Boshqarishni cheklash yoki tez so‘nishlarga zahira
Quvvatni tezkor boshqarish algoritmi UMTS standartiga ko‘p nurlilikka bog‘liq tezkor so‘nishlar vaqtida qabul qilgich kirishidagi talab qilinadigan Eb/N0 qiymatni doimiy saqlash uchun kiritilgan. So‘nishlar chuqurligi 30 dBgacha etishi mumkin. Quvvatni tezkor boshqarish, ayniqsa, kichik harakatlanish tezligiga ega bo‘lgan abonentlar uchun muhim, chunki ular chuqur so‘nishlarni kompensatsiyalash uchun o‘z holatini tez o‘zgartirishi mumkin.
Sotaning chegarasida mobil stansiya uzatkichining quvvati maksimal, shunday qilib, tezkor so‘nishlarni kompensatsiyalash quvvatni boshqarishga zahira qolmaydi.
Bu jarayonni hisoblashda hisobga olish uchun tezkor so‘nishlarga zahira qiymatini beramiz. Tezkor so‘nishlarga zahira qiymati abonentning tezligiga bog‘liq. Tezkor so‘nishlarga zahira kattaligining abonentning tezligiga bog‘liqligi asosiyqiymatlari 8.3- jadvalda keltirilgan.
3.3- jadval
Tezkor so‘nishlarga zahira kattaligining asosiy qiymatlari
Abonent turi,
harakatlanish tezligi
|
Tezkor so‘nishlarga
zahira kattaligining
asosiy qiymatlari
|
eng katta tezlik
(3 km/soat)
|
3-5 dB
|
o‘rtacha tezlik
(50 km/soat)
|
1-2 dB
|
yuqori tezlik
(120 km/soat)
|
0,1 dB
|
3.4. Agar uzatkichning EINQ qiymati - PEIRP (dB), qabul qilgichning sezgirligi - SRx, (dB), antennaning kuchaytirish koeffitsienti - GRxA (dBi), fider traktidagi yo‘qotishlar - LRxF, (dB), binoga kirishga zahira - MBuild (dB), soyalanishga zahira - - MShade, (dB), xendoverdan yutuq - GHO (dB), sotaning yuklanishi – η ma’lum bo‘lsa, WCDMA tarmog‘idagi maksimal ruxsat etiladigan LMARL yo‘qotishlarni hisoblash.
Izoh: kirishga zahiraning asosiy qiymatlari:
- 22 dB zich shahar qurilishlarida;
- 17 dB o‘rtacha shahar qurilishlari sharoitlarida;
- 12 dB siyrak qurilishlar sharoitlarida (shahar atrofida);
- 8 dB qishloq joylarida (avtomobilda ochiq joyda).
8.4-jadvalda keltirilgan topshiriqlar variantiga muvofiq mustaqil hisoblashni o‘tkazish zarur.
3.4-jadval
Topshiriqlar variantlari
Variant
|
Liniya turi
|
PEIRP (dB)
|
N
|
SRx (dB)
|
GRxA (dBi)
|
LRxF (dB)
|
MBuild (dB)
|
MShade (dB)
|
GHO (dB)
|
1
|
DL
|
64
|
0,7
|
-95
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,8
|
2,6
|
2
|
DL
|
65
|
0,6
|
-96
|
18,8
|
0,54
|
11
|
8,9
|
2,5
|
3
|
DL
|
64
|
0,8
|
-95
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,6
|
2,6
|
4
|
DL
|
65
|
0,5
|
-99
|
18,7
|
0,55
|
14
|
8,5
|
2,7
|
5
|
DL
|
63
|
0,7
|
-95
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,8
|
2,6
|
6
|
DL
|
65
|
0,6
|
-96
|
18,8
|
0,54
|
11
|
8,9
|
2,5
|
7
|
DL
|
64
|
0,9
|
-97
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,6
