Davlatlar 2021(fakt)

2021-yilda O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulot o‘sishi 7,4 foizni tashkil etgan bo‘lsa, joriy yilda bu ko‘rsatkich 5,2-5,8 foiz darajasida bo‘lishi kutilmoqda. Inflyatsiya darajasi 10% dan 12-12,5% gacha ko'tarilishi mumkin.

2-jadval. Makroqitisodiy ko`rsatgichlarning asosiy ssenariy bo`yicha o`zgarishi prognozlari (yillik o`zgarishlar, %)

Yuqori inflyatsiya va qattiq moliyaviy sharoitlar fonida jahon iqtisodiyoti oldingi prognozlarga qaraganda sekinroq o'sishi kutilmoqda. Rivojlangan mamlakatlarda mehnat bozori tendentsiyalari ham o'zgarishi mumkin.

2.2. O`zbekistonda ijtimoiy yo`naltirilgan bozor iqtisodiyotining istiqbollari

• 
  Shunday qilib, ko'rib chiqilgan ustuvor yo'nalishlardan kelib chiqadiki, O'zbekiston Respublikasining tashqi aloqalarini rivojlantirishda tashqi iqtisodiy faoliyatni rivojlantirish ustuvor ahamiyatga ega. Ochiq iqtisodiyot poydevorini yaratib, uning jahon xo‘jalik tizimiga integratsiyalashuv yo‘lini belgilab, O‘zbekiston zamonaviy jahon iqtisodiyotida o‘zining munosib o‘rnini egallashi mumkin bo‘ladi.
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasining to‘lov balansidan mamlakatning xalqaro tovar, xizmatlar, kapital ayirboshlashdagi ishtiroki xususiyatlarini ochib beruvchi eng muhim ma’lumotlar manbai sifatida foydalaniladi; respublikaning iqtisodiy ahvolini tahlil qilish vositasi sifatida; takomillashtirishga qaratilgan chora-tadbirlar majmuini qo‘llash orqali tuzatilishi mumkin bo‘lgan muhim makroiqtisodiy ko‘rsatkichlardan biri sifatida; joriy iqtisodiy vaziyatning voqeligi, yuzaga kelayotgan shart-sharoitlar va uni amalga oshirish uchun mavjud imkoniyatlardan kelib chiqib, davlatning tashqi iqtisodiy siyosati samaradorligini belgilovchi ko‘rsatkich sifatida.
  
• 
  Yuqoridagilarni hisobga olgan holda, to‘lov balansi nazariyasi ko‘rib chiqiladigan iqtisodiy rivojlanishning ushbu bosqichida tadqiqot mavzusining dolzarbligi; mamlakat iqtisodiyotining nomutanosibligi natijasida vujudga kelgan nomutanosibliklarni tushuntiradi;
  
• 
  toʻlov balansini tenglashtirish boʻyicha samarali davlat siyosatini olib borish imkonini beruvchi jahon amaliyotida ishlab chiqilgan mexanizm aniqlandi; respublikaning qulay to‘lov balansini shakllantirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar taklif etilmoqda. Shu bilan birga, davlat siyosatini tartibga solishga ta'sir etuvchi turli iqtisodiy yo'nalishlarning nazariy hisob-kitoblariga ham, respublikada ham, jahonda ham to'plangan amaliy tajribaga katta ahamiyat beriladi.
  
• 
  Tabiiyki, O‘zbekiston hali ham qiyinchiliklarga duch kelishi kerak, biroq ortga nazar tashlaydigan bo‘lsak, ko‘ramizki, ko‘p ishlar qilingan va biz mamlakatimizni rivojlantirishda davom etishimiz kerak. Mavjud muammoning ilmiy-nazariy tahlili inqirozdan chiqishning mumkin bo'lgan yo'llarini ochib beradigan ma'lum bir kontseptsiyani ishlab chiqishga imkon berdi. Keyingi iqtisodiy amaliyot takliflarning asosliligini rad etadi yoki tasdiqlaydi.
  
• 
  Respublikaning o'z sheriklari bilan tashqi iqtisodiy operatsiyalari milliy xo'jaliklarni jahon xo'jaligiga birlashtiruvchi jahon iqtisodiy aloqalaridir.
  
