14
2.5rasm. Arduino UNO qurilmasida svetodiodni ulash usuli
Va Arduino IDE dasturlash muhitida quyidagi kodni yozish orqali biz LEDni
1 sekund yonib 1 sekund o‘chish holatini takrorlanishiga erishamiz (2.6-rasm):
2.6-rasm. Arduino IDE da LED yonib o‘chish kodi
Arduino - bu yangi boshlanuvchilar va mutaxassislar uchun qulay elektron
qurilmalarni tezkor ishlab chiqish platformasi va elektron konstruktor. Platforma
dasturlash tilining qulayligi va soddaligi, shuningdek, ochiq arxitektura va dasturiy
ta’minot kodi tufayli butun dunyoda juda mashhur. Arduino platasi dasturlash va
boshqa sxemalar bilan integratsiya qilish uchun Atmel AVR mikrokontrolleridan va
jabduqlar elementlaridan iborat. Ko‘pgina taxtalarda +5 V yoki +3,3
V chiziqli
kuchlanish stabilizatori mavjud.
15
Taktika 16 yoki 8 MHz chastotalarda kvarts rezonatori (ba’zi versiyalarda
keramik rezonator) bilan amalga oshiriladi. Arduino arxitekturasiga mos keladigan
taxtalar asosida mahalliy dasturlarni ishlab chiqish rasmiy bepul Arduino IDE
dasturlash muhitida amalga oshiriladi. Atrof-muhit Arduino-ga mos keladigan
qurilma taxtasida o‘rnatilgan mikrokontroller xotirasiga o‘z dasturlarini yozish,
kompilyatsiya qilish va yuklash uchun mo‘ljallangan. Rivojlanish muhitining asosi
Processing/Wiring tilidir-bu aslida oddiy C++ bo‘lib, kontaktlarda kirish/chiqishni
boshqarish uchun oddiy va tushunarli funktsiyalar bilan to‘ldiriladi. Windows, Mac
OS va Linux operatsion tizimlari uchun muhit versiyalari mavjud.
Arduino arxitekturasiga mos keladigan taxtalar asosida mahalliy dasturlarni
ishlab chiqish rasmiy bepul Arduino IDE dasturlash muhitida amalga oshiriladi.
Atrof-muhit Arduino-ga mos keladigan qurilma taxtasida o‘rnatilgan
mikrokontroller xotirasiga o‘z dasturlarini yozish, kompilyatsiya qilish va yuklash
uchun mo‘ljallangan. Rivojlanish muhitining asosi Processing/
Wiring tilidir-bu
aslida oddiy C++ bo‘lib, kontaktlarda kirish/chiqishni boshqarish uchun oddiy va
tushunarli funktsiyalar bilan to‘ldiriladi. Windows, Mac OS va Linux operatsion
tizimlari uchun muhit versiyalari mavjud.
Windows operatsion tizimiga ega kompyuterda Arduino IDE-ni o‘rnatishni
ko‘rib chiqing. Biz sahifaga o‘tamiz www.arduino.cc, Windows operatsion tizimi
uchun versiyani tanlang va arxiv faylini yuklab oling. U sizga kerak bo‘lgan hamma
narsani, shu jumladan drayverlarni o‘z ichiga oladi. Yuklab olish oxirida yuklab
olingan faylni o‘zingiz uchun qulay joyga oching.
Endi drayverlarni o‘rnatishingiz kerak. Arduino-ni kompyuterga ulang.
Tekshirish moslamasida quvvat indikatori yonishi kerak-yashil LED. Windows
drayverni o‘rnatishga urinishni boshlaydi, bu «drayver dasturi o‘rnatilmagan»xabari
bilan tugaydi. Qurilma menejerini oching. Qurilmalar tarkibida biz Arduino Uno
belgisini topamiz-qurilma undov belgisi bilan belgilanadi. Arduino
Uno belgisini
o‘ng tugmasini bosing va ochilgan oynada elementni tanlang drayverlarni yangilang
va keyin ushbu kompyuterda drayverlarni qidiring. Biz haydovchiga yo‘lni
ko‘rsatamiz-yuklab olingan arxiv ochilgan kompyuterdagi papka. Bu Arduino
16
o‘rnatish katalogining drivers papkasi bo‘lsin – masalan, C:\arduino-1.0\drivers. Biz
Windows-ning barcha ogohlantirishlariga e’tibor bermaymiz va natijada xabar
olamiz ushbu qurilma uchun dasturiy ta’minotni yangilash muvaffaqiyatli
yakunlandi. Oynaning sarlavhasida qurilma o‘rnatilgan COM porti ham ko‘rsatiladi.
