• Fundamental va qo‘shimcha olinayotgan bilitn, o‘quv mashqlari samaradorli bo‘lishi uchun ikkala bilimni rivojiantirish zarur, bilim
  • example, children need to develop more than verbal counting skills and




    Download 18,65 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet170/288
    Sana25.01.2024
    Hajmi18,65 Mb.
    #146071
    1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   288
    Bog'liq
    Maktabgacha pedagogika F.Qodirova 2019

    example, children need to develop more than verbal counting skills and
    number recognition. They need to grasp “quantity” Similarly, emergent
    literacy requires not just that children recognize letters, but that they
    grasp the concept of “representation” involved in written words and
    illustrations. Because the preschool years are a time when children are
    rapidly developing skills and acquiring new knowledge, the importance
    of concepts can be overlooked. Curricula can be judged on the extent to
    which they promote learning of concepts as well as information and skills.
    Fundamental va qo‘shimcha olinayotgan bilitn, o‘quv mashqlari
    samaradorli bo‘lishi uchun ikkala bilimni rivojiantirish zarur, bilim
    va o‘quv mashqlari konseptual tushunchani ishlatishga ko‘maklashadi.
    Maktabgacha ta’limda juda e'tibor bilan yondashish zarur. Misol
    uchun, matematikada nafaqat hisob-kitobni rgatish, balki sonlarni
    taniy olish xususiyatini ham rivojiantirish zarur. Ular miqdorini ham
    tushunishlari shart. Huddi shunday yozishda ham bolalar nafaqat
    harflarni taniy olishlik, balki so‘zlar nima ma’noni anglatishini,
    xatda nima yozilganligi haqida ham bilishlari zarur. Maktabgacha
    bo‘lgan yoshda bolalar bilim darajasi tez rivojlana boshlaydi va yangi
    narsalarni tez o‘zlashtira boshlaydi. Ayni bu paytda e'tiborsizlikka
    yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ma’lumotlarni qay tarzda tez va oson o‘ziga
    singib olayotganliklarini biografik jihatdan bilib olish mumkin.
    Pedagogy in early childhood education and care (EC EC ): an
    international comparative study of approaches and policies Research
    brief July 2015
    Bolalar faoliyatida ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga
    oshirish va rahbarlik qilish
    Bolalarning har tomonlama rivojlanishini ta'minlashga 
    qaratilgan pedagogik jarayon murakkab va rang-barangdir.
    Tarbiya masalalari ta'lim-tarbiya ishiningtashkiliyshakllari, 
    bolalar faoliyatining har xil turlari: mashg'ulotlarda ta'lim 
    berish orqali, ijodiy va qoidali o'yinlar, bolalarning mustaqil 
    faoliyatlari, ularning o'z mehnati va kattalar mehnati bilan 
    tanishtirish orqali, o'z-o'ziga xizmat qilish, sayrlar o'tkazish, 
    gigiyenik tadbirlar orqali amalga oshiriladi.
    442


    Ta'lim-tarbiya ishlarini muvaffaqiyatli amalga oshirish 
    MTMsidagi pedagogik jarayonni, har bir faoliyat turini to'g'ri 
    tashkil etishga bog'liq.
    MTMsining pedagogik jarayonida ta’lim muhim ahamiyat 
    kasb etadi va u kundalik hayotda, o'yinda, mehnatda, 
    mashg'ulotlar orqali amalga oshiriladi. Mashg'ulotda ta’lim 
    va tarbiya vazifalari hal etiladi. Bolalar tevarak-atrofdagi 
    hayot va tabiat bilan tanishish, nutqni o'stirish va savod 
    o'rganish, matematika, jismoniy madaniyat, tasviriy faoliyat, 
    musiqa bo'yicha eng oddiy tasavvur va bilimlarni, malaka 
    va ko'nikmalar sistemasini egallab oladilar. Bolalar egallab 
    olishlari kerak bo'lgan bilim, malaka va ko'nikmalar MTM 
    dasturida belgilab berilgan bo'lib, u bolalarning umumiy 
    rivojlanishida va ularni maktab ta'limiga tayyorlashda 
    muhim ahamiyatga ega. Mashg'ulotlarda ta'lim berish 
    didaktika prinsiplari asosida bolalarning yosh va o'ziga xos 
    xususiyatlarini e'tiborga olib ma'lum izchillikda olib boriladi, 
    mazmuni sekin-asta murakkablashtirib boriladi. Natijada u 
    rivojlantiruvchi va tarbiyalovchi xususiyatga ega bo'ladi.
    Dasturda har bir yosh guruhida hafta davomida o'tkazi- 
    ladigan mashg'ulotlar soni va har bir mashg'ulot qancha 
    davom etishi belgilab qo'yilgan. Tarbiyachi mana shunga 
    asoslanib, o'zining haftalik mashg'ulotlar jadvalini tuzib
    443


