Фойдаланувчи терминали
5.3- rasm. Arxitektura seti LTE
eNodeB bazaviy stansiyalar quyidagi komponentlardan tashkil topgan:
- antennalar;
- tashqi modul (RRU – remote radio unit). Antennaning yaqiniga montaj qilinadi (YuCh-fiderdagi yo‘qotishlarni kamaytirish uchun), BBUga (Huaweida base band unit, Erisssonda RBS) optik kabel orqali ulanadi. Asosiy blok va radioblok orasida SPRI (Sommon Publis Radio Interfase) standarti ishlaydi;
- BBU (base band unit) - signalga raqamli ishlov berish bloki, eNodeBning miyasi, tarmoq bilan bog‘lanishni tashkil etadi:
Optik tola bo‘yicha SPRI orqali RRUga signallarni uzatadi va undan signallarni qabul qiladi;
IP-sarlavhalarga ishlov berish;
MMEni tanlaydi (ma’lumotlarni kommutatsiyalaydi va marshrutlashtiradi);
sinxronizatsiya;
avariya xabarlarini tarmoqni boshqarish yagona markazi operatoriga uzatadi.
4G tarmoqning parametrlarini hisoblash
Tarmoqning o‘tkazish qobiliyati yoki sig‘imi ma’lum sharoitlarda sotaning spektral samaradorligining o‘rtacha qiymatlariga asoslanish bilan baholanadi.Mobil aloqa tizimlarining spektral samaradorligi ma’lumotlarni uzatish tezligini 1 Gs ishlatiladigan chastotalar polosasiga nibati (bit/s/Gs) sifatida hisoblanadigan ko‘rsatkich hisoblanadi. Spektral samaradorlik chastotalar resurslaridan foydalanish samaradorligi ko‘rsatkichi hisoblanadi, shuningdek berilgan chastotalar polosasida ma’lumotlarni uzatish tezligi bilan xarakterlanadi.
Spektral samaradorlik ma’lum geografik hududdagi (sotadagi, zonadagi) tarmoqda barcha abonentlarning ma’lumotlarni uzatish tezliklarini 1 Gs chastotalar polosasiga nisbati (bit/s/Gs/sota) sifatida, shuningdek tarmoqning maksimal o‘tkazish qobiliyatini bitta chastotalar kanalining polosasi kengligiga nisbati sifatida hisoblanishi mumkin. Berilganlar turli MIMO konfiguratsiyalari uchun 5.2- jadvalda keltirilgan.
5.2- jadval
LTE tarmog‘i uchun o‘rtacha spektral samaradorlik
Variant
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
UL 1×2
|
1,254
|
1,154
|
1,054
|
1,204
|
1,284
|
1,154
|
1,054
|
1,204
|
1,284
|
1,354
|
1,454
|
UL 1×4
|
1,829
|
1,729
|
1,629
|
1,529
|
1,429
|
1,889
|
1,929
|
1,829
|
1,729
|
1,629
|
1,529
|
DL 2×2
|
2,93
|
2,23
|
2,33
|
2,43
|
2,53
|
2,63
|
2,73
|
2,83
|
3,03
|
3,13
|
3,23
|
DL 4×2
|
3,43
|
3,93
|
3,83
|
3,73
|
3,63
|
3,53
|
3,43
|
3,33
|
3,53
|
3,63
|
3,73
|
DL 4×4
|
4,48
|
4,58
|
4,38
|
4,68
|
4,28
|
4,78
|
4,18
|
4,98
|
4,78
|
4,68
|
4,58
|
Δf∑, MGs
|
71
|
72
|
73
|
74
|
75
|
70
|
69
|
68
|
67
|
66
|
65
|
Variant
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
UL 1×2
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
1,254
|
UL 1×4
|
1,429
|
1,329
|
1,829
|
1,429
|
1,529
|
1,629
|
1,729
|
1,889
|
1,429
|
1,529
|
1,629
|
DL 2×2
|
2,93
|
2,83
|
2,73
|
2,63
|
2,53
|
2,43
|
2,33
|
3,03
|
3,13
|
2,83
|
2,73
|
DL 4×2
|
3,93
|
3,83
|
3,73
|
3,63
|
3,53
|
3,43
|
3,33
|
3,53
|
3,63
|
3,73
|
3,83
|
DL 4×4
|
4,48
|
4,08
|
4,18
|
4,28
|
4,38
|
4,58
|
4,68
|
4,78
|
4,88
|
4,98
|
5,08
|
Δf∑, MGs
|
66
|
67
|
68
|
69
|
70
|
71
|
72
|
73
|
74
|
75
|
76
|
FDD tizimi uchun 1 ta eNodeB sektorining o‘rtacha spektral samaradorligi kanalning kengligini kanalning spektral samaradorligiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘paytirish yo‘li bilan olinishi mumkin:
R=S·W, (5.1)
bu erda S – o‘rtacha spektral samaradorlik (bit/s/Gs);
W – kanalning kengligi (MG s); W = 20 MG s.
