|
Informaciya qawipsizligi túsinigi hám informaciyanı qorǵaw máseleleri
|
| bet | 2/3 | | Sana | 21.12.2022 | | Hajmi | 42.38 Kb. | | #36433 |
Bog'liq 5-tema 1-2, O`quv amaliyoti Hisoboti, TDA kompleks, 2-Laboratoriya, Лаб №3 Стабилитрон, 1-amaliy, 5-tema, Titullar (2), 1, Tungi lampa, Simsiz tarmoq fanidan 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15 Labara, цифровые сотовые системы, 2-Amaliy ish, 49-54 (1)Informaciya qawipsizligi túsinigi hám informaciyanı qorǵaw máseleleri
Informaciyanıń áhmiyetlilik dárejesi áyyemgi zamanlardan málim. Sonıń ushın xam áyyemginde informaciyanı qorǵaw ushın hár qıylı usıllar qollanılǵan. Olardan biri - sırlı jazıw bolıp tabıladı. Odaǵı xabardı jiberilgen mánzil iyesinen basqa shaxs o'qiy almaǵan. Ásirler dawamında bul kórkem óner - sırlı jazıw jámiettiiń joqarı siyasiy gruppaları, mámlekettiń elshixana rezidentsiyalari hám razvedka missiyalarinan tısqarına shıqpaǵan. Tek bir neshe on jıl aldın hámme zat tupten ózgerdi, yaǵnıy informaciya óz ma`nisine iye boldı hám keń tarqalatuǵın ónimge aylandı.
Ekonomikalıq qawipsizlik. Milliy ekonomikada informaciyalardı jaratıw, tarqatıw, qayta islew hám paydalanıw procesi hám de quralların qamtıp alǵan Jańa tarmaq payda boldı. «Milliy informaciya resursı» túsinigi Jańa ekonomikalıq kategoriya bolıp xizmet etip atır. Mámlekettiń informaciya resurslarına keltirip atırǵan zıyan informaciya qawipsizligine hám tásir kórsetip atır.
Qorǵaw qawipsizligi. Qorǵaw salasında qawipsizliktiń tiykarǵı ob'ektlerinen bolıp, mámlekettiń qorǵaw potentsialınıń informaciya quramı hám informaciya resursları esaplanıp atır. Házirgi kúnde barlıq zamanagóy qurallar hám áskeriy texnikaler oǵırı kompyuterlashtirilib jiberildi. Sonıń ushın da olarǵa informaciya quralların qóllaw múmkinshiligı úlken.
Social qawipsizlik. Zamanagóy informaciya - kommunikatsiyalar texnologiyalarınıń milliy ekonomika barlıq tarmaqlarında keń qollanıwı insan psixologiyasi hám jámáát sanasına «jasırın» tásir kórsetiw qurallarınıń natiyjeliligin óstirib jiberdi.
Ekologiyalıq qawipsizlik. Ekologiyalıq qawipsizlik - global masshtab daǵı mashqala bolıp tabıladı. «Ekologiyalıq taza», energiya hám resurs tejeytuǵın, shıǵındısız texnologiyalarǵa ótiw tek milliy ekonomikanı informaciyalastırıw esabına qayta qurıw tiykarındaǵana jolǵa qoyıw múmkin.
Tarmaq texnologiyaları rawajlandiriwdiń baslanǵısh basqıshında viruslar hám kompyuter hújimleriniń basqa túrleri tásirindegi zıyan kem edi, sebebi ol dáwirde dúnya ekonomikasınıń informaciya texnologiyalarına baylanıslılıǵı úlken emes edi. Házirde, hújimler sanınıń mudami ósiwi hám de biznestiń informaciyadan paydalanıw hám almaslawdıń elektron qurallarına baylanıslılıǵı sharayatında mashina waqtıniń joǵalıp ketiwine alıp keliwshi hátte azǵantay hújimnen kelgen zıyan kútá úlken nomerler arqalı esaplanadı.
Mısal jol menende keltiriw múmkin, tek 2003 jıldıń birinshi shereginde dúnya kólemindegi joytıwlar 2002 jıldaǵı barlıq joytıwlar jıyındısınıń 50% ini shólkemlesken, yamasa bolmasa 2006 jıldıń ózinde Rossiya Federeatsiyasida 14 mińnen aslam kompyuter ayıpkerligi jaǵdayları belgilengen.
|
| |