|
2,8
|
8
|
DL
|
66
|
0,5
|
-99
|
18,7
|
0,55
|
14
|
8,5
|
2,9
|
9
|
DL
|
64
|
0,8
|
-95
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,6
|
2,6
|
10
|
DL
|
65
|
0,5
|
-99
|
18,7
|
0,54
|
14
|
8,5
|
2,7
|
11
|
DL
|
66
|
0,8
|
-98
|
17,8
|
0,52
|
12
|
8,6
|
2,8
|
12
|
DL
|
64
|
0,7
|
-97
|
18,6
|
0,56
|
13
|
8,8
|
2,6
|
13
|
DL
|
65
|
0,6
|
-96
|
17,6
|
0,57
|
11
|
8,4
|
2,4
|
14
|
DL
|
63
|
0,9
|
-95
|
18,5
|
0,55
|
14
|
8,5
|
2,7
|
15
|
DL
|
64
|
0,8
|
-94
|
17,6
|
0,53
|
13
|
8,7
|
2,5
|
16
|
DL
|
66
|
0,6
|
-96
|
18,4
|
0,53
|
12
|
8,9
|
2,9
|
17
|
DL
|
65
|
0,7
|
-97
|
17,8
|
0,52
|
11
|
8,6
|
2,8
|
18
|
DL
|
63
|
0,6
|
-98
|
18,8
|
0,54
|
14
|
8,4
|
2,7
|
19
|
DL
|
64
|
0,8
|
-99
|
17,5
|
0,56
|
13
|
8,2
|
2,6
|
20
|
DL
|
66
|
0,9
|
-93
|
18,5
|
0,50
|
12
|
8,0
|
2,5
|
21
|
DL
|
63
|
0,7
|
-95
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,8
|
2,6
|
22
|
DL
|
65
|
0,8
|
-96
|
18,8
|
0,54
|
11
|
8,9
|
2,5
|
23
|
DL
|
64
|
0,7
|
-97
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,6
|
2,8
|
24
|
DL
|
66
|
0,6
|
-99
|
18,7
|
0,55
|
14
|
8,5
|
2,9
|
25
|
DL
|
64
|
0,9
|
-95
|
17,9
|
0,53
|
13
|
8,6
|
2,6
|
Hisoblash
Qabul qilgichdagi issiqlik shovqini quyidagicha hisoblanadi:
N= k∙T∙B=1.38∙10-23∙303∙3,84∙106=1,61∙10-14 Vt,
N=10∙lg(1,61∙10-14/0.001)=-107,9 dBmVt.
BS qabul qilgichi shovqinlari quvvati (2.2) formuladan quyidagicha hisoblanadi:
Psh = N+Ksh=-107,9+3=-104,9 dBmVt.
Ishlov berishdan yutuq quyidagini tashkil etadi:
Gibyu =10log(Rchip/Rfoyd)=10log(3,84∙106/384∙103)=10 dB.
Ichki tizimli halaqitlarga zahira quyidagiga teng bo‘ladi:
MInt =-10∙log10(1-0.7)=5,23 dB.
BS qabul qilgichi kirishidagi signalning minimal ruxsat etiladigan quvvati quyidagiga teng bo‘ladi:
Pbs.qab=Psh + (Eb/N0)talab– Gibyu+ Lp– Gxo =-104,9+2-10+3-2= -111,9 dBmVt.
Hisobot tarkibi
1. Ishdan maqsad.
2. Topshiriq.
3. Hisoblash natijalari.
4. Xulosa.
Nazorat savollari
1. WCDMA tizimi radioliniyalarining byudjetini hisoblashdan maqsad nima?
2. Radioliniyaning byudjetini hisoblashda nimalar hisobga olinadi?
3. Eb/N0 nisbatning mazmunini ayting.
4. Qabul qilgichning sezgirligi nima va u qanday aniqlanadi?
5. Qabul qilgichning o‘z shovqinlari nima va uning qiymati qanday aniqlanadi?
6. Qabul qilgichdagi issiqlik shovqining quvvati nima va u nimaga teng?
7. Maksimal ruxsat etiladigan yo‘qotishlarni hisoblash qanday amalga oshiriladi?
8. Ruxsat etiladigan ichki tizimli halaqitlarga zahira nima va u hisoblashlarda qanday olinadi?
9. Yumshoq xendover nima va u qanday yutuqni beradi?
10. Boshqarishni cheklash yoki tez so‘nishlarga zahira qanday olinadi va nima uchun?
№4-Laborotoriya mashg’uloti.