Endi Arduino IDE-ni ishga tushirish mumkin.
Arduino ishlab chiqish muhiti (2.6-rasmga qarang.) quyidagilardan iborat:
•
dastur kodi muharriri;
•
xabarlar
sohalari;
•
matnni chiqarish oynalari;
•
tez-tez ishlatiladigan buyruqlar tugmachalari bo‘lgan asboblar paneli;
•
bir nechta menyu.
2.6-rasm. Arduino muhitida yozilgan dastur eskiz deb nomlanadi.
Eskiz yaratilgan dastur kodining rangli yoritilishiga ega bo‘lgan matn
muharririda yoziladi. Loyihani saqlash va eksport qilish paytida xabarlar sohasida
tushuntirishlar va xatolar haqida ma’lumotlar paydo bo‘ladi. Matnni chiqarish
17
oynasida Arduino xabarlari, shu jumladan to‘liq xato hisobotlari va boshqa
ma’lumotlar ko‘rsatilgan. Asboblar panelidagi tugmalar dasturni tekshirish va yozib
olish, eskizni yaratish, ochish va saqlash, ketma-ket avtobus monitoringini ochish
imkonini beradi.
Ishlab chiqilgan eskizlarga qo‘shimcha funktsiyalarni kutubxonalar
yordamida qo‘shish mumkin, ular yaratilgan loyihaga ulanishi mumkin bo‘lgan
ba’zi funktsiyalarni amalga oshiradigan maxsus ishlab chiqilgan dasturiy koddir.
Ixtisoslashgan kutubxonalar juda ko‘p. Odatda kutubxonalar ma’lum bir muammoni
hal qilishni soddalashtirish va ishlab chiquvchidan dasturiy ta’minotni
amalga
oshirish tafsilotlarini yashirish uchun yoziladi. Arduino IDE muhiti standart
kutubxonalar to‘plami bilan birga keladi. Ular Arduino o‘rnatish katalogining
libraries pastki katalogida joylashgan. Kerakli kutubxonalarni turli xil manbalardan
yuklab olish mumkin. Agar kutubxona to‘g‘ri o‘rnatilgan bo‘lsa, u eskiz | import
kutubxonalari menyusida paydo bo‘ladi. Menyudan kutubxonani tanlash manba
kodiga #include
ushbu ko‘rsatma endi
loyihada ishlatilishi mumkin bo‘lgan ob’ektlar, funktsiyalar va kutubxona
konstantalarini tavsiflovchi sarlavha faylini ulaydi. Arduino muhiti yaratilgan
loyihani belgilangan kutubxona bilan birga kompilyatsiya qiladi.
Eskizni yuklashdan oldin Menyuda kerakli parametrlarni o‘rnatishingiz kerak
Asboblar | taxta (asboblar | board)va Asboblar | ketma-ket port.
Zamonaviy Arduino platformalari yuklashdan oldin avtomatik ravishda qayta
ishga tushadi. Eski platformalarda qayta ishga tushirish tugmasini bosishingiz kerak.
Ko‘pgina taxtalarda RX va TX ledlari yuklash jarayonida miltillaydi. Eskizni
yuklashda Arduino bootloader ishlatiladi-bu bortdagi mikrokontrollerga Yuklangan
kichik dastur. Bu sizga qo‘shimcha qo‘shimcha vositalardan foydalanmasdan dastur
kodini yuklab olish imkonini beradi. Bootloader ishi D13 raqamli pinidagi LEDning
miltillashi bilan tan olinadi.
Serial monitor Arduino platformasiga yuborilgan ma’lumotlarni (USB platasi
yoki ketma-ket avtobus platasi) ko‘rsatadi. Endi biz Arduino va Arduino IDE
18
dasturlash muhiti haqida bir oz ma’lumotga ega bo‘ldik, amaliy tajriba
mashg‘ulotlariga o‘tamiz (2.7-rasm va 2.8-rasm).
2.7-rasm. Arduino IDE da qurilma platasini tanlash
2.8-rasm. Arduino IDE da
ulanish portini tanlash
