Zoom Reset – tasvirning boshlang’ich o’lchamini tiklash;
Zoom Out – tasvirni kichraytirish;
Drawing Palette – modelning chizilgan elementlariga rang berish;
Custom
Devices
Dialog
– qurilma
modelining
foydalanuvchi
interfeysini yaratuvchi dasdturni chaqirish;
Yuqori uskunalar panelining ikkinchi qatoridan quyidagi qurilmalar joy
olgan:
Logical/Physical – ishchi maydon rejimini o’zgartirish;
Laboratoriya ishini bajarish tartibi:
1.
Tarmoq topologiyasini yaratish;
2.
Oxirgi bog’lamalarni qo’shish;
3.
Oxirgi bog’lamalarni tarmoq qurilmalari bilan bog’lash;
4.
Boglamalarda IP-adreslar va tarmoq maskasini sozlash;
5.
Real vaqt rejimida tarmoq ishini tekshirish.
Ishning bajarilishi
Cisco Packet Tracer dsaturini ishga tushiramiz. Dastur ishga tushgandan so’ng
simulyatorning bosh oynasi ochiladi (3.1-rasm).
1.
Tarmoq topologiyasini yaratish.
Yangi
tarmoqning
topologiyasini
yaratamiz,
kerakli
qurilmani
va
bog’lanishni tanlaymiz.
Tarmoq topologiyasi turli xil tarmoq qurilmalari va bog’lanishlar bilan shakllangan
bo’lishi mumkin.
Ushbu
laboratoriya
ishida
biz oddiy tarmoq
qurilmalaridan foydalanamiz: konsentrator (hub), kommutator (switch), oxirgi qurilma
(kompyuterlar).
Network Component Box tarmoq qurish mumkin bo’lgan barcha taqdim etilgan
qurilmalardan tashkil topgan (3.2-rasm).
3.2-rasm. Qurilmalar va bog’lanishlar turlari.
2.
Topologiyani qurish, bog’lamalarni qo’shish.
Tanlangan oxirgi qurilmaga sichqonchaning chap tugmasini bir marta bosish (3.3-rasm).
3.3-rasm. Oxirgi qurilmalar turlari.
Tanlangan oxirgi qurilmaga sichqonchaning chap tugmasini bir marta bosish, bizning
ishimiz uchun bu PC (3.4-rasm).
3.4-rasm. Oxirgi qurilmani tanlash.
Kursorni simulyatorning ishchi oynasi bo’ylab siljiting. Kursor “+” belgisi ko’rinishida
bo’lishi shart. Shichqonchani ishchi maydonning istalgan joyiga bosing va siz tomondan tanlangan
qurilma nusxalanadi. Ushbu protsedurani 3 marta bajaring va ishchi maydonda 4 ta PC bo’ladi
(3.5-rasm).
3.5-rasm. Ishchi maydon ko’rinishi.
3.
Bog’lamalarga konsentrator va kommutatorni ulash.
Konsentratorlar (Hubs) guruhini tanlang, bu guruhdan birinchi modelni tanlang (Hub-PT).
konsentratorni PC0 va PC1 orasiga joylashtiring (3.6-rasm).
Konsentrator vazifasi yetarlicha oddiy: u bir portiga qabul qilgan paketni boshqa barcha
portlarida takrorlaydi.
3.6-rasm. Ishchi maydon ko’rinishi.
Dastlab ulanish turini tanlagan holda, PC0 ni Hub0 bilan ulaymiz. Ushbu holat uchun
to’g’ri ulanishli mis o’rama juft kabeli to’g’ri keladi (3.7-rasm).
3.7-rasm. To’g’ri ulanishli bog’lanishni tanlash.
