür.

3.1.Telefon nömrəsi, telefon nömrəsində olan əlavə xidmətlər, ADSL və s.

3.2.Sifarişin qəbul olunma tarixi, vaxtı (saat, dəqiqə).

3.3.Telefonun kabe xətt qurğuları.

3.4.Xidmət göstərən sahə montyoru və s.

Kross böyük elektromexaniki, dispetçer, yaxud operator bu məlumatı götürərək, xətti yoxlayır, müvafiq təlimatlara uyğun bu telefonun və həmin telefona aid əlavə xidmətlərin işinin bərpa olunmasını təmin edir.

Sifariş icra olunandan, yəni telefonun xəttində olan bütün rabitə xidmətlərinin (ADSL, servis xidmətləri, İPTV və s.) işi normal bərpa olunandan sonra kross personalı tərəfindən zədələnmənin səbəbi (şifri) terminala daxil edilir. (düzəltmə vaxtı, terminala daxiletmə vaxtı qəbul edilərək MHM tərəfindən avtomatik qeyd olunur).

Sifariş istifadəçi tərəfindən avtomatik İTBM-ə daxil edilməzsə onda İTBM həmin istifadəçini operatora qoşur.

Operator istifadəçidən sifarişi qəbul edib, abunəçidən zədələnmiş telefonun nömrəsini soruşaraq, nömrəni İTBM-ə operator özü daxil edir, yuxarıda qeyd olunan ardıcıllıqla xidmət göstərilir. Operator tərəfindən sifariş qəbul edilərkən sifarişçinin zəng etdiyi nömrə operatorun terminalında avtomatik qeyd olunur.

Bu həm də daxil olan sifarişinin emalı funksiyasında bir parametr kimi daxil edilir. Yəni audentifikasiya keçən nömrələrin sayı ilə sifarişlərin sayı bir-birinə bərabər olmalıdır.

III. (1) Əgər abunəçi nömrəsini avtomatik İTBM-nə daxil etməzsə və həmin vaxt sərbəst cavab verən operator olmazsa onda istifadəçinin çağırışı “avtocavab” iş yerinə yönəldilir. Avtocavab istifadəçiyə “hörmətli abunəçi telefonunuzun ton rejimi varsa” sizə verdiyimiz anonsa uyğun zədəli telefon nömrəsini kompüterə daxil edib, “ 1 ” nömrəsini yığın. “Sifarişi təkrar edin”.

III. (2) Əgər abunəçi nömrəsini avtomatik İTBM-ə daxil etməzsə və həmin vaxt bütün operatorlar və avtocavab iş yeri məşğuldursa, onda İTBM istifadəçiyə “hörmətli abunəçi bütün operatorlar məşğuldur, bir azdan zəng etməyiniz xahiş olunur” cavabı verərək çağırışa xidməti bitmiş hesab edir.

IV. İş rejimindən kənar vaxtlarda istifadəçilərdən İTBM-ə çağırış daxil olanda İTBM abunəçiyə iş rejimi vaxtları haqqında məlumat verir.

Qeyd: Sifariş hansı nömrədən daxil edilibsə, həmin nömrə də bazaya daxil edilir. Bu sanksiya edilməmiş çağırışların qarşısını alır.


Mövzu 39

İTBM-dən emal olunan çıxış sənədlər
Qeyd olunan çıxış sənədlər hər gün və aylıq hər ATS, qovşaq və BTRİB üzrə verilir.

I.Sutka ərzində sifarişlərin sayı

_________

onlardan

__________

- “a” telefon ŞTŞ-ya bağlıdır

__________

- “Şa” telefon ŞATS-a bağlıdır.

__________

• 
  “Kr” telefon kreditə bağlıdır
  

b) “AO” zədə aşkar olunmayıb

__________

c) “D” telefon məşğuldur

__________

d) “CV” abunəçi cavab vermir

__________

e) “X” xəttə zədəsi

___________

f) “K” kabelə zədəsi

____________

g) “St” stansiya zədəsi

_______________

h) “İS” saxlanıb növbəti sifarişə qədər- NSQ _______

II Ötən gündən qalan zədələrin sayı

__________

a) xətlərdə

______________________________________

b) kabellərdə

____________________________________

c) “NSQ”

____________________________________

III. Sutka ərzində düzələn zədələrin sayı_________

a)xətlərdə

_______________________

b)kabellərdə

_______________________

c)stansiyada

_______________________

d) “NSQ”

_______________________

e) “AKT”

a)xətlərdə

________________________________

b)kabellərdə

_________________________________

c) “NSQ”

d) “AKT”

VI. ADSL istifadəçilərindən ATS-lər və qovşaqlar üzrə I, II, III, IV bəndləri ayrıca təqdim edilir.

VII. ATS-lərdə hər sahə montyoru sahəsi üzrə daxil olan sifarişlərin I, II, III, IV bəndləri ayrıca montyorun adı, soyadı göstərilməklə verilsin.

