|
Мuhаmmаd Аl-Хоrazmiy nomidagi Тоshkеnt Ахborot Техnologiyalari Universiteti
|
| bet | 2/2 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 144,9 Kb. | | #246536 |
Bog'liq 3-mustaqil ishAkademik maqolaning tuzilishi: O’zaro ko’rib chiqiladigan jurnaldagi maqolaning tuzilishi (nashr tilidan qat’iy nazar) odatda standartlashtirilgan IMRAD formatiga mos kelishi kerak: Kirish (kirish, tadqiqot maqsadlari haqida hikoya), Metodologiya (tadqiqot metodologiyasi). va uning argumentatsiyasi), Natijalar (tadqiqot davomida olingan natijalar ), tahlil (natijalarni sharhlash yoki sharhlar) va munozara (tadqiqot mavzusi bo’yicha muhokama). Shu bilan birga, maqola elementlarining tuzilishi qat’iy emas, masalan, adabiyot sharhini alohida bobga ajratish mumkin, lekin ko’pincha taqriz kirish qismida joylashtiriladi. Qozog‘istonlik tadqiqotchi Qayrat Moldashev turli ma’lumotlar bazalaridan ko‘p sonli materiallarni tahlil qilish natijasida IMRAD formatini to‘ldirib, yozilishi maqsadi bo‘yicha bir-biridan farq qiluvchi ilmiy maqolalarning original tipologiyasini taqdim etadi. Ilmiy maqolalar sharh, kontseptual yoki empirik bo’lishi mumkin. Ko’rib chiqish maqolasi ma’lum bir mavzu bo’yicha oldingi adabiyotlarni sintez qilish va tanqidiy tahlil qilishni maqsad qiladi. Ko’rib chiqish maqolalari tendentsiyalarni kuzatishga, ma’lum bir hodisani o’rganishga turlicha yondashuvlarga ega bo’lgan olimlarning turli maktablari va jamoalari haqida ma’lumot olishga yordam beradi. Kontseptual maqola, xuddi taqriz maqolasi kabi, oldingi ishning sintezi bilan boshlanadi. Ammo kontseptual maqolada oldingi tadqiqotlarni ko’rib chiqish qisqaroq bo’lib, kirish bo’lib xizmat qiladi yoki muallif murojaat qilayotgan kontseptsiyaga mantiqiy ravishda olib keladi. Masalan, kontseptual hujjat boshqa fanning predmetini to’liqroq tushunish uchun ma’lum bir nazariya yoki kontseptsiyani qo’llashni taklif qilishi mumkin. Kontseptual maqolalarda birlamchi ma’lumotlar kam yoki umuman yo’q: bunday maqolalar boshqa tadqiqotchilarning ishlariga asoslanadi va mavjud nazariyalar yoki tushunchalarni mantiqiy bog’laydi. Empirik maqolada aniq miqdoriy yoki sifatli tadqiqot natijalari va ushbu ishdan olingan ma’lumotlar keltirilgan. Maqolalarning tuzilishi, ularning turidan qat’i nazar, tadqiqot mavzusiga va ba’zi hollarda siz materialni topshirishni rejalashtirgan jurnal qoidalariga bog’liq. Keyinchalik uzoq vaqt davomida matnni qayta ishlash yoki qayta yozishga to’g’ri kelmasligi uchun odatda ilmiy jurnalning veb-saytida joylashtirilgan barcha tahririyat talablarini diqqat bilan o’rganish kerak. Bundan tashqari, jurnal veb-saytida ilmiy tezislar yozish, bibliografik ma’lumotnomalarni loyihalash va o’quvchiga murojaat qilish formati uchun turli talablar bo’lishi mumkin. Bibliografik ma’lumotnomalarni belgilashda ushbu tuzilma uchun bir nechta standartlashtirilgan tizimlar mavjudligini unutmang: MLA, Garvard, Oksford va boshqalar. Jurnallar, qoida tariqasida, nashr qilish uchun u yoki bu tizimdan foydalanishini ko’rsatadi. Ulardan qaysi biri nashrda qabul qilinganligini bilib, internetda unga qanday qoidalar qo’llanilishini osongina topishingiz mumkin: chetlari, shriftlar, chekinishlar, sarlavhalar, izohlar va bibliografiya. Rossiya ilmiy jurnallarida bibliografik ma’lumotnomalarni tayyorlash tartibi, qoida tariqasida, GOST R 7.0.5-2008 tavsiyalariga mos keladi. Tahririyat tomonidan taqdim etilgan talablardan tashqari, ilmiy matnlar strukturasini loyihalash bo’yicha umumiy tavsiyalar mavjud bo’lib, biz ularni taqdim etamiz: Annotatsiya, manbalar ro’yxati, rus akademik jurnallarida kalit so’zlar va mavzular ikki tilda taqdim etilishi kerak: rus tili va ingliztilida
· Referat hajmi – 150-300 so‘z.
· Maqolada kamida o’nta kalit so’z bo’lishi kerak.
· Ilmiy maqola hajmi 10 000 – 60 000 belgidan iborat bo‘lib, bo‘sh joy qo‘yiladi.
· Ilmiy maqolada havolalarni to’g’ri formatlash majburiydir.
·Maqolaning oxirida raqamlangan va alifbo tartibidagi bibliografiya berilgan.
