|
O’zbеkiston Rеspubkasi Vazirlar Mahkamasining
|
| bet | 2/8 | | Sana | 15.05.2024 | | Hajmi | 127,58 Kb. | | #234276 |
Bog'liq kurs ishi majitov mO’zbеkiston Rеspubkasi Vazirlar Mahkamasining
2011-yil 21-yanvarda bo’lib o’tgan
majlisidagi ma’ruzasidan
Ushbu maqolada mobil qurilmalar asosida elektron ta’lim resurslarini yaratish haqida keng ma’lumot keltirilgan bo‘lib, mobil ta’lim, mobil ta’limning imkoniyatlari, qulayliklari yoritilgan. Jahon tendensiyalari tahlili ta’lim jarayonida turli pedagogik vazifalarni hal etish uchun mobil texnologiyalardan foydalanishning ulkan hayotiy ahamiyatga ega ekanligini namoyish etmoqda. Shuningdek, maqolada mobil qurilmalariga asoslangan elektron ta’lim resurslarini yaratish texnologiyasi, mobil kitoblarni yaratuvchi dasturlar, mobil qurilmalardan ta'lim maqsadlarida foydalanishning bir necha yo‘llari ham keltirilgan.
Mobil Qurilmalarning Dasturiy Ta'minoti: Smartfon, (eng. smartphone-aqlli telefon) - cho‘ntak shaxsiy kompyuteri (PDA) bilan taqqoslanadigan rivojlangan funksionallikka ega mobil telefon. Shuningdek, "kommunikator"atamasi ko‘pincha uyali telefon va PDA funktsiyalarini birlashtirgan ba'zi qurilmalarga murojaat qilish uchun ishlatiladi.
Kommunikator (eng. Communicator, pda Phone) - mobil telefonning funksionalligi bilan to‘ldirilgan shaxsiy kompyuter.
Smartfonlar va kommunikatorlar oddiy mobil telefonlardan uchinchi tomon ishlab chiquvchilari tomonidan dasturiy ta'minotni ishlab chiqish uchun ochiq bo‘lgan etarlicha rivojlangan operatsion tizim mavjudligi bilan farq qiladi (oddiy mobil telefonlarning operatsion tizimi uchinchi tomon ishlab chiquvchilari uchun yopiq). Qo‘shimcha dasturlarni o‘rnatish oddiy mobil telefonlarga qaraganda smartfonlar va kommunikatorlarning funksionalligini sezilarli darajada yaxshilaydi. Biroq, yaqinda "oddiy" telefonlar va smartfonlar o‘rtasidagi chegara tobora xiralashib bormoqda, yangi telefonlar (eng arzon modellar bundan mustasno) uzoq vaqtdan beri faqat
smartfonlarga xos bo‘lgan funktsiyalarga ega bo‘lib kelgan, masalan, elektron pochta va HTML-brauzer
Smartfon yoki kommunikatorning operatsion tizimi uchun maxsus yozilgan dasturlar past darajadagi mikroprotsessor buyruqlarining to‘liq ikkilik kompilyatsiya qilingan ketma-ketliklari. Ixtisoslashgan dasturlar protsessor resurslaridan oqilona foydalanadi va, qoida tariqasida, "universal" J2ME dasturlariga qaraganda ko‘proq funktsiyalarga ega. Biroq, ko‘pchilik foydalanuvchilar uchun bu holat tanlovning asosiy mezoni emas. Smartfonlar ishlab chiqaruvchilar tomonidan boshqa omillar orqali targ'ib qilinadi, masalan: rivojlangan multimedia funktsiyalari (yuqori sifatli kamera, videofayllarni ijro etishning ilg'or imkoniyatlari, yaxshilangan musiqa qobiliyatlari), Wi-Fi, GPS va boshqalar.