VIII. Ayda bir dəfə ən çox sifariş daxil olan sahə montyorun adı, soyadı və magistral kabellərin nömrəsini, ATS, qovşaq və BTRİB üzrə verir.

1. 
   Magistral kabelin nömrəsi______MKN_______
   

• 
  Baza (əsas) rabitə xidmət növləri. NGN elementindən istifadə etməklə, iki son terminal (adi telefon aparatı ən sadə terminal sayılır) arasında birləşmə üçün nəzərdə tutulan xidmətlər;
  
• 
  Əlavə rabitə xidmət növləri. Mövcud EATS-lərin təqdim etdiyi əlavə xidmətlər hamısı NGN-də nəzərə alınır.
  
• 
  İntellektual xidmətlər. İntellektual və diskret veriliş şəbəkələri resurslarından istifadə etmək üçün nəzərdə tutulan xidmətlər;
  
• 
  İnformasiya sorğu xidmətləri. NGN strukturuna daxil olan diskret informasiya bazaları (verilənləri) haqqında məlumatların təqdim edilməsi;
  
• 
  Virtual özəl rabitə şəbəkə xidmətləri. NGN şəbəkə elementindən istifadə etməklə VPN funksiyasının (virtual özəl kanallarının təşkili) təşkilinə əsaslanan xidmətlər;
  
• 
  Multimedia xidmətləri. NGN elementi çərçivəsində multimedia xidmətlərinin (genişzolaqlı internet, İP TV, İP video, sürətli Data və s.) təşkilinə və təminatına əsaslanan xidmətlər.
  

NGN-də əsas rabitə xidməti ilə yanaşı, istifadəçinin imkanlarını artıran ənənəvi xidmətlər təqdim edilməlidir. Həmçinin əlavə xidmətlərin spesifikasiyasında istifadəçi tərəfindən birləşmələrin konfiqrasiyasını dəyişdirmək imkanı yaranır. NGN şəbəkəsi kanal kommutasiya şəbəkəsinin bütün əlavə servis xidmətlərini özündə cəmləşdirməklə istifadəçilərə aşağıdakı əlavə xidmət növləri təqdim edilə bilər:

• 
  Çağrılan xəttin identifikasiyası (CLİP);
  
• 
  Çağrılan xəttin identifikasiyasına qadağa qoyulması (CLİR);
  
• 
  Qoşulmuş xətlərə identifikasiya olunma imkanının verilməsi (COLP);
  
• 
  Giriş çağırışların qeyri-şərtsiz istifadəçi tərəfindən təyin edilmiş digər ünvanlara göndərilməsi
  
• 
  Məşğululq zamanı giriş çağırışın abunəçinin istədiyi digər ünvana göndərilməsi;
  
• 
  Dələduzluq məqsədi ilə edilən çağırışların identifikasiyası (MCİD);
  
• 
  Məşğulluq zamanı gözləyən çağırış haqqında (Call/Message Waiting) siqnal verilməsi;
  
• 
  Çağırışın başa çatdırılması(Call Completion);
  
• 
  Çağırışların geri alınması və yığılması (Call Park/Pick-up);
  
• 
  Çağırışın müvəqqəti dayandırılması (Call Hold);
  
• 
  Bir qrup qapalı abunəçi arasında rabitənin təşkili (CuG);
  
• 
  Geniş imkanlı konfrans rabitənin təşkili (CONF) və s.
  

Qeyd edək ki, NGN şəbəkədə bütün çağırışlar üçün əlavə xidmət növlərini təmin etmək üçündür.

NGN şəbəkə fraqmenti aşağıdakı xidmətlərə qoşulma imkanlığı yaradır:

• 
  Kommutasiya yolu ilə birləşmədə NGN fraqmentində avtorizasiyanın
  

• 
  NGN şəbəkə daxilində SSP funksiyalarını həyata keçirən intellektual
  

• 
  Rabitə operatorunun təqdim etdiyi bir aylıq kreditlə çağırış (Pulsuz danışıq);
  
• 
  Telesəsləndirmə;
  
• 
  Əlavə ödənişlə çağırış;
  
• 
  Əvvəlcədən ödənişli kart ilə çağırış (əvvəlcədən ödənişli kartla danışıq).
  

Bu halda NGN şəbəkə daxilində xidmətlər serveri ilə Softswitch siqnallaşma kommutatoru arasında APİ interfeysi ilə qarşılıqlı əlaqə qurulur.

• 
  Tam və qismən NGN texnologiyasındanistifadə etməklə yerli,
  

• 
  İstifadəçilərin terminalları arasında faksimil rabitə təşkil edilən
  

• 
  İstifadəçilərin terminalları arasında modemlərdən istifadə
  

• 
  64 Kbit/s veriliş sürətli informasiyaların İSDN BRA texnologiyası ilə verilişi xidməti. Bu xidmət növlərindən İSDN BRA texnologiyası terminal avadanlığına malik abunəçilər istifadə edə bilər.