    oladi, bu ta'limning hamma bo'limlari bo'yicha belgilangan 
    ta'lim-tarbiya ishlarini to'g'ri taqsimlash va bir xilda amalga 
    oshirishga imkon yaratadi. Mashg'ulotlar jadvalini tuzishda 
    quyidagi talablarga rioya qilish kerak:
    Dasturning hamma bo'limlari bo'yicha mashg'ulotlarni 
    haftaga teng taqsimlash.
    Haftaning birinchi va oxirgi kuniga osonroq mashg'ulotlar 
    qo'yiladi.
    Haftaning seshanba, chorshanba va payshanba kunlarida 
    bolalardagi aqliy faoliyat tezlashadi, shuning uchun bu kunlar- 
    ga murakkabroq ishlar rejalashtiriladi.
    Kun davomida birinchi bo'lib bolalardan aqliy zo'r 
    berishni ko'proq talab etadigan, kam harakatli mashg'ulotlar 
    rejalashtiriladi (tevarak-atrofdagi hayot va tabiat bilan 
    tanishtirish, ona tili, matematika], Ikkinchi mashg'ulotga 
    yengilroqlari: tasviriy faoliyat, jismoniy tarbiya, musiqa 
    mashg'uloti va shunga o'xshashlar rejalashtiriladi,
    Kun 
    davomida 
    mashg'ulotlar 
    quyidagicha 
    tartibda 
    almashtirib boriladi: matematika va jismoniy tarbiya, ona tili 
    va tasviriy faoliyat va hokazo.
    Mashg'ulotlarni bunday taqsimlash bolalarning dastur 
    materialini yengilroq o'zlashtirib olishiga imkon yaratadi.
    444


    O'yin bolalarning muhim faoliyati hisoblanadi. U bolalarning 
    jismoniy va ruhiy rivojlanishida, shaxs sifatida shakllanishida 
    va bolalar jamoasining tashkil topishida muhim ahamiyat 
    kasb etadi. O'yin bolaga quvonch bag'ishlaydi, ijobiy his va 
    kechinmalarini, hayotdan olgan taassurotlarini aks ettiradi. 
    O'yin mazmuni bola shaxsining shakllanishiga muhim ta'sir 
    ko'rsatadi, shuning uchun kattalar bolalar o'yiniga rahbarlik 
    qilayotib, ularda tevarak-atrofdan olayotgan taassurotlari 
    ijobiy tomonini aks ettirish xohishini uyg'otishlari kerak.
    Tarbiyachi bolalar o'yiniga rahbarlik qilar ekan, ularning 
    tevarak-atrofdagi hayot to'g'risidagi bilimlarini boyitadi (bu 
    orqali o'yin mavzusi, mazmuni, syujeti boyiydi), bolalarning 
    axloqiy hislarini, o'zaro ijobiy munosabati va odatlarini 
    tarbiyalaydi. O'yindan bolalardagi o'zaro o'rtoqlik, do'stlik, bir- 
    biriga yordam ko'rsatish xislatlarini tarbiyalashda va bolalar 
    hayotini tashkil etish shakli sifatida foydalanadi.
    Bolalarning o'yin bilan shug'ullanishi va mehnat qilishlari 
    uchun kerakli materiallar bilan ta'minlanadi, shu orqali bolalar 
    o'yinining mehnat bilan uyg'unlashib ketishiga erishiladi.
    Tarbiyachi 
    bolalarning 
    syujetli-rasmli 
    o'yinlarining 
    hamma xilini syujetli-rolli, qurilish drammalashtirilgan tabiiy 
    materiallar bilan o'ynaydigan qilib tashkil etadi. Bolalarga 
    o'yin harakatlarini o'rgatadi, tengdoshiari bilan bo'Iadigan 
    munosabatlarda haqqoniylik prinsipiga rioya qilishni uqtiradi. 
    Shu bilan birga u bolalardagi ijodkorlik, tashabbuskorlik, 
    faollik va boshqa xislatlarni qo'llab-quvvatlaydi.
    Ijodiy o'yinlar ertalabki qabul paytida, kunning birinchi 
    va ikkinchi yarmidagi sayrda, ya’ni mashg'ulotdan tashqari 
    hamma vaqtda tashkil etilaveradi.

    Download 18,65 Mb.
    1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   288




    Download 18,65 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    example, children need to develop more than verbal counting skills and

    Download 18,65 Mb.
    Pdf ko'rish