Xorijiy manbalar rus tilidagi manbalardan keyin keladi.
·Sarlavhalar qalin shrift bilan ajratib ko’rsatiladi va o’rtaga joylashtiriladi, sarlavha oxirida nuqta qo’yilmaydi.
Maqola (arab tilidan olingan) — publitsistik janr. Maqolada ijtimoiy hayot hodisalari chuqur tahlil qilinib, nazariy va ommaviy jihatdan umumlashtiriladi, davlat siyosati, iqtisodiyot, texnika, fan va madaniyatda erishilgan yutuq, ilgʻor ish tajribalari ommalashtiriladi, xalq xo'jaligidagi nuqsonlar tanqid qilinadi. Matbuotda bosh Maqola, nazariy va targʻibot maqola, muammoli Maqola keng qoʻllanadi. Bosh Maqola (yoki tahririyat tomonidan yoziladigan Maqola) tahririyatning eng masʼuliyatli Maqolasi boʻlib, unda ichki va xalqaro hayotga doir muhim masalalarni oʻquvchilar ommasiga yetkazish vazifasi qoʻyiladi. Bunday Maqola muayyan masala yuzasidan yoʻl-yoʻriq koʻrsatishi, mavjud kamchiliklarni ochib tashlashi, har bir ishning asosiy haqiqiy yulini belgilab berishi lozim.Maqola Prezident farmonlari, Oliy Majlis qonunlari, Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilinadigan davlat va hukumat hujjatlari, qarorlari, qonunlari davrning dolzarb masalalari bosh Maqolada ochib beriladi. Nazariy Maqola va targʻibot Maqolaning asosiy vazifasi mustaqillik, milliy gʻoya, istiqlol mafkurasining asoslari va prinsiplarini; ilmiy Maqolaning vazifasi fan, madaniyat, texnika yutuqlarini tushuntirish, ommalashtirish, oʻquvchining gʻoyaviy, ilmiy saviyasini oshirishdan iborat. Muammoli Maqola munozara va bahsla-shuv mazmunida boʻlib, unda biror masala yuzasidan muallif oʻz qarashlarini oʻrtaga tashlaydi. Oʻzbekistonda Maqola janri tarixi, asosan, „Turkiston viloyatining gazeti“ bilan bogʻliq. Unda ijtimoiysiyosiy hayotning turli sohalari oʻz ifodasini topgan (Furqat, Ibrat, Hakimxon va boshqalar). Keyinchalik taraqqiyparvar oʻzbek milliy matbuotida Hamza, Abdulla Avloniy, Abdulla Qodiriy va boshqa oʻz Maqolalari bilan ishtirok etishgan. Hozirgi ommaviy vositalarida Maqolaning hamma turlarida materiallar berib boriladi.maqola bu dolzarb mavzularni yorituvchi nashrdir. Maqola istilohi keng maʼnoda gazeta, jurnal, radio, televideniya, shuningdek, toʻplamlardagi ilmiy asarlarga nisbatan ham qoʻllanadi. Maqolalar uch tarkibiy qismdan iborat boʻladi: Maqolalar ilmiy yoki publitsistik uslubda, adabiy til meʼyorlariga toʻliq amal qilingan holatda yoziladi. Maqola yozishda maqolaning mavzusini belgilash va unga sarlavha tanlash ham muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolaning sarlavhasi qisqa, lekin eʼtiborni jalb qiladigan va, albatta, maqolaning bosh mavzusini yoritib beradigan bo'lishi lozim. Maqola Bundan tashqari, maqolalarda muallif haqida qisqacha maʼlumot va foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati koʻrsatiladi.
Xulosa:
Xulosa asosiy qismning asosiy fikrlarini o’z ichiga oladi va bajarilgan ishlarni umumlashtiradi. Yaxshi xulosa o’quvchini muallif bilan muloqotga undaydi. Agar siz yangi narsa yaratgan bo’lsangiz, unda bu yangi narsa bizni oldinga olib borishi, istiqbollarni ochishi yoki bizni o’ylashga majbur qilishi kerak. Buning uchun hamma narsa boshlanadi: kirish qismi va matnning qulay, yetakchi tuzilishi, jozibali bosh jumlalari va yordamchi tuzilmalarning yorqin tafsilotlari, aniq tilda va izchil uslubda bo`lishi zarur. O’zingizni takrorlashdan qo’rqmang. Esda tutingki, xulosaning asosiy mazmuni asosiy muallifning pozitsiyalari va tezislarining qisqacha bayoni bo’lib, u sharh, tavsiya, mulohazalar, baholash yoki o’z sohangizdagi tadqiqotning keyingi istiqbollarini aniqlash bilan yakunlanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. И.М. Абдуллаева, Д.T. Азимов. Ахборот тизимлари менежменти // Ўқув қўлланма // Tошкент – iqtisodiyot – 2019. 2. A.T. Kenjaboyev, m.yu. Jumaniyazova. Elektron biznes asoslari // 2008.O‘quv qo‘llanma. Тоshkеnт. “Iqtisod-moliya” 3. A.A. Akayev va boshqalar. Iqtisodiyotda axborot komplekslari va texnologiyalari // Darslik. Toshkent–2019.
|
| |