PC0ni Hub bilan ulash uchun quyidagi amallarni bajaring (3.8-rasm):
1)
PC0 ustiga sichqoncha bilan bir marta bosing;
2)
FastEthernet interfoesini tanlang;
3)
Kursorni Hub0 ustiga ko’chiring;
4)
Hub0 ustiga bir marta bosing va potr 0 ni tanlang;
5)
Ikki qurilma bog’lanishidagi yashil indikatorga e’tiboringizni qarating, bu har ikkala
qurilma ish haolatiga tayyor ekanligini bildiradi.
1
2
3
4
5
-
3.8-rasm. PC0 ni Hub0 ga ulash.
Yuqoridagi harakatlarni PC1 va Hub0 ni ulash uchun konsentratordan port 1 ni tanlagan
holda takrorlang (3.9-rasm). Amalda port raqami ahamiyatga emas, ammo portlarni ketma-ket
egallash qulay hisoblanadi.
3.9-rasm. Ishchi maydon ko’rinishi.
Endi ishchi maydonga kommutatorni joylashtiramiz, masalan, 2950-24 modelini (3.10-
rasm). 2950 seriyasidagi kommutatorlar oilasi tavsifini Cisco Systems kompaniyasi saytidan
topish mumkin. [
1
].
Kommutatorlar – bu OSI modelining kanal sathida ishlaydigan va bir nechta bog’lamalarni
yoki tarmoqning bir nechta segmentlarini bittaga birlashtiruvchi qurilmadir. Kommutator
konsentratordan farqli ravishda paketni ichki jadval – kommutatsiya jadvali asosida trafikni u
borishi mo’ljallangan portga yuboradi, paketni barcha portlarida takrorlamaydi.
3.10-rasm. Ishchi maydon ko’rinishi.
PC2 ni Switch0 bilan to’g’ri ulanishli mis o’rama juft kabelini tanlagan holda ulaymiz.
Ulash uchun quyidagi amallarni bajaring (3.11-rasm):
1)
PC2 ustiga sichqoncha bilan bir marta bosing;
2)
FastEthernet interfoesini tanlang;
3)
Kursorni Switch0 ustiga ko’chiring;
4)
Switch0 ustiga bir marta bosing va FastEthernet0/1 ni tanlang;
5)
Diqqat qiling, tarmoq to’g’ri ishlashi uchun har ikkala tarmoq qurilmalari tayyor bo’lishi
shart, buni yashil indikatorlar bildirb turadi. Konsentratordan farqli ravishda kommutator bilan
bog’lanish bir qancha vaqt olishi mumkin.
1
2
3
4
5
3.11-rasm. PC2 ni Switch0 bilan ulash.
PC3 ni Switch0 bilan ulash uchun yuqorida tavsiflangan amallarni kommutatordan
FastEthernet0/2 portini tanlagan holda takrorlang (3.12-rasm).
3.12-rasm. Ishchi maydon ko’rinishi.
Agar kursorni yashil indikator ustiga o’tkazsak, biz ushbu ulasnish qaysi portda amalga
oshirilayotganligini ko’rishimiz mumkin bo’ladi (3.13-rasm).
3.13-rasm. Ishchi maydon ko’rinishi.
4.
Xostlarda IP-adres va tarmoq osti maskalarini sozlash.
Xostlar orasida xabarlar almashishimiz uchun, dastlab qurilmalarda IP- adreslar va tarmoq osti
maskasini sozlashimiz lozim bo’ladi.
PC0 ga
sichqoncha
yordamida
bir
marta bosing. Oxirgi bog’lama xususiyatlari oynasining
Physical bo’limi ochiladi (3.14-rasm).
3.14-rasm. Oxirgi qurilma (kompyuter)ning Physical bo’limi.
Kompyuterning fizik ko’rinishini o’zgartirishsiz qoldiramiz, shuning uchun birdaniga Config
bo’limi sozlamalariga o’tamiz (3.15-rasm).
Laboratoriya topshiriqlari
Tarmoq modelini quyidagi jadvalda berilgan qurilmalardan foydalanib quring
| 