GSM VA LTE TARMOQLARINING YO‘QOTISHLAR BYUDJETI VA QAMRAB OLISH ZONALARINI TADQIQ QILISH
GSM va LTE tarmoqlarining yo‘qotishlar byudjeti va qamrab olish zonalarini o‘rganish
Topshiriq
1. GSM va LTE tarmoqlarining yo‘qotishlar byudjeti va qamrab olish zonalarini hisoblash.
2. “YAqindagi” va “olisdagi” abonetlar uchun LTE tarmog‘i kanalidagi ruxsat etiladigan uzatish tezligini baholash
Hisoblash
4.1. GSM va LTE tarmoqlarining yo’qotishlar byudjeti hamda qamrov doirasini hisoblash
Mobil aloqa tizimlari jadal rivojlanish bosqichida. Ushbu jarayonlarni chuqur o'rganish, mobil texnologiyalarni rivojlantirish to'g'risida xabardorlik mamlakatimizda mobil aloqa tizimlarini joriy etish va rivojlantirish strategiyasi uchun juda muhimdir. Shu nuqtai nazardan, ushbu ish uyali aloqa sohasida malakali mutaxassislarni tayyorlashda juda foydali bo'ladi. Zamonaviy aloqa tizimlarining radio tarmoqlarini rejalashtirish va optimallashtirishni o'rganish muhim faktlardan biri hisoblanadi.
UMTS va LTE radio tarmoqlarini rejalashtirishga kelsak, ularning boshqa texnologiyalarga o'xshash jarayondan farqlari bor. Farqi shundaki, OFDM-ga asoslangan ko'p sonli kirish turiga asoslangan bo’lib ikki xil dupleks - chastota bo’yicha (FDD) va vaqt bo’yicha (TDD) mavjudligiga bog'liq. Vaqt dupleksi bilan tarmoqlarni rejalashtirishda radioeshittirish hamda tarmoq hajmi o'rtasida murosaga kelish kerak.
Tarmoqlarni rejalashtirish uchun ikkita asosiy variant mavjud: maksimal qamrov zonasini shakllantirish yoki kerakli quvvatni ta'minlash. Ushbu vazifalar ba'zan bir-biriga zid keladi. Masalan, abonentlarning zichligi yuqori bo'lgan shahar sharoitida baza stantsiyalarining (BS) xizmat ko'rsatish zonalari maydoni bo'yicha mumkin bo'lgan maksimal darajadan ancha kichikroq, ammo ular o'tkazuvchanlik darajasi bo'yicha optimallashtirilgan. Qishloq joylarda vaziyat aksincha bo'ladi, abonentlarning zichligi past va har bir BS uchun maksimal hududni qamrab olish uchun tayanch stantsiyalar bir-biridan maksimal masofada o'rnatiladi. Ammo har ikkala holatda ham tarmoqni loyihalashda uning xususiyatlarini cheklaydigan omillarni aniqlash uchun radioeshittirish va tarmoq imkoniyatlari baholanadi.
Odatda, radio tarmog'ini rejalashtirish bir necha bosqichlarni o'z ichiga oladi. Ikkinchi avlod tarmoqlarida bo'lgani kabi, ularni 3 bosqichga bo'lish mumkin: dastlabki rejalashtirish (hisoblash, maqsadlarni belgilash), radio tarmog'ini batafsil rejalashtirish va optimallashtirish ishlari. Havo interfeysidagi barcha aloqa kanallari bir xil chastotada (WCDMA) ishlaydigan uyali tizimlarda bir vaqtning o'zida foydalanuvchilar soni tizimdagi shovqin darajasiga ta'sir qiladi. Binobarin, UMTS qamrov zonasini va radio tarmog'ining imkoniyatlarini rejalashtirish, GSM radio tarmog'ini rejalashtirishdan farqli o'laroq, bu ikki bosqichni aniq ajratish mumkin bo'lgan alohida rejalashtirish bosqichlari bo'lishi mumkin emas. UMTSni rejalashtirishda har bir aniq xizmat turi uchun xizmat sifatiga qo'yiladigan talablarni aniqlash va shunga muvofiq bajarish zarur. Amalda, bu shuni anglatadiki, eng qat'iy talablar tayanch stantsiyalarning zichligini belgilashi kerak.
Ushbu laboratoriya ishida GSM, LTE, WCDMA tarmoqlarining parametrlarini hisoblash, WCDMA radio aloqalarining byudjetini hisoblash,
LTE radio tarmoqlarini rejalashtirish va hisoblash, shuningdek GSM uyali aloqani qamrab olishdagi eng yaxshi shovqin darajasini hisoblash.
Tegishli hisob-kitobni amalga oshirish uchun dastlabki qiymatlarni o'rnatish kerak: uzatiladigan ma'lumotlar turi - VoIP, uzatish tezligi: 39,7 kbit / s, tizimdagi Δf: 10 MGts..
Abonent stantsiyalari antennasining balandligi 1,5 m, shahar va shahar atrofidagi BSlar esa mos ravishda 30 va 50 m.
