«Tasdiqlayman»
TI kafedra mudiri
__________M.Abdujapparova
“_____” noyabr 2022 y.
MULTIMEDIA ALOQA TARMOQLARI
fanidan
yakuniy nazorat savollari
75.Raqamli kommutatsiya maydonining (RKM) tuzilishi va vazifasi.
Raqamli kommutatsiya tizimidagi raqamli kommutatsiya maydonalari
impuls kodli modulyatsiya asosida olingan raqamli traktlardagi vaqt bo‘yicha
ajratilgan kanallarni (vaqt bo‘yicha) kommutatsiyalashga asoslangan.
Har bir K
i
– vaqt bo‘yicha
ajratilgan kanal, raqamli traktga taa’luqli
fazo koordinatasiga S
i
va uzatish davridagi vaqt intervalini band qilganiga
qarab, vaqt koordinatasida t
j
ga qarab aniqlanishi mumkin ya’ni K
i
(S
i
t
j
), demak
biron-bir kirishdagi raqamli traktning vaqt intervalini
chiqishdagi biron-bir
raqamli traktdagi vaqt intervaliga kommutatsiyalash mumkin ya’ni K
i
(S
i
t
j
)
ni K
n
(S
n
t
m
) ga.
2.3– rasm. Raqamli kommutatsiya maydonining umumiy ko‘rinishi
Kommutatsiyalashning bunday jarayoni vaqt pozitsiyasini hamda
zichlashtirilgan raqamli trakt almashinuvini talab qiladi. Shuning uchun raqamli
kommutatsiya maydonida ikki turli kommutatsiya bosqichlari mavjud:
- raqamli trakt raqamini o‘zgartirmay vaqtli holatlarini almashtirish uchun
qo‘llaniladigan kommutatsiya bosqichlari (vaqtli bosqich yoki V bosqich);
Рақамли
коммутация
майдони
РТ
1
РТ
Si
РТ
N
РТ
1
РТ
Sn
РТ
M
t
0
t
1
t
j
t
0
t
1
t
m
- vaqtli holatlarni o‘zgartirmay raqamli traktlarning almashinuvi uchun
qo‘llaniladigan kommutatsiya bosqichi (fazoviy bosqich yoki F bosqich).
Raqamli kanallarni kommutatsiyalanishi, analog kanallarni fazoda
kommutatsiyalanishidan farqi shundaki, kanallar orasida to‘g‘ri yo‘nalishda qabul
qilish trakti hosil qilinadi, ya’ni raqamli kanallarning to‘liq dupleks bog‘lanishi
o‘rnatiladi (2.3-rasm).
Fazoviy va vaqtli bosqichlarning raqamli kommutatsiya maydonidagi
birikmasi ya’ni ularni guruh tashkil etishi, nazariy jihatdan mazkur kommutatsiya
tizimining parametrlarini belgilaydi.
Raqamli kommutatsiya tizimlari dupleks bog‘lanish xususiyatiga ega
bo‘lganligi tufayli, raqamli traktlar kommutatsiya bloklariga ikki xil: bir tomonlama
va ikki tomonlama bog‘lanishi mumkin.
2.4– rasm. Raqamli kanallarni to‘liq dupleks bog‘lanishi
Birinchi usulda kanallarning uzatuvchi va qabul qiluvchi qismi raqamli
kommutatsiya maydonni kirishiga ulanadi (2.5. a - rasm).
Ikkinchi usulda kanallarni uzatuvchi qismi raqamli kommutatsiya maydonning
kirishiga, chiqishi esa qabul qilish qismiga ulanadi (2.5. b - rasm).
N(MS)
MX1
N(MS)
MX1
РКМ
N
1
2.4-rasm. Raqamli traktning RKM ga ulanishi usullari
Raqamli kommutatsiya tizimning tuzilishiga batafsil to‘xtalmay, raqamli
kommutatsiya maydonining bir necha muhim alomatlarini aniqlash mumkin.
Kommutatsiyada uzatishning ikkala yo‘nalishi ham alohida
raqamli traktlarning
ishlatilishini hisobga olish kerak. Shu boisdan kommutatsiyalashni, ikkita ikkisimlik
yoki bitta to‘rtsimlik liniyalar bo‘yicha amalga oshirish mumkin. Birinchi holda
uzatishning har bir yo‘nalishi alohida kommutatsiyalanadi,
ikkinchi holda esa
uzatishning ikkala yo‘nalishi umumiy trakt bo‘yicha o‘tadi.
Raqamli ATS larning kommutatsiya maydonlarida quyidagi kommutatsiya
turlari ishlatilishi mumkin:
• faqat fazoviy kommutatsiyalash;
• faqat vaqt bo‘yicha kommutatsiyalash;
• «fazoviy – vaqtli» kommutatsiyalash;
• «vaqtli - fazoviy» kommutatsiyalash;
• «fazoviy– vaqtli - fazoviy» kommutatsiyalash;
• «vaqtli – fazoviy - vaqtli» kommutatsiyalash.
76.FKB va VKB bloklarini tuzilishi.
Fazoviy kommutatsiyalash qurilmasi, dekada – qadamli va koordinata
turidagi ATSlarda ya’ni raqamli kommutatsiya paydo bo‘lishidan
ancha avval
ishlatilgan edi. Fazoviy kommutatsiya kvazielektron va elektron ATSlarning
birinchi avlodining kommutatsiya maydonlarini tuzilishini asosi bo‘lgan. Xususan,
1ESS, 2ESS va 3ESS Amerika stansiyalari hamda KVARS, MT-20/25,
ISTOK
stansiyalari faqat fazoviy kommutatsiyadan foydalanadi.
Elektromexanik va kvazielektron stansiyalarida fazoviy S-
kommutatorlar (Space-fazo so‘zidan olingan) kommutatsiya maydonida mexanik
bog‘lovchi yo‘lini barpo etadi, u butun ulanish davomida ulanib turadi.
Bunda
а). Бир томонлама
б). Икки томонлама
