Mutaxassislikka kirish




Download 442,36 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/5
Sana21.12.2023
Hajmi442,36 Kb.
#125658
1   2   3   4   5
Bog'liq
Raqamli modulyasiya mustaqil ish

Dars o’quv maqsadi: Talabalarga signallarga raqamli ishlov berish, yuqori 
darajali raqamli modulyasiya qilish metodlari va signallarni raqamli uzatishda 
qo’llaniladigan kodlashtirish va kodli modulyasiya qilish haqida tushunchalar 
berish.


shovqinlarga va so’nib qolishlarga kam ta’sirchan qiladi va korreksiyalash 
metodlari va bir qancha tashuvchilardan foydalanish belgilar orasidagi 
interferensiyani kamaytirish imkoniyatini beradi. Raqamli modulyasiyada 
qo’llaniladigan spektrlarni kengaytirish metodlari, so’nish ta’sirlarini bir vaqtda 
yo’qotish yoki qabul qilishda ko’p nurli tarqaluvchi signallarni jamlash va 
interferensiyaga qarama – qarshi turishi va undan tashqari ko’p signallarn qabul 
qilish imkoniyatini yaratadi. Raqamli modulyasiya qilishda berilganlarni shifrlash 
juda sodda bo’lib, bu ruxsat etilmagan murajatlardan axborotlarni himoyalash va 
juda yuqori xavfsizlikni ta’minlaydi. Shuning uchun simsiz aloqa uchun keyingi 
yillarda yaratilayotgan va rejalashtirilayotgan sistemalarning barchasi raqamli 
hisoblanadi. 
Raqamli modulyasiya va demodulyasiyada aloqa kanallari orqali axborotlar 
bitlar oqimlari ko’rinishida uzatiladi. Bit bu ikkilik belgilari bo’lib, 1 yoki 0 
qiymatlarni qabul qiladi. Bunday bitlar axborot anbalaridan kelib tushadi va 
raqamli yoki analogli ko’rinishda (ARO’ bilan birgalikda) bo’lishi mumkin. 
Manbadan raqamli yoki ARO’ga ega analogli bitli axborotlar ketma-ketligini olish 
uchun axborotlarni siqish talab etiladi. Raqamli modulyasiya axborotli bitlarni 
kanal bo’yicha uzatish uchun analogli signalga o’zgartiradi. Demodulyasiya 
qilishda kanal bo’yicha qabul qilingan signal asosidagi dastlabki bitlar ketma-
ketligini tiklash amalga oshiriladi. Raqamli modulyasiya qilishning konkret 
metodini tanlashda quyidagi asosiy qarashlarga tayaniladi: 
- ma’lumotlarni uzatishda yuqori tezkorlik; 
- spektrdan foydalanishda yuqori samaradorlik (chastota diapazonining 
minimal qiymati); 
- quvvat byudjeti ma’nosida yuqori samaradorlik ( uzatishda talab qilingan 
minimal quvvat); 
- kanaldagi xalallarga chidamlilik (bitlar bo’yicha xatoliklarning minimal 
extimolligi); 
- kam quvvatli va unchalik qimmat bo’lmagan qurilmalar yordamida amalga 
oshirish. 


Ko’pincha bu talablar bir-biriga qarama-qarshi hisoblanib, ular orasida yaxshi 
kompromisga erishiladigan modulyasiyalash metodlari tanlanadi. 
Raqamli modulyasiya qilishning ikkita asosiy kategoriyasi mavjuddir, ya’ni 
amplitudali, faza va chastotali modulyasiya. Chastota-modulyasiyalangan signal 
ko’pincha doimiy egiluvchiga ega bo’lib, nochiziqli metodlardan foydalanib 
generasiya qilinadi, uni yana doimiy egiluvchi yoki nochiziqli modulyasiya 
qiluvchi deb ataladi, amplitudali va fazali modulyasiyani esa, chiziqli modulyasiya 
deb ataladi. Chiziqli modulyasiya qilish, nochiziqli modulyasiya qilishga 
qaraganda yaxshi spektral xarakteristikalarga ega hisoblanadi, chunki nochiziqli 
ishlov berish spektrning kengayishiga olib keladi. Lekin amplitudali va fazali 
modulyasiyada axborot uzatilayotgan signalning amplitudasida yoki fazasda 
mavjud bo’ladi va ular so’nish va interferensiya ta’sirlarini juda sezuvchan 
hisoblanadi. Undan tashqari amplituda va faza modulyasiya uslublari ko’pincha 
chiziqli 
kuchaytirgichlarni 
talab 
qiladi, 
bunday 
qurilmalar 
nochiziqli 
modulyasiyada qo’llaniladigan nochiziqli kuchaytirgichlarga qaraganda qimmat 
turadigan va quvvati jihatdan kam samarali qurilmalar hisoblanadi. Shuning uchun 
chiziqli va nochiziqli modulyasiya o’rtasidagi kelishuv, bir tomondan spektrdan 
foydalanish samaradorligi bilan, ikkinchi tomondan quvvat bo’yicha samaradorligi 
va kanalning o’tkazuvchanligining yomonlashuviga bo’lgan turg’unlikni tanlash 
hisoblanadi. Modulyasiya uslubi aniqlangandan so’ng, kombinasiya o’lchamini 
tanlash kerak hisoblanadi (holatlar diogrammasi o’lchamini). Ko’p sonli holatlarga 
ega modulyasiya uslublari signalning berilgan o’tkazuvchanlik polosasida 
ma’lumotlarni yuqori tezkorlikda uzatilishini ta’minlaydi, lekin apparaturalarning 
deffektlariga, shovqinlarga va so’nishlarga juda sezgir hisoblanadi. Ba’zi bir 
demodulyatorlarda, uzatilayotgan signalga nisbatan kogerent bo’lgan tayanch faza 
talab qilinadi. Bunday kogerent fazani hosil qilish murakkab hisoblanadi yoki 
qabul qilgichning murakkabligini oshirib yuboradi. Shuning uchun qabul qilgichda
kogerent tayanch faza talab qilmaydigan modulyasiya uslublari kelajagi porloq 
uslublar hisoblanadi. 



Download 442,36 Kb.
1   2   3   4   5




Download 442,36 Kb.
Pdf ko'rish