Mazkur ishda Okumura - Hata va COST 231 - Hata tarqalish modellari yordamida tarmoqni qamrab olish maydonini baholaydi.
1. Agar yo’qotishlar soni L=125dB, BS balandligi NBS=50m va AS balandligi NAS=1,5m aniq bo’lsa, GSM uyali aloqa tarmog’ida shahar qamrov radiusini aniqlash.
Hisob uchun na’muna:
GSM 1800 va LTE1800 (shahar) uchun:
(4.1)
4.1-jadvalda keltirilgan topshiriqning varianti bo'yicha mustaqil hisob-kitobni amalga oshiring.
4.1-jadval
Dastlabki ma’lumotlar
Variant
|
L, dB
|
HAS, m
|
NBS, m
|
Tarmoq turi
|
1
|
127
|
1,4
|
40
|
GSM-1800
|
2
|
129
|
1,6
|
45
|
LTE1800
|
3
|
130
|
1,65
|
50
|
GSM-1800
|
4
|
135
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
5
|
128
|
1,7
|
56
|
GSM-1800
|
6
|
131
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
7
|
129
|
1,4
|
50
|
GSM-1800
|
8
|
126
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
9
|
127
|
1,4
|
40
|
GSM-1800
|
10
|
140
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
11
|
135
|
1,4
|
40
|
GSM-1800
|
12
|
128
|
1,6
|
45
|
LTE1800
|
13
|
131
|
1,65
|
50
|
GSM-1800
|
14
|
129
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
15
|
126
|
1,7
|
56
|
GSM-1800
|
16
|
127
|
1,5
|
40
|
LTE1800
|
17
|
140
|
1,4
|
45
|
GSM-1800
|
18
|
127
|
1,5
|
40
|
LTE1800
|
19
|
129
|
1,4
|
47
|
GSM-1800
|
20
|
130
|
1,6
|
40
|
LTE1800
|
21
|
135
|
1,65
|
45
|
GSM-1800
|
22
|
128
|
1,4
|
45
|
LTE1800
|
23
|
131
|
1,5
|
40
|
GSM-1800
|
24
|
127
|
1,4
|
47
|
LTE1800
|
25
|
129
|
1,6
|
40
|
GSM-1800
|
2. Agar yo’qotishlar soni L=140dB, BS balandligi NBS=43m va AS balandligi NAS=1,5m aniq bo’lsa, LTE uyali aloqa tarmog’ida qamrov radiusini aniqlash.
Hisob uchun na’muna:
GSM 900 va LTE 900 (shaharoldi) uchu :
(4.2)
4.2-jadvalda keltirilgan topshiriqning varianti bo'yicha mustaqil hisob-kitobni amalga oshiring.
4.2-jadval
Dastlabki ma’lumotlar
Variant
|
L, dB
|
HAS, m
|
NBS, m
|
Tarmoq turi
|
1
|
128
|
1,4
|
45
|
GSM 900
|
2
|
129
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
3
|
130
|
1,6
|
51
|
GSM 900
|
4
|
135
|
1,5
|
45
|
LTE 900
|
5
|
128
|
1,7
|
56
|
GSM 900
|
6
|
131
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
7
|
129
|
1,4
|
50
|
GSM 900
|
8
|
126
|
1,5
|
45
|
LTE 900
|
9
|
127
|
1,4
|
40
|
GSM 900
|
10
|
140
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
11
|
135
|
1,4
|
45
|
GSM 900
|
12
|
128
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
13
|
131
|
1,6
|
51
|
GSM 900
|
14
|
129
|
1,5
|
45
|
LTE 900
|
15
|
126
|
1,7
|
56
|
GSM 900
|
16
|
127
|
1,4
|
47
|
LTE 900
|
17
|
140
|
1,5
|
45
|
GSM 900
|
18
|
135
|
1,4
|
47
|
LTE 900
|
19
|
128
|
1,5
|
51
|
GSM 900
|
20
|
129
|
1,4
|
45
|
LTE 900
|
21
|
130
|
1,5
|
56
|
GSM 900
|
22
|
135
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
23
|
128
|
1,5
|
45
|
GSM 900
|
24
|
131
|
1,4
|
47
|
LTE 900
|
25
|
128
|
1,5
|
51
|
GSM 900
|
3. Agar qamrov doirasi R=1,7 km, BS balandligi NBS=55m va AS balandligi NAS=1,5m aniq bo’lsa, LTE uyali aloqa tarmog’ida yo’qotishlar sonini aniqlang. Ulanishning barqarorligi to'g'risida xulosa qiling.