• 
  Oʻzbekiston iqtisodiyoti koʻlami, ochiqlik darajasi va jahon bozori holatiga taʼsiri boʻyicha jahon bozori bilan integratsiyalashgan va unda shakllanadigan narxlarni qabul qiluvchi “ochiq kichik iqtisodiyotlar”ga tegishlidir. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.ning ma’ruzalaridan birida ta’kidlanganidek, iqtisodiy islohotlarning borishi tahlili. Karimov “O‘zbekiston suveren davlat sifatida mamlakatning jahon iqtisodiy munosabatlarida, xalqaro mehnat taqsimotida keng ishtirok etishi uchun asos bo‘luvchi ochiq iqtisodiyotni shakllantirish bo‘yicha faol ish olib borayotganini” ko‘rsatadi.
  
• 
  Respublika 1991 yilgacha xalqaro iqtisodiy munosabatlarning subyekti bo‘lmagan. O‘zbekiston mustaqillikka erishgachgina o‘z manfaatlaridan kelib chiqqan holda mustaqil tashqi iqtisodiy siyosat yuritish imkoniyatiga ega bo‘ldi. Eng boshidanoq milliy iqtisodiyotni rivojlantirish va ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga o‘tish, integratsiya jarayonlarini rivojlantirish, o‘zaro bog‘liqlik va o‘zaro bog‘liqlik kuchayib borayotganini hisobga olgan holda tashqi aloqalarni talablarga moslashtirish va o‘rnatish vazifasi qo‘yildi. jahon hamjamiyatiga kiruvchi mamlakatlarning bir-birini to‘ldirishi. O’zbekistonning jahon xo’jalik munosabatlariga bevosita qo’shilish jarayoni bosqichlar tamoyiliga asoslanib, tashqi iqtisodiy aloqalarning har bir yangi bosqichiga o’tish ob’ektiv tarkibiy shart-sharoitlarning yetilishiga va tashqi iqtisodiy aloqalarning iqtisodiy mexanizmini isloh qilishga bog’liqdir.
  
• 
  Boshqacha aytganda, davlatning milliy iqtisodiyotni jahon xo‘jalik tizimiga munosib tarzda kiritishga qaratilgan strategiyasi respublikaning iqtisodiy salohiyatidan kelib chiqib, real vaziyatni baholashga tayanadi va uni hal qilishga qaratilgan. O'zbekistonning siyosiy va iqtisodiy rivojlanishining asosiy maqsadlari. Shu bilan birga, raqobatbardosh ichki bozorlarni yaratish va tashqi iqtisodiy faoliyatni bosqichma-bosqich liberallashtirish bo‘yicha iqtisodiy islohotlar chora-tadbirlari hamohanglashtirilmoqda.
  
• 
  Ma’lumki, ochiq iqtisodiyotda davlatlararo iqtisodiy aloqalar asosan ikkita asosiy kanal – xalqaro savdo va moliya orqali amalga oshiriladi. Tashqi savdo aloqalari deganda ma’lum bir davlatda ishlab chiqarilgan mahsulotning bir qismi chet elga eksport qilinishi, xorijda ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlarning bir qismi esa chetdan keltirilishi, ya’ni iste’mol qilinishi yoki shu davlatga sarmoya kiritilishi nazarda tutiladi. Moliyaviy sohada milliy iqtisodiyotlarning o'zaro bog'liqligi shundan dalolat beradiki, u yoki bu mamlakat fuqarolari milliylari bilan bir qatorda xorijiy aktivlarga ham egalik qilishlari mumkin.
  
• 
  Natijada, tovar va xizmatlarning xalqaro bozorlari, shuningdek, moliya bozorlari bir-biri bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, mamlakat milliy daromadi hajmiga, bandlik darajasiga, inflyatsiya darajasiga va boshqa makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. O'z navbatida, makro ko'rsatkichlarning mamlakat to'lov balansiga bevosita ta'siri ham mavjud.
  
• 
  Bularning barchasi iqtisodiy siyosatni ishlab chiqishda har bir davlat hukumati ochiq iqtisodiyot sharoitida makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarning o‘zaro bog‘liqlik mexanizmini hisobga olishi, olib borilayotgan siyosatning nafaqat o‘z mamlakati, balki boshqa davlatlar uchun ham oqibatlarini baholashi zarurligidan dalolat beradi. shoshilinch qadamlar va mumkin bo'lgan salbiy javoblarning oldini olish uchun.