Operatsion tizimlar va platformalar
Operatsion tizimning (OS) mavjudligi smartfonni oddiy mobil telefondan ajratib turadigan asosiy xususiyatdir. Kommunikatorlarda ot ta'rifi bo‘yicha mavjud. Smartfon yoki kommunikatorning o‘ziga xos modelini tanlashda OS ko‘pincha hal qiluvchi omilga aylanadi.
Smartfonlar uchun eng keng tarqalgan operatsion tizimlar va platformalar:
Symbian OS-smartfonlar uchun OS bozorining katta qismini egallaydi. 2010 yil boshidan boshlab ushbu OS asosida faqat 1 ta platforma qoldi: 60 seriyali, u asosan Nokia qurilmalarida, shuningdek ba'zi Samsung modellarida qo‘llaniladi.
BlackBerry OS (RIM)-ushbu tizimdagi qurilmalar asosan AQShda keng qo‘llaniladi, chunki ba'zi mamlakatlarning razvedka idoralari ushbu smartfonlarni o‘z mamlakatlarida ishlatishdan manfaatdor emaslar, chunki barcha kiruvchi/chiquvchi ma'lumotlar AES bilan shifrlangan.
Windows Mobile va Windows CE-bu Microsoft-ning ixcham operatsion tizimi bo‘lib, 1996 yildan beri ishlab chiqarilmoqda va smartfonlar uchun OS bozorining katta qismini egallaydi.
Windows Phone 7-bu Microsoft-ning Windows Mobile-dan tubdan farq qiladigan yangi rivojlanishi.
Palm OS bir vaqtlar mashhur platforma bo‘lib, hozirda Palm OS asosidagi qurilmalar keng tarqalmagan. Ushbu operatsion tizimda ishlaydigan so‘nggi smartfon 2007 yil oxirida taqdim etildi (Palm Centro).
Palm webOS - 2009 yil 8 yanvarda Palm pre smartfoni yangi Palm webOS operatsion tizimida ishlaydi, uning yadrosi Linux operatsion tizimidir. Kelajakda Palm faqat Palm webOS operatsion tizimiga ega smartfonlarni ishlab chiqaradi.
Android-oha (Google boshchiligidagi kompaniyalar guruhi) tomonidan ishlab chiqilgan ochiq manbali smartfon platformasi. Platforma Linux-ga asoslangan.
Linux - keng tarqalmagan, ammo an'anaviy ravishda istiqbolli yo‘nalish hisoblanadi. Linux-ga asoslangan smartfonlar asosan Osiyoda keng tarqalgan.
Bada-Samsung tomonidan ishlab chiqilgan eng yangi mobil platforma. Yangi platformadagi birinchi telefon S8500 Wave edi.
Symbian OS
Symbian OS operatsion tizimi (EPOC 32) Symbian tomonidan yaratilgan — Motorola, Ericsson, Nokia va Psion firmalarining Psion Software kompaniyasining Psion bo‘limi asosida qo‘shma korxonasi. Keyinchalik ularga Matsushita, Kenwood, Fujitsu, Siemens va boshqalar qo‘shildi.
Symbian OS bir nechta OS modifikatsiyasiga ega (bu har xil turdagi qurilmalar bilan bog'liq) va eng keng tarqalganlari: UIQ,Series 60, Series 90 va Yaponiyada, FOMA.
Symbian OS — UIQ modifikatsiyasi Sony Ericsson smartfonlari uchun asosiy platformadir. UIQ OS-ning o‘ziga xos xususiyati sensorli ekranli qurilmalarda ishlash qobiliyatidir.
Symbian OS — Series 60 modifikatsiyasi Finlyandiyaning Nokia kompaniyasining smartfonlari uchun asosiy platformadir. U qisqartirilgan tugmalar to‘plamiga ega telefon klaviaturasi bo‘lgan qurilmalar uchun mo‘ljallangan. Symbian OS shuningdek, to‘liq o‘lchamli klaviaturaga ega qurilmalar uchun Series 90 modifikatsiyasida mavjud.
