133
6. Marketing, mahsulot va xizmatlarni sotish
.
Тaqdim qilingan ma’lumotlar salohiyatli
sarmoyadorni mahsulotning
(xizmatning) bozor istiqboli borligi va sizning uni sotish qobiliyatingiz mavjudligiga
ishontirishi kerak. Iste’molchilar (haridorlar) sotuv zanjiridagi o’rni bilan
xarakterlanadi: ulgurji xaridorlar,
chakana xaridorlar, va oxirgi iste’molchilar.
Shuningdek, iste’molchilar (xaridorlar) korxonalar (tarmoq va joylashgan o’rni
bo’yicha), aholi (yoshi, jinsi va boshqalar bo’yicha) farqlanadilar. Тovarning
iste’molchilik xarakteristikalari orasida tovarning tashqi ko’rinishi (e’tiborni
tortishi), nimaga mo’ljallanganligi, narxi, chidamliligi (xizmat qilish muddati),
ishlatishda xavfsizligi kabi sifatlari ajralib turadi.
Bo’limning taxminiy tarkibi:
-
Iste’molchilarning mahsulot (xizmatga)ga qo’yadigan talablari va
sizning ularni qondirish bo’yicha
imkoniyatlaringiz;
-
Raqobat tavsifi. O’zingizning salohiyatli raqobatchilaringizni aniqlang
va ularning kuchli va kuchsiz tomonlarini tahlil qiling. O’z imkoniyatlaringizni ham
chamalang;
-
Тovarni ishlab chiqarish joyidan sotish yoki iste’mol qilinish joyigacha
yetkazib berishni bayon qilish. Тo’liq bayon quyidagilarni o’z ichiga oladi:
qadoqlash, ishlab chiqarish joyida saqlash, jo’natishga tayyorlash, sotuvdan oldingi
servis va sotuvning o’zi. Mahsulot (xizmat)ni sotish kanali bayoni. Sotuv quyidagi
kanallardan biri orqali amalga oshirilishi mumkin: savdo do’konlari, kichik ulgurji
omborlar va do’konlar, yetkazib berish xizmatlari (agentlar, vositachilar) va
boshqalar;
-
Imkoniyatlaringizdan kelib chiqqan holda iste’molchilarni jalb qilish
strategiyasi. (Mumkin bo’lgan variantlarga reklama kampaniyalari,
namunalarni
tekinga berish, ko’rgazmalarda qatnashish va boshqalar kiradi). Mahsulotingizning
narxi va sotilish hajmlari. Aynan sotish bahosi oxir-oqibatda loyihani amalga
oshirishdan olinadigan foydani belgilab beradi. “Narx – sifat – rentabellik”
ko’rsatkichlarining birligini ta’minlash zarur bo’ladi.
