Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

Download 3,49 Mb. Pdf ko'rish
bet	31/117
Sana	11.08.2024
Hajmi	3,49 Mb.
	#269375

1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 ... 117

Bog'liq
Muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari u

Ikkilik
fazaviy
manipulyatsiyalash.
Raqamli
fazaviy
modulyatsiyalashning eng oddiy shakli FM-2 tizimi hisoblanadi. Bu
usul ko‘pincha modulyatsiyalovchi signal psevdo-tasodifiy ikkilik
ketma-ketlik hisoblanadigan spektrlarning to‘g‘ri kengaytirishli
tizimlarda ishlatiladi. FM-2da modulyatsiyalovchi signalning qiymatiga
bog‘liq ravishda signal fazasining modulyatsiyalanmagan tashuvchi
tebranish fazasidan og‘ishi 0
o
yoki 180°ga teng bo‘ladi. Agar fazaviy
modulyatsiyalangan signal (FM signal) uchun (1.4) va (1.5) ifodar
ko‘rinishidagi umumiy tavsif qabul qilinsa, u holda FM-2 signal uchun
quyidagi tengsizlik bajarilishi kerak:
φ
[
u
(
t
)]
≡
0
u
(
t
)
≡
1 bo‘lganida,
φ
[
u
(
t
)]
≡ π u
(
t
)
≡
– 1 bo‘lganida;

0
≤ t ≤ T
c
.

Signalning kompleks og‘masi bu vaqt intervalida o‘zgarmaydi va
quyidagi ikkita qiymatni qabul qilishi mumkin:
Á
(
t
)
= A i
(
t
)
=
1 bo‘lganida,
Á
(
t
)
=
–
A i
(
t
)
=
– 1 bo‘lganida;

0
≤ t≤T
c
.
(1.6)

Bu og‘maning kompleks tekislikda bo‘lishi mumkin qiymatlarini
grafik taqdim etilishi foydali va yaqqol hisoblanadi. Ko‘rib
chiqilayotgan signal uchun signalning kompleks og‘masi 1.26-rasmda
tasvirlangan faqat ikkita qiymatlarni qabul qiladi. Bunday tasvir
signallar turkumi deyiladi.
1.26- rasm. FM-2 signallar turkumi
Mavhum qism

Haqiqiy qism

52
1.27- rasmda BPSK ikkilik fazaviy modulyatsiyalash vaqt
diagrammalari keltirilgan.
1.27- rasm. BPSK vaqt diagrammalari
Bu radiosignalning asosiy o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki,
uning joriy fazasi modulyatsiyalovchi signalning qutblari o‘zgarishi
momentlarida uzilishlarga (sakrashlarga) ega bo‘ladi. Bu fazaning
180°ga sakrashlari radiokanaldagi FM-2 signal quvvatining spektrali
zichligi juda keng chastotalar polosasida noldan sezilarli farqli
bo‘lishiga asosiy sabab hisoblanadi. Shuning uchun bunday ko‘rinishda
FM-2 signallar deyarli ishlatilmaydi. Ular egallaydigan polosani
kamaytirish uchun filtrlanadi.
Bu signallarni modulyatordan keyin yuqori chastotada filtrlashni
amalga oshirish qiyin, chunki har bir tashuvchi chastota tebranishlari
uchun top polosali yuqori asllikli filtrlar talab qilinar edi. Harakatdagi
obyektlarli zamonaviy raqamli aloqa tizimlarida bunday chastotalar
soni bir necha o‘nlablarga etishi mumkin. Shuning uchun filtr
operatsiyasi deyarli doimo modulyatsiyalashgacha modulyatsiyalovchi
signal ustida bajariladi. Mos filtr yetarlicha murakkab bo‘lsada, past
chastotali filtr hisoblanadi. Radioelektronikaning zamonaviy yutuqlari
uning ishlatilishini ta’minlaydi, bu holda chastotalar kanallarining katta
sonini esa, agar mos chastotalar to‘plamili tashuvchi chastotalarni
ishlatilishi orqali olish mumkin. Bunday filtr asosiy polosali filtri
deyiladi.
Kirish bitlari ketma-
ketligi

Коdlovchi ketma-
ketlik

Natijaviy signal

53
FM-2 radiosignal egallaydigan chastotalar polosasi kamayganida
signalni
filtrlashda
bunda
vujudga
keladigan
simvollararo
interferensiya

muammosini hisobga olish zarur bo‘ladi.
1.28- rasmda FM-2 radiosignalni shakllantiradigan uzatkichning
funksional sxemasi keltirilgan. Bu yerda modulyatordan keyin
radiosignal quvvatini kuchaytirgich va tor polosali yuqori chastotali
filtr qo‘yilgan. Filtrning asosiy vazifasi tashuvchi tebranishning asosiy
chastotasiga
karrali
bo‘lgan
chastotalardagi
uzatkichning
nurlantirishini kuchsizlantirishdan iborat. Bunday nurlanishlarning
xavfi quvvat kuchaytirgichida o‘z o‘rniga ega bo‘lgan va bu
kuchaytirgichning kuchaytirish koeffitsienti ortganida kuchayadigan
nochiziqli samaralar bilan shartlanadi. Ko‘pincha bunday filtr bir
vaqtda qabullagich uchun ham ishlatiladi, u foydali radiosignallar
chastotalar polosalaridan tashqaridagi kuchli tashqi signallarni
“pastga” chastotani o‘zgartirishgacha so‘ndiradi.
1.28- rasm. FM-2 radiosignalni shakllantiradigan uzatkichning
funksional sxemasi

Download 3,49 Mb.

1 ... 27 28 29 30 31 32 33 34 ... 117

Download 3,49 Mb.

Pdf ko'rish