Tilshunoslik va adabiyotshunoslik sohasida

- 30 dan ortiq fundamental monografik tadqiqotlar tayyorlangan va nashr etilgan. Jumladan, “O‘zbek tilining izohli lug‘ati”, (5 jildli), “O‘zbek tilining imlo lug‘ati”, “Ruscha-o'zbekcha va O'zbekcha-ruscha qisqacha lug'ati”, “O‘zbek mumtoz adabiyoti va leksikologiyasi”, “Adabiyot nazariyasi” keng kitobxonlar ommasiga mo‘ljallangan o‘zbek va qoraqalpoq folklori 20 jildlik “Asarlar to‘plami” nashrdan chiqdi.

- O‘zbekiston mustaqilligi davrida yutuqlari jahon madaniyati kontekstidan joy olgan san’at shakllanishining yangi paradigmalari tekshirildi: Boysunning an’anaviy musiqiy merosi – insoniyat nomoddiy madaniyati durdonasi o‘rganilgan, O‘rta Osiyo antik dunyosi badiiy madaniyati muammolari bo‘yicha qator yangi fikr va xulosalar shakllantirildi.

2007-yilda O‘zR FA San’atshunoslik institutining “Markaziy Osiyo hamda O‘zbekiston tarixi va madaniyati tarixi bo‘yicha tadqiqotlar” kitobi O‘zbekiston Respublikasi fan va texnika sohasidagi Davlat mukofotiga sazovor bo‘ldi.

Iqtisodiyot sohasida 

- O‘zbekistondagi bozor munosabatlarining o‘ziga xosligi va raqobatning nazariy modellarini o‘rganish asosida milliy iqtisod raqobatdoshligining ichki imkoniyatlari va tashqi omillarni hisobga olgan holda tez innovatsion rivojlanish strategiyasining nazariy-metodologik asoslari ishlab chiqildi.

 

2. Amaliy tadqiqotlar va innovatsion ishlanmalarning muhim natijalari.

O‘zR FA ITM amaliy tadqiqotlari asosan mamlakat real iqtisodiyotining dolzarb masalalarini hal qilishga, import o‘rnini bosuvchi va eksportga mo‘ljallangan mahsulotlarni ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan.

Mamlakatdagi akademik tarmoq va oliy o‘quv yurtlari ilmiy muassasalari ilmiy-tekshirish va innovatsion faoliyatini faollashtirish va integratsiyalash maqsadida O‘zR FA ilmiy izlanishlar istiqbolini belgilovchi “2008-2015-yillarda FA ning yetakchi ilmiy yo‘nalishlarini rivojlantirish konsepsiyasi”ni ishlab chiqdi va chop etdi.

Kimyo sanoati korxonalari uchun tayyorlandi:

-  Qizilqum fosfotlari asosida (mitrofos, donador superfosfat, azot-fosfor o‘g‘iti) qator yangi yuqori samarali o‘g‘it olish texnologiyalari, oxirgi 6 yilda (2006-2011) “Samarqandkimyo” OAJ, “Navoiyazot” OAJ va “Farg‘onaazot” OAJ kimyo zavodlari 480,0 ming tonna hajmida 130,0 mlrd so‘mlik o‘g‘it ishlab chiqarishdi, mahsulotning 10% xorijga (Afg‘oniston, Turkmaniston, Qozog‘iston) 5,0 mln AQSH dollariga eksport qilindi;

-    Oxirgi 4 yilda (2008-2011) samarali defoliantlar “SUPER-XMD-J”, “UzDEF” va “Polidef” 25,0 ming tonna hajmida (45mlrd so‘mdan ortiq) ishlab chiqildi va defoliatsiyalanishi zarur bo‘lgan paxta dalalarining 65% ga ishlov berildi.

Neftkimyo sanoati uchun tayyorlandi:

-    Respublika mahalliylashtirish dasturiga ko‘ra “Uztransgaz” va O‘zbekneftgaz” MXK korxonalariga import o‘rnini bosuvchi sopol filtroapparatlar, pontonlar, neft va gaz mahsulotlarini o‘ta yaxshi tozalash uchun membranalar yasab berildi;

-    Mahalliy uglevod xomashyosi asosida Boing, Aerobus, RG tipidagi havo laynerlari “Djet A-1”markali gazotrubinali dvigatellarga aviatsiya yonilg‘isini olish texnologiyasi MDH mamlakatlari orasida ilk bor Buxoro neftni qayta ishlash zavodi bilan hamkorlikda ishlab chiqildi va 2009-yil avgustidan –2010-yil sentabrgacha “51,83 mlrd so‘mga teng 115,98 ming tonna Djet A-1” aviatsiya yonilg‘isi ishlab chiqarilgan va “O‘zbekiston havo yo‘llari” MAK ga jo‘natilgan. Bundan aviakompaniya 11,0 mlrd so‘mli sof foyda olgan.