Symbian OS-FOMA modifikatsiyasi Yaponiyada qo‘llaniladi. Operatsion tizimning ushbu versiyasi Yaponiyaning eng yirik uyali aloqa operatori NTT DoCoMo smartfonlarida qo‘llaniladi, uning buyurtmalariga ko‘ra FOMA smartfonlari Mitsubishi, Fujutsu va Motorola tomonidan ishlab chiqariladi.
Symbian OS operatsion tizimi EPOC operatsion tizimining vorisi hisoblanadi. Ammo 1998-2000 yillarda operatsion tizimning katta qismi cheklangan miqdordagi resurslarga ega qurilmalarda OS ishlashi uchun dastur kodini optimallashtirish uchun qayta yozildi. Symbian OS ishlab chiquvchilari xotirani sezilarli darajada tejashga, dastur kodini keshlashni yaxshilashga muvaffaq bo‘lishdi, bu esa Symbian OS uchun dasturlarning tezlashishini anglatadi, shu bilan birga quvvat sarfini kamaytirish talablarini hisobga olgan holda. Symbian OS operatsion tizimining o‘ziga xos xususiyati to‘liq ob'ektga yo‘naltirilgan arxitektura, API darajasida.
Symbian OS 9 versiyasidan boshlab.x API-ni alohida dasturlarning huquqlariga muvofiq chegaralashga imkon beradigan juda muhim himoya mexanizmi paydo bo‘ldi. Symbian OS uchun dasturlarni ishlab chiqishning asosiy tillari: C++, OPML.
Bugungi kunda Symbian OS telekommunikatsiya sanoatining barcha talablarini va Bluetooth, GPRS va shunga o‘xshash zamonaviy standartlar va protokollarning aksariyatini hisobga olgan holda yaratilgan to‘liq xususiyatli operatsion tizimdir. Unicode-ni to‘liq qo‘llab-quvvatlash tizimni har qanday til uchun muammosiz moslashtirishga imkon beradi, moslashuvchan kengaytirish mexanizmlari pochta, veb-kodlash bilan bog'liq barcha muammolarni hal qilishga imkon beradi.6.0 versiyasidan boshlab qurilmalarning "oilalari" ga diversifikatsiya joriy etildi (reference design). Hozirgi vaqtda qurilmalarning 3 klassi aniqlandi: Palm va Pocket PC (masalan, Sony Ericsson P800)-MediaPhone (sobiq kvars), Crystal klaviatura kommunikatorlari (Nokia 9200 seriyali) va Pearl (Nokia 7650) smartfonlarini eslatuvchi form — faktorli kalitsiz PDA. Uchala oila ham bitta yadrodan foydalanadi, farqlar asosan foydalanuvchi interfeysi, form-faktor, sensorli ekranning etishmasligi/mavjudligi bilan bog'liq.
Symbian OS uyali aloqa sanoatida qabul qilingan ko‘pgina standartlarni qo‘llab-quvvatlaydi: GSM/EGSM, GPRS, HSCSD, CDMA.
SYMBIAN OS ofis, tashkiliy va aloqa dasturlarining to‘liq to‘plamini o‘z ichiga oladi. Kompyuter va ilovalarni boshqarish uchun grafik qobiq ishlatiladi.
Barcha ilovalar quyidagi umumiy xususiyatlarga ega:
foydalanuvchi tajribasi darajasidan qat'i nazar, ilovalarni iloji boricha qulayroq qilish uchun foydalanuvchi interfeysini sinchkovlik bilan o‘rganish;
EIKON kutubxonasida amalga oshirilgan standart grafik boshqaruv elementlari, shu jumladan asboblar paneli, asboblar paneli, klaviatura va/yoki qalam yordamida qulay boshqarish;
ilova ma'lumotlari turini, yorug'lik sharoitlarini va Foydalanuvchining ko‘rish qobiliyatini hisobga olgan holda tasvirni sozlash uchun ekranda kattalashtirish va kichraytirish;
ko‘pgina standart printerlarga bosib chiqarishni qo‘llab-quvvatlash, ketma-ket, parallel yoki infraqizil yoki ish stoli kompyuteriga ulangan printer orqali bosib chiqarish;
o‘rnatilgan ob'ektlarni qo‘llab-quvvatlash, masalan, Word hujjatlarini kun tartibi yozuvlariga joylashtirishga imkon beradi;
ilovalar o‘rtasida standart bufer (clipboard) orqali ma'lumotlar almashinuvi, infraqizil port orqali boshqa qurilmalar bilan ma'lumotlar almashinuvi.