DL liniya uchun:
RDL = S · W
UL liniya uchun:
RUL = S · W
ReNodeB bazaviy stansiyaning o‘rtacha spektral samaradorligi bitta sektorning o‘rtacha qobiliyatini bazaviy stansiya sektorlari soniga ko‘paytirish yo‘li bilan hisoblanadi. eNodeB sektorlar sonini 3 ga teng olamiz, u holda:
ReNodeB= RDL/UL·3 (5.2)
DL liniya uchun:
ReNB.DL = RDL · 3
UL liniya uchun:
ReNB.UL = RUL · 3
Navbatdagi bosqichda rejalashtirilgan LTE tarmog‘ida sotalar sonini aniqlanadi [3,10].
Tarmoqda sotalar soni hisoblash uchun loyihalashtiriladigan LTE tarmog‘ini qurish uchun ajratiladigan kanallarning umumiy sonini aniqlash zarur bo‘ladi. Nk kanallarning umumiy soni quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
Nk=(ΔfƩ /Δfk) (5.3)
bu erda ΔfƩ – tarmoqning ishlashi uchun ajratilgan chastotalar polosasi;
Δfk – bitta radiokanalning chastotalar polosasi; LTE tarmoqlarida radiokanal deganda RB resurslar bloki sifatidagi tushunchaaniqlanadi, u 180 kGs kenglikka ega, Δfk = 180 kGs.
Endi bitta sotaning bitta sektorida abonentlarga xizmat ko‘rsatish uchun ishlatish zarur bo‘ladigan Nk.sek kanallar sonini aniqlaymiz:
Nk.sek = Nk/ (Nkl · Msek) (5.4)
bu erda Nk – kanallarning umumiy soni;
Nkl – eNodeB sektorlarining sonini hisobga olish bilan tanlanadigan klasterning o‘lchami, 3ga teng olamiz;
Msek – eNodeB sektorlarining soni, 3ga teng olamiz.
Endi bitta sotaning bitta sektoridagi Nkt.cek trafik kanallarining sonini aniqlaymiz. Nkt.cek trafik kanallarining soni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
Nkt. sek =Nkt1·Nk.sek (5.5)
bu erda Nkt1 – radioulanish standarti orqali aniqlanadigan bitta radiokanaldagi trafik kanallarining soni (OFDMA uchun Nkt1 = 1...3), LTE tarmog‘i uchun Nkt1 = 1 olamiz.
5.6- rasmda grafik ko‘rinishida keltirilgan Erlang modeliga muvofiq bitta sota sektoridagi ruxsat etiladigan Asek yuklamani 1%ga teng ruxsat etiladigan bloklanish ehtimolligi qiymati va yuqorida hisoblangan Nkt.cek qiymatda aniqlaymiz.
