130
diapazonga o‘zgartirish uchun, qabullagichlar esa, teskari o‘zgartirish
va oraliq chastota signallarini kuchaytirish uchun mo‘ljallangan.
3.1- rasm. Radioreleli aloqa bir yo‘nalishining tuzilish sxemasi
To‘g‘ridan-to‘g‘ri O‘YUCh signallar modulyatsiyalanadigan
RRLlar mavjud (masalan, Erikom-11 apparaturasi), lekin ular
cheklangan tarqalgan.
3.2- rasmda oxirgi stansiyaning soddalashtirilgan tuzilish
sxemasi keltirilgan. Oraliq (3.3- rasm) stansiyalar to‘g‘ri ko‘rinishdagi
masofada joylashtiriladi va signallarni qabul qilish, ularni kuchaytirish
va keyingi aloqa liniyasi bo‘yicha uzatishga mo‘ljallangan.
3.2- rasm. Oxirgi stansiyaning tuzilish sxemasi
Oraliq stansiyalarda signallarni qabul
qilish va uzatish yaqin
joylashgan antennalardan teskari nurlanishning ta’siri hisobiga
qabullagich-uzatkichlardagi parazit aloqalarni yo‘qotish uchun turli
131
chastotalarda amalga oshirilishi kerak. Qabul qilish va uzatish
chastotalari orasidagi farq surilish chastotasi (f
sur
) deyiladi.
3.3- rasm. Oraliq stansiyaning tuzilish sxemasi
Uzel stansiyalar (3.4- rasm) ham oraliq
stansiyalar funksiyalar
funksiyalarini, ham axborotlarni kiritish va chiqarish funksiyalarini
bajaradi. SHuning uchun ular yirik aholi punktlarida yoki aloqa
liniyalarining kesishish (tarmoqlanish) nuqtalarida o‘rnatiladi.
Yaqindagi stansiyalar oralig‘idagi masofa RRLning o‘tish
oralig‘i (intervali) deyiladi. O‘tish oralig‘ining uzunligi ko‘plab
sabablarga bog‘liq, 6 - 8 GGs chastotalar diapazonlarida o‘rtacha 50-
60 kmga va 30 - 50 GGs chastotalar diapazonlarida bir necha
kilometrlargacha yetadi.
Oxirgi stansiya va yaqindagi uzel stansiya
yoki uzel stansiyalar
orasidagi masofa RRL seksiyasi deyiladi, qabul qilish-uzatish
qurilmalarining majmui esa RRL stvolini hosil qiladi. Bir yo‘nalishli
va ikki yo‘nalishli (dupleks aloqa uchun) stvollarga ajratiladi.
10 GGsdan yuqori diapazonlar uchun radioreleli tizimlar
zamonaviy apparaturalari pastroq chastotali apparaturalarga qaraganda
konstruktiv bajarilishda ma’lum o‘ziga xos xususiyatlarga ega. 10
GGsgacha chastotalar diapazonlarida qabul qilish-uzatish apparaturasi
apparatlar xonasiga joylashtiriladigan juda katta ustunlar ko‘rinishida
bajariladi. Antennalar bilan aloqa sezilarli
uzunlikka va natijada
sezilarli yo‘qotishlarni kiritadigan fider to‘lqin o‘tkazgichlari orqali
amalga oshiriladi. 10 GGsdan yuqori chastotalar diapazonlariga o‘tish
apparaturalarning konstruktiv bajarilishini sezilarli o‘zgartirdi. 10
GGsdan yuqori chastotalar diapazonlarida ishlaydigan apparatura
uncha katta bo‘lmagan o‘lchamlarga ega va antenna bilan yagona
blokka
birlashtirilgan
antennalar
tayanchining
balandligida
joylashtiriladi.
132
3.4- rasm. Uzel stansiyaning tuzilish sxemasi
10 GGsdan yuqori chastotalar diapazonlarida qo‘llaniladigan
uncha katta bo‘lmagan o‘lchamli va og‘irlikli
ixcham apparatura
baland binolarda, tutun quvurlarida yoki baland joylarda o‘rnatish
mumkin bo‘lgan uchburchakli kesimli fermalar yoki quvursimon
konstruksiyalar ko‘rinishida bajarilgan engillashtirilgan antennalar
machtalaridan foydalanishga yo‘l qo‘yadi.
Qabul qilish-uzatish bloklari koaksial
kabellar orqali binoda
joylashgan modemlar qurilmalari bilan ulanadi. Zamonaviy modemlar
qurilmalari bu markaziy yoki mahaliy kompyuter boshqaruvi ostida
ishlaydigan oson tranformatsiyalanadigan kompleks hisoblanadi.
Modemlar qurilmalari 1 dan 34 Mbit/sgacha tezliklardagi
raqamli oqimlarni shakllantirish va qayta ishlash,
oqimlarni
multiplekslashni amalga oshirish va istalgan konfiguratsiyadagi aloqa
tarmoqlarini shakllantirish rejimlarida ishlashni ta’minlashi mumkin.