Hisob uchun na’muna:
GSM 900 i LTE 900 (shahar) uchun:
(4.3)
LTE uchun mumkin bo’lgan yo'qotishlar 155,5 dB> 131,55 dB bu ulanish barqaror bo'lishini anglatadi.
4.3-jadvalda keltirilgan topshiriqning varianti bo'yicha mustaqil hisob-kitobni amalga oshiring.
4.3-jadval
Dastlabki ma’lumotlar
Variant
|
R, km
|
HAS, m
|
HBS, m
|
Tarmoq turi
|
1
|
1,7
|
1,4
|
45
|
GSM 900
|
2
|
1,8
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
3
|
1,6
|
1,6
|
51
|
GSM 900
|
4
|
1,7
|
1,5
|
45
|
LTE 900
|
5
|
1,5
|
1,7
|
56
|
GSM 900
|
6
|
1,4
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
7
|
1,7
|
1,4
|
50
|
GSM 900
|
8
|
1,8
|
1,5
|
45
|
LTE 900
|
9
|
1,5
|
1,4
|
40
|
GSM 900
|
10
|
1,6
|
1,5
|
47
|
LTE 900
|
11
|
1,7
|
1,5
|
45
|
GSM 900
|
12
|
1,5
|
1,4
|
47
|
LTE 900
|
13
|
1,4
|
1,5
|
51
|
GSM 900
|
14
|
1,7
|
1,4
|
45
|
LTE 900
|
15
|
1,8
|
1,5
|
45
|
GSM 900
|
16
|
1,5
|
1,5
|
56
|
LTE 900
|
17
|
1,4
|
1,6
|
47
|
GSM 900
|
18
|
1,7
|
1,5
|
50
|
LTE 900
|
19
|
1,8
|
1,7
|
45
|
GSM 900
|
20
|
1,5
|
1,5
|
40
|
LTE 900
|
21
|
1,6
|
1,4
|
47
|
GSM 900
|
22
|
1,4
|
1,5
|
56
|
LTE 900
|
23
|
1,7
|
1.3
|
40
|
GSM 900
|
24
|
1,8
|
1,4
|
46
|
LTE 900
|
25
|
1,5
|
1,5
|
50
|
GSM 900
|
4. Agar qamrov doirasi R=1,8 km, BS balandligi NBS=45m va AS balandligi NAS=1,5m aniq bo’lsa, GSM uyali aloqa tarmog’ida yo’qotishlar sonini aniqlang. Ulanishning barqarorligi to'g'risida xulosa qiling.
Hisob uchun na’muna:
GSM 1800(shahar) uchun:
, (4.4)
L = 142,22 dB < LQO’Sh = 149,2 dB bo’lganda, aloqa barqaror hisoblanadi.
4.4-jadvalda keltirilgan topshiriqning varianti bo'yicha mustaqil hisob-kitobni amalga oshiring.
4.3-jadval
Dastlabki ma’lumotlar
Variant
|
R, km
|
HAS, m
|
HBS, m
|
Tarmoq turi
|
1
|
1,7
|
1,4
|
45
|
GSM-1800
|
2
|
1,8
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
3
|
1,6
|
1,6
|
51
|
GSM-1800
|
4
|
1,7
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
5
|
1,5
|
1,7
|
56
|
GSM-1800
|
6
|
1,4
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
7
|
1,7
|
1,4
|
50
|
GSM-1800
|
8
|
1,8
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
9
|
1,5
|
1,4
|
40
|
GSM-1800
|
10
|
1,7
|
1,4
|
45
|
GSM-1800
|
11
|
1,8
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
12
|
1,6
|
1,6
|
51
|
GSM-1800
|
13
|
1,7
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
14
|
1,5
|
1,7
|
56
|
GSM-1800
|
15
|
1,4
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
16
|
1,7
|
1,4
|
50
|
GSM-1800
|
17
|
1,8
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
18
|
1,5
|
1,4
|
40
|
GSM-1800
|
19
|
1,6
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
20
|
1,7
|
1,4
|
45
|
GSM-1800
|
21
|
1,8
|
1,5
|
47
|
LTE1800
|
22
|
1,6
|
1,6
|
51
|
GSM-1800
|
23
|
1,7
|
1,5
|
45
|
LTE1800
|
24
|
1,5
|
1,7
|
56
|
GSM-1800
|
25
|
1,7
|
1,4
|
45
|
GSM-1800
|
|
