|
Mustaqil ish mavzu: Umumi qurlishda smeta tuzish Reja
|
| Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 19,39 Kb. | | #233346 |
Bog'liq Mustaqil ish mavzu Smeta tuzish
Mustaqil ish mavzu: Umumi qurlishda smeta tuzish
Reja:
Asosiy smeta ta’rifi va byudjet turlari
Smeta tuzishning afzalliklari va kamchiliklari
Asosiy smeta tuzish jarayonlari
1) Xarajatlar smetasi — mahsulot ishlab chiqarish, ish, xizmatlarni bajarish boʻyicha toʻliq xarajatlar hisobi;
2) daromadlar va xarajatlar smetasi — korxona, tashkilot, muassasaning xoʻjalik faoliyatini moliyalashtirishda foidalaniladigan pul mablag'lari tushumlari va ularni sarflash boʻyicha hujjatlashtirilgan buxgalteriya rejasi. Baʼzan ishlab chiqarishga, obʼyektlarni qurishga alohida xarajatlar smetasi tuziladi;
3) Smeta boʻyicha moliyalashtirish — xarajatlarni qoplash uchun taqdim etilgan xarajatlar hisoblariga koʻra, davlat byudjetidan pul mablag'lari ajratish.
Rejalashtirish nazorat bilan bir qatorda boshqaruvning eng muhim vazifalaridan biri bo’lib, kelgusida bajarilishi lozim bo’lgan xarakatlarni aniqlash jarayonidir.
Rejalashtirish nazorat bilan bir qatorda boshqaruvning eng muhim vazifalaridan biri bo’lib, kelgusida bajarilishi lozim bo’lgan xarakatlarni aniqlash jarayonidir.
Byudjetni rejalashtirish bu jarayonning eng batafsil darajasi bo’lib, bu tashkilotning tarkibiy bo’linmalari bo’yicha yoki faoliyat sohalari bo’yicha rahbariyat tasdiqlagan dasturlar asosida ishlab chiqilgan alohida byudjetlarni tayyorlash jarayonidir.
Asosiy smeta ta’rifi va byudjet turlari
Operativ reja — bu firma maqsadlariga erishish bilan bevosita bog’liq taktik reja. Ular yillik yoki uch oylik byudjetlar sifatida tuzilgan qisqa muddatli rejalardir. Ishlab chiqarish rejasi, moddiy-texnika ta’minoti rejasi, umumiy ishlab chiqarish sarflari rejasi operativ rejaga misol bo’la oladi.
Rejalar quyidagicha turkumlanadi:
Operativ reja — bu firma maqsadlariga erishish bilan bevosita bog’liq taktik reja. Ular yillik yoki uch oylik byudjetlar sifatida tuzilgan qisqa muddatli rejalardir. Ishlab chiqarish rejasi, moddiy-texnika ta’minoti rejasi, umumiy ishlab chiqarish sarflari rejasi operativ rejaga misol bo’la oladi.
Ma’muriy rejalar — bular tashkiliy tuzilmani rivojlantirish va qo’llab-quvvatlash rejasidir. Ularning maqsadi - rejalashtirilgan ko’rsatkichlar bajarilishining kutilgan darajasiga erishish mumkin bo’lgan tashkilotni tuzishdir. Ular o’rtacha muddatli, har yili qayta ko’rib chiqiladigan rejalardir.
Strategik rejalar — bu biznesni rivojlantirishning va tashkilot uzoq muddatli tuzilmasining bosh rejasidir. Tashkilot strategiyasi muntazam ko’rib chiqilmaydi, balki zarur bo’lganda, ya’ni yangi texnologiyani joriy etish, nufuzli iste’molchilar o’zgargan, yangi raqobatchi paydo bo’lgan hollarda qayta ko’rib chiqiladi.
Byudjet (smeta) — bu ma’lum davrga qadar tayyorlangan va qabul qilingan, odatda erishish lozim bo’lgan daromadning yoki shu davr ichida qilinishi lozim bo’lgan sarf-xarajatlarning hamda ushbu maqsadga erishish uchun jalb etish zarur bo’lgan kapitalning rejalashtirilgan miqdorini pul bilan ifodalangan miqdoriy rejasidir.
Byudjetni (smetani) rejalashtirish
Byudjetni (smetani) rejalashtirish
Byudjet turlari va shakllarining soni cheksiz. Tuzilgan foyda va zararlar to’g’risidagi hisobotdan, buxgalteriya balansidan farqli ravishda byudjetning qat’iy rioya qilinadigan standart shakli yo’q. Byudjetning tuzilishi, byudjet nima haqdaligiga, tashkilotning katta-kichikligiga, byudjetni tuzish korxonaning moliyaviy tuzilishiga integratsiya qilinganiga, byudjet tuzuvchilarning malakasiga va tajribasiga bog’liq.
Iqtisodiy adabiyotda byudjet ko’p hollarda ma’lum davrga, odatda bir yilga mo’ljallab, miqdor bilan, odatda pul bilan ifodalangan reja deb qaraladi.
Yangi mahsulot ishlab chiqarish, yangi texnika va yangi texnologiyani joriy etish kabi muhim o’zgarishlar bo’lgan qo’shimcha kapital sarflashni talab qiladigan hollarda byudjetlar besh yilga va undan ko’proq davrga tuziladi. Tobora ko’payib boradigan miqdordan byudjetda uzoq muddatli rejalashtirish vositasi sifatida foydalaniladi.
Smeta tuzishning ijobiy jihatlari
Smeta tuzishning ijobiy jihatlari
korxonaning asosiy maqsadini ta`minlashda xizmat qiladigan jarayonlarni rejalashtiradi;
alohida bo`linmalar faoliyatini muvofiqlashtiradi;
korxona bo`linmalari rahbarlarini o`z vazifalarini samarali amalga oshirishlariga ko`maklashadi;
korxona xodimlarini ichki tartib-qoidalarga rioya qilishlarini ta`minlashga xizmat qiladi;
korxona alohida bo`linmalari rahbarlarini belgilangan rejalarning bajarilish darajasini baholashlarida asos bo`ladi.
|
| |
