Mövzu 2. Sənədli telekommunikasiya şəbəkəsi
Mövzu 2.1 Paket kommutasiyalı rəqəm veriliş şəbəkələri (PKŞ)
1970 – ci illərin əvvəllərindən informasiya verilişinin bu yeni növündən istifadə olunmağa başlandı və “paket kommutasiyası” adı ilə məhşurlaşdı. PKRVŞ-in başlanğıc mərhələdə kiçik sayda işlədicilərin tələbini ödəyən müəssisə şəbəkəsi halında yaranmış kiçik həcmli məxfi informasiyaların verilməsinə xidmət etmişlər. Bu növ şəbəkələrdə bütöv bir məlumat ayr- ayrı paketlərə bölünür və biri digərindən asılı olmayaraq müxtəlif kanallarla şəbəkə üzrə işlədicilərə verilir. Paket kommutasiyanın əsas konsepsiyalarından biri bir kanal üzrə eyni zamanda bir neçə terminallardan informasiyanın verilməsidir. Buna rabitə xətlərinin zamana görə ayrılması vasitəsilə həyata keçirən multikpleksləşmə deyilir. PKRVŞ –nin 4 səviyyədən ibarət olan tərkibi aşağıdakı sxemdə verilmişdir.
Sxemdən göründüyü kimi onun yuxarı 4-cü səviyyəsində şəhərlərarası paket kommutasiyalı mərkəzlər (ŞAPKM), 3-cü səviyyədə paket kommutasiyalı mərkəzləri (PKMB), 2-ci səviyyədə konsektratorlar (K), 1-ci səviyyədə isə sinxron və paket rejimində işləyən abonent məntəqələri AM, ŞHM-lər, personal EHM, PEM və terminal prosessorları (TEP) ilə təchiz edilmiş işlədici avadanlıqlar yerləşdirilir. Bu şəbəkənin tərkibinə həm xüsusi qurğular şlüzlər (Ş) daxildir ki, bunun vasitəsilə PKVR, KKPV, ümumi xidmət teleqraf VXTQ və ümumi xidmət telefon , şəbəkələri qarşılıqlı fəalyyət göstərirlər. Bəzi hallarda işlədiciyə məlumatı qeyri-elektrik formada yəni blankda, perfolentdə, perfokartada, maqnit lentdə və s. Şəkildə ötürmək və qəbul etmək lazım gəlir. Belə hallarda məlumatı qeyri-elektrik formadan elektrik formasına və və əksinə çevirmək üçün istifadə olunan rabitə avadanlığı teleqraf aparatı adlanır. Teleqraf aparatının əsas vəzifələri arasında rəqəm şrift məlumatlarının hazırlanması, ötürülməsi, qəbulu, yadda saxlanması və s. vardır.
Mövzu 2.2 İnternet şəbəkəsi
Təcrübə işi
Müasir dövrdə güclü və dinamik inkişaf edən telekommunikasiya sistemləri arasında İnternet (Beynəlxalq şəbəkə) xüsusi yer tutur. Qısa bir müddətdə İnternet şəbəkəsi müəssə şəbəkəsindən Beynəlxalq informasiya telekommmunikasiya infrastrukturuna doğru sıçrayış etmişdir. Buna görə də internet şəbəkəsi informasiya mübadiləsini həyata keçirən kompüterlər internet şəbəkəsinə qoşularkən əsas kriteriyalardan biri onların TCP/İP protokollarından istifadə etmələridir. İnternet rabitəsi aşağıdakı xidmətləri yerinə yetirir.
* Elektron poçtu rabitəsi
* yeniliklər və konfrans xidmətlərini
* fayllara giriş
* İnternet şəbəkəsində interaktif məlumat axtarış sistemi
* Məsafədən verilənlərin emalı və s.
İnternet dedikdə marsurutlayıcılar vasitəsilə öz aralarında əlaqələnən kompüter şəbəkəsi başa düşülür ki, bu da böyük virtual şəbəkə şəkilində fəaliyyət göstərir. İnternet özündə dünyanm bir neçə nəhəng milli magistral kompüter şəbəkələrini, çoxlu-sayda regional və lokal şəbəkələri birləşdirən beynəlxalq şəbəkədir. İnternet şəbəkəsində İP protokollar yığımından istifadə edilir. TCP/İP protokollarının İP-hissəsi internet şəbəkələri arasında dataqrom mübadiləsini təmin etmək üçündür. TCP-protokolu 2-şəbəkə arasında məlumatın ünvana təyinatla çatdırılmasmı xarakterizə edən verlişə nəzarət protokoludur. Data rəqəmli verilənlər data şəbəkələri müxtəlif xarakterli məlumatların (səs,video, verilənlər faksimil məlumatlar, mətnlər, və s) rəqəmli formada ötürülməsini təmin edən şəbəkələr kimi başa düşülür:
Vahid inteqral rabitə şəbəkələrinin qurulması ona görə məqsədəuyğun sayılır ki, belə şəbəkələrdə verliş və kommutasiya vasitələri texniki-cəhətcə birləşir: o, daha yığcam olur müxtəlif növ informasiyalarm eyni rabitə trakti ilə verilməsi təmin edilir. Bu şəbəkənin qurulması «Beynəlxalq elektrik rabitəsi» itifaqı tərəfındən təklif edilmişdir 1988 -ildə Son vaxtlar internet şəbəkəsi ilə telefon rabitəsinin təşkil edilməsi imkanına ciddi yanaşılır. Əlbbətdə bu şəbəkələrin informasiya imkanları demək olar ki, sərhədsizdir, orada həqiqətən də hər şey tapmaq olar, daha dəqiq desək təcrübi olaraq hər şey haqqmda nə isə tapmaq olar.
Mobil rabitə şəbəkəsinin İnternet şəbəkəsi ilə bir neçə istiqamətdə mövcud ola bilir. Belə ki, hər bir komersiya kompaniyası internetdə WEB - səhifəyə malik olur ki, öz fəaliyyətinin əsas sahələrini orada əks etdirir, onların elektron poçtu vasitəsi ilə əks rabitə yaradılması və genişlənməsi mümkün olur.
|