5.6- rasm. Sektordagi ruxsat etiladigan yuklamani trafik kanallari soni va bloklanish ehtmolligiga bog‘liqligi
Bitta eNodeB orqali xizmat ko‘rsatiladigan abonentlar soni quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
Nab.eNodeB= Msek · (Asek/ A1) (5.6)
bu erda A1 – bitta abonentdan barcha trafik turlari bo‘yicha o‘rtacha abonentlar yuklamasi. A1 qiymat (0,04...0,2) Erlni tashkil etishi mumkin.
Hisobot tarkibi
1. Ishdan maqsad.
2. Topshiriq.
3. Hisoblash natijalari.
4. Xulosa.
Nazorat savollari
1. LTE resurslar to‘rini keltiring va tushuntiring.
2. LTE pastga kanalida signalni shakllantirilishi sxemasini tushuntiring.
3. QPSK-simvollar ketma-ketliklari uzatilishida OFDM va SC-FDMA orasidagi farq nimadan iborat.
4. SC-FDMA bo‘lganida signalni shakllantirilishining o‘ziga xos xususiyatlarini tushuntiring.
5. eNodeB qaysi komponentlardan tashkil topgan va ular nima uchun mo‘ljallangan?
6. BBU qaysi funksiyalarni bajaradi?
№6-Laborotoriya mashg’uloti.
WI-FI SIMSIZ TARMOQLARNING TASHKIL ETISHNI TADQIQ QILISH
Ishdan masad
IEEE 802.11 standartidagi tarmoqlarning qamrab olish zonasini o‘rganish
Topshiriq
1. Simsiz aloqa kanalining ishlash masofasini hisoblash
2. Frenel zonasini hisoblash
Hisoblash
12.1. Simsiz aloqa kanalining ishlash masofasini hisoblash
Dastlabki berilganlar:
Markaziy chastota - FMCH, MGs
Ulanish nuqtasi va simsiz adapter uzatkichlarining quvvati - Ruzat;
Ulanish nuqtasining a Mbit/s tezlikdagi sezgirligi - Ea;
Simsiz adapterning v Mbit/s tezlikdagi sezgirligi - Ev;
Ulanish nuqtasi antennasining kuchaytirish koeffitsienti - Gant.
Hisoblash :
a Mbit/s tezlikdagi masofni hisoblaymiz. FSL parametr quyidagiga teng bo‘ladi:
FSL = Ruzat + Gant - Ea - 10 (6.1)
Bu tezlikda simsiz qurilmaning ishlash masofasini topamiz (misol sifatida oltinchi kanalni olamiz):
6.2)
bu erda k – kanalning markaziy chastotasi.
v Mbit/s tezlikda simsiz qurilmaning ishlash masofasini topamiz. FSL parametr quyidagiga teng bo‘ladi:
FSL = Ruzat + Gant – Ev – 10 (6.3)
Bu tezlikda simsiz qurilmaning ishlash masofasini aniqlaymiz:
6.2. Frenel zonasini hisoblash
Radioto‘lqin fazoda tarqalishi jarayonida Frenel zonasi deyiladigan kesimi o‘rtasida maksimal radiusli aylanish ellipsodi ko‘rinishidagi hajmni egallaydi. Bu zonaga tushadigan tabiy (er, do‘ngliklar, daraxtlar) va sun’iy (binolar, tayanchlar) to‘siqlar signalni kuchsizlantiradi.
Ko‘zda tutiladigan to‘siq ustidagi birinchi zonaning radiusi quyidagi formula bo‘yicha hisoblnishi mumkin:
(6.5)
bu erda R – Frenel zonasining radiusi (m);
S, D – antennalardan ko‘zda tutiladigan to‘siqning eng yuqori nuqtasigacha masofa (km);
f – chastota (GGs).
