Namangan Institute of Engineering and Technology
nammti.uz
10.25.2023
Pg.302
XALQARO ISO 50001 STANDARTI ASOSIDA AUDIT TAHLILI VA NAZORATLARNI O’TKAZISH
TADQIQI
S.B.Axmadjanov, Sh.E.Boltaboyev, O.M.Zaripov
Namangan muhandislik-texnologiya instituti
Annotatsiya. Ushbu maqolada Xalqaro ISO 50001 standarti asosida audit samaradorligini
oshirish resurslari va mamlakat iqtisodiyotini jadallashtirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish,
energiya tejovchi rivojlanish yo'li, hamda amalga oshirish usullaridan biri “O`zbekistonning energiya
strategiyasi”da belgilangan vazifalarni bajarishda nazorat o`tkazishning ahamiyati tadqiq etilgan.
Kalit so'zlar: auditlarni o’tkazish, muofiqlikni baholash,
energiya tejash, energiyani
standartlashtirish.
O‘zenergoinspeksiya O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasi qarorlari
asosida davlat organlari va tashkilotlari tomonidan qayta tiklanuvchi
energiya manbalarining
qurilmalari o‘rnatilishini nazorat qiladi va belgilangan ko‘rsatkichlarning bajarilishi ta’minlanmagan
taqdirda, ularning mansabdor shaxslariga nisbatan choralar ko‘rish bo‘yicha Vazirlar Mahkamasiga
takliflar kiritib boradi. [1]
Energiyani boshqarish ISO 50001 tizimining auditi rejalashtirilgan vaqt oralig'ida tashkilot tizim
tekshiruvlarini o'tkazishi lozim bo`ladi. Tizimning standart talablariga javob berishini ta'minlash
samarali amalga oshirish va saqlash talab etiladi. Bu ishlarni tartibga solish va tekshirish ishlari
Energiyani boshqarish ISO 50001 tizimining auditi rejasiga muvofiq nazorat etiladi.
Tekshirilgan
jarayonlar va sohalar, shuningdek, oldingi audit natijalari auditlarni o'tkazish
jadvali holati va ahamiyatini hisobga olgan holda rejalashtirilishi kerak. Tanlov auditlari va audit
jarayonining xolisligini ta’minlash muhim vazifa etib belgilash lozim.
Yuqori boshqaruv tomonidan tizimni tahlil qilishda energiyani
boshqarish tizimining
hayotiyligini tahlil qilish bo'yicha yuqori boshqaruv rejasi tasdiqlanishi kerak.
Muvofiqlikni baholash orqali tashkilot quyidagilarni amalga oshirishi mumkin: tasdiqlangan
energiya siyosatiga muvofiqligini kafolatlash uchun davriy asosda yuqori boshqaruv;
bu davomiy
muvofiqlikni ko'rsatish uchun, birinchi navbatda, ularning biznes sheriklari;
sertifikatlashtirish
organidan muvofiqlik tasdiqini olish ushbu standartga muvofiq energiya boshqaruv tizimini joriy
qilish lozim.
ISO 50001 standarti tashkilotlarni ta'minlash uchun mo'ljallangan energiya samaradorligini
amaliyotga integratsiya qilish uchun tan olingan asos nazorat qilish hisoblanadi [2]. Bunda ko'p
millatli tashkilotlar bittadan foydalanish imkoniyatiga ega bo'ladi. Butun tashkilotda amalga oshirish
uchun mantiqiy va izchil metodologiyani o'z ichiga olgan kelishilgan standart
takomillashtirishni
aniqlash va amalga oshirish vazifa etib belgilab qo’yilgan.
Standart quyidagilarni amalga oshirish uchun ko’maklashadi:
− tashki energiya talab qiladigan aktivlar;
− shaffoflikni ta'minlash va ratsional muloqotni osonlashtirish energiya resurslaridan
foydalanish;
− energiyani boshqarishning ilg‘or tajribalarini joriy etishga ko‘maklashish va energiyadan
oqilona foydalanishni rag'batlantirish;
− ob'ektlarni baholash va yangilarini joriy etish ustuvorligini
aniqlashda yordam berish
energiya tejovchi texnologiyalar;
− ta'minlash maqsadida energiya samaradorligini oshirish uchun shart-sharoitlar yaratish;
− kamaytirishga qaratilgan loyihalarda energiya boshqaruvini takomillashtirish issiqxona
gazlari emissiyasi;
