o'zgarishi mumkin. Masalan, aylanayotgan g’altak massasi kabelni
o'ralayotgan yoki undan bo'shatib olinayotganlgiga mos ravishda ortadi yoki
kamayadi. Raketada zaxiraga olingan yoqilg’i maxsuloti yonib bo'lgandan
so'ng dvigatelning soplosi orqali tashlab yuboriladi va raketa massasi sekin-
asta kamayib boradi.
1. Nyuton mexanikasida jism massasi uning tezligiga bog’liq emas deb
hisoblanadi. Ammo bu hamma joyda jism harakati davomida har
doim uning
massasi o'zgarmasligini belgilmaydi. U tashqi
muhit bilan jism orasida
modda
almashinuvi, ya'ni, harakatlanayotgan jism tarkibining o'zgarishi
hisobiga o'zgarishi mumkin. Masalan, aylanayotgan g’altak massasi kabelni
o'ralayotgan yoki undan bo'shatib olinayotganlgiga
mos ravishda ortadi yoki
kamayadi. Raketada zaxiraga olingan yoqilg’i maxsuloti yonib bo'lgandan
so'ng dvigatelning soplosi orqali tashlab yuboriladi va
raketa massasi sekin-
asta kamayib boradi.
O'zgaruvchan massali moddiy nuqta dinamikasining asosiy tenglamasini
(shuningdek, jismning ilgarilanma harakat tenglamasini) birinchi bo'lib
I.V.Mesherskiy (1897) topgan. Sistemaning P impulsini kichik dt vaqtdagi
o'zgarishini o'zgaruvchan massali ilgarilanma harakatlanayotgan jism va shu
vaqt ichida undan ajralayotgan (yoki unga birlashayotgan) zarracha uchun
quyidagicha yozamiz:
Bu yerda m va V - lar jismning t vaqt momentidagi
