“Motiv” va “motivatsiya” tushunchalari

“Motiv” va “motivatsiya” tushunchalari

Motivatsiya – inson xulq-atvori, uning bog’lanishi, yo’nalishi va faolligini tushuntirib beruvchi psixologik sabablar majmuini bildiradi. Bu tushuncha u yoki bu shaxs xulqini tushuntirib berish kerak bo’lganda ishlatiladi, ya’ni: “nega?”, “nima uchun?”, “nima maqsadda?”, “qanday manfaat yo’lida?” degan savollarga javob qidirish – motivatsiyani qidirish demakdir.

Shaxsning xulqi va o’zini tutishi:

• ichki sabablar, ya’ni xatti-harakat egasining subyektiv psixologik xususiyatlari nazarda tutiladi (motivlar, ehtiyojlar, maqsadlar, mo’ljallar, istaklar, qiziqishlar va hokazolar);
• tashqi sabablar – faoliyatning tashqi shart-sharoitlari va holatlari. Ya’ni, bular ayni konkret holatlarni kelib chiqishiga sabab bo’ladigan tashqi stimullardir.

Shaxsdagi mavjud ehtiyojlar guruhi

• fiziologik (tashnalik, ochlik, uyqu), jinsiy, moslashuv

• mehnat qilish, bilish, estetik va ahloqiy-ma’naviy ehtiyojlar

Shaxs ehtiyojlarining yangi modeli

• fiziologik ehtiyoj. Unga tashnalik, ochlik, dam olish, uy-joy hamda jinsiy aloqaga bo’lgan ehtiyojlar kiradi;
• xavfsizlik va kelajakka ishonch ehtiyoji. Bu ma’lum bir guruh psixologiyasiga xos bo’lib, o’z ichiga insonlarning bir-birini tushunishi, sevgi va o’zaro ijtimoiy munosabatlarga kirishimliligi, bog’liqligi, qo’llab-quvvatlashi kabi ehtiyojlarni qamrab oladi.
• munosabatlar ehtiyoji – yaxshi munosabatlarga kirishish, sevimli bo’lish, biror guruhga tegishli bo’lish;
• hurmat qilish ehtiyoji. Bunga o’zini o’zi hurmat qilish va tan olish ehtiyojlari kirib, bu ham o’sish ehtiyojiga taalluqlidir.