Ko'rinib turibdiki. shu davr oxiriga kelib
bozorga kalta miqdorda
cho'chqa go'shti kelib tushadi va narx keskin pasayib ketadi. Cho'chqa
go'shtining bir qismi zahiraga «ketadi», fermerlar esa cho'chqa
semirtirishni to'xtatadilar. Narxlar asta-sekin ko'tarila boshlaydi va shu
tariqa bozor siklik (davriy) rivojlanaveradi: tovar-moddiy zahiralarning
to'plash va sarflash jarayonlari galma-gal yuz beraveradi.
So'nggi paytlarda tovar-moddiy zahiralari
sikllarining qisqa-
rayotganligi va hatto y o 'q o lib borayotganligi haqida tobora ko'p roq
gapirilmoqda. Bu esa ishlab chiqaruvchilarning potensial mijozlarning
ehtiyojlaridan xabardorligi, texnologik zanjirni avvaldan mo'ljal
qilish
darajasining oshganligi bilan izohlanmoqda. Biroq bu sikllarni
umuman e ’tibordan chetda qoldirishga hali erta.
( ) ‘rta m uddatli sikllar —
makroiqtisodiy beqarorlikni o'rganishda
eng katta e ’tibor qaratiladigan sikllardir. chunki hukumatning siyosati
aynan shu siklik tebranishlarni silliqlashga qaratilgan bo'ladi. Bu
sikllar ba’zan o 'z in in g bir qator asarlarini ularni o'rganishga
bag'ishlagan muallifning ismi bilan Juglyar sikllari deb ham ataladi.
IJshbu sikllar quyida batafsilroq ko'rib chiqiladi.
Uzoq muddatli sikllar - Kondratevning uzun to'lqinlari yoki
kon’yunkturaning katta sikllaridir. Ularning muallifi
- mashhur rus agrar
iqtisodchisi Nikolay Dmitrievich Kondratevdir (1892— 1938). U Angliya,
Fransiya va AQShning XVIII asr so'ngidan keyingi asosiy makro
iqtisodiy ko'rsatkichlariga (narx darajasi. foiz stavkasi,
ish haqi, tashqi
savdo aylanmasi, iqtisodiyotning taraqqiyotini
belgilovchi tarmoqlarning
b a ’zi ko'rsatkichlari) oid statistik materiallarni umumlashtirib, o'tkazilgan
tahiillar asosida «kichik» sikllar (u kichik sikl deganda biz bugun o'rta
muddatli deb atayotgan sikllarni tushunar edi) bilan bir qatorda 48-55 yil
davom etadigan «katta» sikllar ham bor, degan xulosaga kelgan.
Natijada
kichik sikllar katta sikllarning ustiga «qo'yilgan» bo'ladi, kichik
sikllarning dinamikasi u yoki bu kichik sikl katta siklning qaysi
bosqichiga to'g'ri kelganligiga qarab o'zgarib turishi mumkin.
Download