-   vatanimizda polikristalli kremniy olish texnologiyasi yaratildi va polikristalli kremniyning tajriba partiyasi olindi (DCI kompaniyasi (Koreya) investitsiyasi 500 ming AQSH dollari;

-   original yadro texnologiyasi va zargarlik firmalarining buyurtmasiga binoan yarim qimmatbaho toshlarni radiatsiyada ishlov beruvchi liniya (1 mln. AQSH dollaridan ortiq mahsulot eksport qilingan). Toshkentdagi “Oniks” MCHJ korxonasida noyob tabiiy toshlarni bo‘yash texnologiyasi ishga tushirilmoqda.

 Tog‘-metallurgiya sanoati uchun:

-   Olmaliq tog‘-metallurgiya kombinatida beshta innovatsion ishlanmalar amaliyotga joriy etilmoqda, jumladan, suyuq oltingugurt kislotasi chiqindilarini tozalash va “Kauldi” koni suvini tozalash uchun filtratsion tizim, yangi turdagi changtutgichlar, misni bakteriyalar yordamida ajratish texnologiyasi, oziq-ovqat mahsulotlarida osmiy-187 va boshqa moddalarni aniqlash metodikasi.

Dorishunoslik sanoati uchun:

-   15 ta yangi dori preparatlarini (Ekdisten, Ayustan, Rutan, Gossitan, Getasan, Punitan va boshqa) ishlab chiqarishning yuqori samarali texnologiyalari yaratildi:

-   Dorixonalar tarmog‘i orqali sotilayotgan, vatanimizda ishlab chiqilgan 30 dan ortiq nomdagi dorilarni ishlab chiqarish texnologiyasi o‘zlashtirildi.

-   turli iqlim zonalarida o‘stirishga mo‘ljallangan paxtaning qator yangi yuqori samarali navlari (rayonlashtirilgan – “Mehnat”, “Besh qahramon”, AN-16, hamda “Ko‘paysin”, “Gulbahor 2”, “O‘z FA –703”, “Ishonch”, “Nasaf”, “Hamkor”, “Kelajak”, “Navbahor – 2”, “Genetik – 1” istiqbolli navlari va boshqalar);

-  2006-2010-yillarda xo‘jaliklarga ekish uchun 2,1 mlrd so‘mlik g‘o‘zaning urug‘lik chigiti sotildi;

-   O‘simliklarni o‘stiruvchi stimulyatorlar, o‘simliklar zararkunandalari bilan kurashishning biotexnologik metodlari, shu jumladan, xo‘jaliklarga ko‘sak qurti va dalalardagi kuzgi qurtlarni yo‘qotish uchun 1,5 mlrd so‘mlik ko‘sak qurti feromon qopqonlari yetkazib berildi;

-  Urug‘lik kartoshkani yuqori samarali hujayrali biotexnologik usulda yetishtirish Toshkent va Qashqadaryo viloyatlari xo‘jaliklarida sinovdan o‘tdi va 300 tonnadan ortiq urug‘lik kartoshka olindi.

Oziq-ovqat, qurilish va to‘qimachilik sanoati va yuvish vositalarini ishlab chiqarish uchun paxta sellyulozasidan texnik tozalab olingan karboksimetilsellyuloza (KMI)ni olish texnologiyasi ishlab chiqildi. Bu texnologiya “O‘zbekneftgaz”DXK ehtiyoji uchun “Karbonat” MCHJ (xajmi yiliga 1,5 -2,0 tonna) va Farg‘ona XZFS (yiliga 800 tonna)da joriy etilgan.

 

3.  O‘zbekiston Respublikasi FA ilmiy muassasalari ilmiy mahsulotlari eksporti.

Mustaqillik yillarida O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining ilmiy mahsulot eksporti 8,2 martaga ko’paydi. 2011-2014 yillar mobaynida O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi 20 xildan ziyod ilmiy mahsulotini eksport qildi, jumladan:

-radioizotoplar va radioizotop mahsulotlari 11,0 mln. AQSH doll. hajmida (Germaniya, AQSH, Belgiya, CHexiya, Indiya, Eron, Misr, Ukraina);

-biologik va dorivor preparatlar 9,0 mln. AQSH doll. hajmida (Rossiya, Fransiya);