6.1-rasm. Freneli zonasi
Odatda Frenel zonasini 20% to‘silishi kanalga sezilarsiz so‘nishni kiritadi. 40%da ortiq to‘silishda signalning sezilishi endi sezilarli bo‘ladi, tarqalish yo‘liga to‘siqlar tushishini oldini olish kerak bo‘ladi.
Bu hisoblash er tekis deb olish bilan amalga oshirilgan. U er sirtining egriligini hisobga olmaydi. Uzoq masofali kanallar uchun joyning relefi va tarqalish yo‘lidagi tabiy to‘siqlarni hisobga olish bilan kompleks hisoblashni amalga oshirish kerak bo‘ladi. Antennalar orasidagi katta masofalarda er sirtining egriligini hisobga olganda antennalarning osilishi balandligini oshirishga urinish kerak bo‘ladi. Frenel birinchi zonasining talab qilinadigan radiusini hisoblash jadvalga kirtiladi.
6.1-jadval
Antennalar orasidagi masofa (m)
|
2,4 GHz chastotadagi Frenel birinchi zonasining talab qilinadigan radiusi (m)
|
5 GHz chastotadagi Frenel birinchi zonasining talab qilinadigan radiusi (m)
|
20 (5;15)
|
|
|
40 (16;24)
|
|
|
60 (20;40)
|
|
|
80 (30;50)
|
|
|
100 (40;60)
|
|
|
6.2-jadval
Kanal
|
Markaziy chastota
2,4 GHz diapazon
|
Markaziy chastota
5 GHz diapazon
|
1
|
2412
|
5412
|
2
|
2417
|
5417
|
3
|
2422
|
5422
|
4
|
2427
|
5427
|
5
|
2432
|
5432
|
6
|
2437
|
5437
|
7
|
2442
|
5442
|
8
|
2447
|
5447
|
9
|
2452
|
5452
|
10
|
2457
|
5457
|
11
|
2417
|
5427
|
12
|
2422
|
5432
|
13
|
2427
|
5437
|
14
|
2432
|
5442
|
15
|
2437
|
5447
|
16
|
2442
|
5452
|
17
|
2447
|
5457
|
18
|
2452
|
5427
|
19
|
2417
|
5432
|
20
|
2422
|
5437
|
21
|
2462
|
5462
|
22
|
2467
|
5467
|
23
|
2472
|
5472
|
24
|
2484
|
5484
|
25
|
2422
|
5432
|
6.3-jadval
Topshiriq variantlari:
№
|
FMCH, MGs
|
Ruzat, dB
|
a, Mbit/s
|
v, Mbit/s
|
Ea, dB
|
Ev, dB
|
1
|
2412
|
16
|
54
|
12
|
-66
|
-85
|
2
|
2417
|
17
|
48
|
9
|
-71
|
-86
|
3
|
2422
|
18
|
36
|
6
|
-76
|
-87
|
4
|
2427
|
19
|
24
|
18
|
-80
|
-83
|
5
|
2432
|
20
|
52
|
16
|
-65
|
-82
|
6
|
2437
|
10
|
46
|
10
|
-70
|
-84
|
7
|
2442
|
11
|
34
|
8
|
-75
|
-85
|
8
|
2447
|
12
|
22
|
7
|
-79
|
-86
|
9
|
2452
|
13
|
53
|
17
|
-64
|
-83
|
10
|
2457
|
14
|
47
|
11
|
-69
|
-85
|
11
|
2462
|
15
|
35
|
8
|
-74
|
-86
|
12
|
2467
|
16
|
23
|
5
|
-78
|
-87
|
13
|
2472
|
18
|
51
|
15
|
-63
|
-83
|
14
|
2484
|
20
|
45
|
9
|
-68
|
-82
|
15
|
5412
|
11
|
33
|
7
|
-73
|
-84
|
16
|
5417
|
13
|
21
|
6
|
-77
|
-85
|
17
|
5422
|
15
|
50
|
20
|
-67
|
-86
|
18
|
5427
|
17
|
44
|
15
|
-72
|
-83
|
19
|
5432
|
19
|
32
|
13
|
-77
|
-85
|
20
|
5437
|
10
|
25
|
11
|
-81
|
-86
|
21
|
5442
|
12
|
52
|
22
|
-66
|
-87
|
22
|
5447
|
14
|
49
|
16
|
-70
|
-85
|
23
|
5452
|
16
|
33
|
12
|
-74
|
-86
|
24
|
5457
|
20
|
26
|
10
|
-73
|
-87
|
25
|
5462
|
10
|
27
|
8
|
-80
|
-83
|
Hisobot tarkibi
1. Ishdan maqsad.
2. Topshiriq.
3. Hisoblash natijalari.
4. Xulosa.
Nazorat savollari
1. LTE tarmog‘ining umumlashtirilgan tuzilish sxemasini keltiring va tushuntiring.
2. LTE texnologiyasining maqsadi?
3. LTE tarmoqlarida bazaviy stantsiyalarga qanday funktsiyalar yuklangan?
4. LTE tizimining sig'imi?
5. LTE tarmoqlarida qanday asosiy xizmatlar ta'minlanadi?
MUNDARIJA
Kirish……………………………………………………………........
|
2
| Simsiz aloqa tarmoqlarini parametrlarini o’rganish…………………. |
5
|
UMTS standarti sotali aloqa tarmog‘ining parametrlarini tadqiq qilish……………………………………………………………….......
|
13
|
WCDMA mobil aloqa tizimini radioliniyalarining byudjetini tadqiq qilish…………………………………………………………………...
|
18
|
GSM va LTE tarmoqlarining yo‘qotishlar byudjeti va qamrab olish zonalarini tadqiq qilish………………………………………………..
|
26
|
4G tarmoqlarining parametrlarini tadqiq qilish………………………
|
45
|
WI-FI simsiz tarmoqlarning tashkil etishni tadqiq qilish……………
|
50
|
Foydalanilgan adabiyotlar
|
51
|
Foydalanilgan adabiyotlar
1. 2017-2021 Ҳаракатлар стратегияси. Ш.М.Мирзиёев, Адолат, варақ 112, 2017.
2.R.R.Ibraimov, D.A.Davronbekov, M.O. Sultonova, U.T.Aliev, E.B. Tashmanov. Simsiz aloqa tizimlari va dasturlari. O‘quv darsligi, T.: “Aloqachi”, 2018, 216 bet.
3.D.A.Davronbekov, Sh.U. Pulatov, M.O. Sultonova, U.T.Aliev, E.B. Tashmanov. Simsiz keng polosali texnologiyalar. O‘quv darsligi, T.: “Aloqachi”, 2018, 304 bet.
4. Wireless Communication Systems: From RF Subsystems to 4G Enabling Technologies. KE-LIN DU and M. N. S. SWAMY. Concordia University, Canada.
5. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Компьютерные сети. Принципы, технологии, протоколы. Учебник для вузов. 3-е изд. СПб.: Питер, 2006, 958 с
6. Рошан П., Лиэри Дж. Основы построения беспроводных локальных сетей стандарта 802.11 М.: Издательский дом "Вильямс", 2004, 304 с
7. Р.Р. Ибраимов Мобильные системы связи. Учеб. пос., Т.: ТУИТ, 2005.
8. Системы цифровой радиосвязи. Базовые методы и характеристики. Учеб. пособие / Л. Н. Волков, М. С. Немировский, Ю. С. Шинаков. - М. : ЭКО-ТРЕНДЗ, 2005. - 392 с. : ил.
1. Цифровая мобильная связь. Галкин В.А. Учебное пособие для вузов.-М.: Горячая линия – Телеком, 2007. – 432 с.
2. Wireless Technology: Applications, Management, and Security/Steven Powell, J.P. Shim Editors. Springer Dordrecht Heidelberg – London - New York – 2009.
|