Nokia, Sony Ericsson va boshqa ba'zi smartfon ishlab chiqaruvchilari o‘zlarining smartfonlarini faqat Symbian OS bilan jihozlashadi. Symbian OS-ning asosiy raqobatchisi Microsoft-ning Windows Mobile operatsion tizimidir.
BlackBerry OS
BlackBerry OS-bu asosiy dasturlar to‘plamiga ega mobil qurilmalar uchun ixcham operatsion tizim. BlackBerry OS Research in Motion Limited (RIM) tomonidan ishlab chiqarilgan bir qator qurilmalar — smartfonlar va kommunikatorlarda ishlaydi.
Rim kompaniyasining eng zamonaviy mobil qurilmasi-bu BlackBerry Torch 9800 modeli-sensorli displey bilan jihozlangan va apparat klaviaturasiga ega smartfon. Qurilma 3G, Bluetooth 2.0 va GPS kabi keng aloqa modullarini oldi.U Blackberry OS 6.0 operatsion tizimining yangi versiyasidan foydalanadi
BlackBerry OS 5.0
BlackBerry OS 5.0 RIM tomonidan 2009 yil oxirida chiqarilgan. Tizimning asosiy xususiyatlari:
BlackBerry smartfonida xabarlarni belgilash va eslatma vaqtini belgilash;
Shaxsiy kontaktlarning pastki papkalarini ko‘rish va kontaktlarni tahrirlash. BES (BlackBerry Enterprise Server) har xil papkalarda bo‘lsa ham, barcha foydalanuvchi kontaktlarini kontaktlar ilovasiga joylashtiradi;
Umumiy papkalarda joylashgan kontaktlarni ko‘rish va ulardan foydalanish va ruxsat berilgan taqdirda ularni Foydalanuvchining mahalliy kontaktlar ro‘yxatiga nusxalash;
Fayllarni ko‘rish vositasi hujjatlarni ochish, qo‘shish va saqlash imkoniyati bilan tarmoq ulushlariga kirish uchun. Hujjat ma'lumotlarini, shu jumladan fayl turini, hajmini va sanasini ko‘rish imkoniyati;
BlackBerry smartfonidan uchrashuvlarga taklifnoma va taqvim yozuvlarini yuborish;
Shaxsiy papkalarni qo‘shish, o‘chirish, ko‘chirish va nomini o‘zgartirish qobiliyati;
Windows Mobile. Windows CE
Windows Mobile-bu Microsoft tomonidan o‘zining Pocket PC (Communicator) va Smartphone apparat platformalari uchun ishlab chiqilgan mobil operatsion tizim.
Windows CE (aka WinCE) — bu Microsoft Windows operatsion tizimining qo‘lda ishlaydigan kompyuterlar, mobil telefonlar va o‘rnatilgan tizimlar uchun variantidir. Windows CE Windows-ning ish stoli uchun "o‘chirilgan" versiyasi emas va butunlay boshqa yadroga asoslangan. X86, MIPS, ARM arxitekturalari va Hitachi SuperH protsessorlari qo‘llab-quvvatlanadi.
Windows CE minimal xotira hajmiga ega qurilmalar uchun optimallashtirilgan: Windows CE yadrosi 32 Kb xotirada ishlashi mumkin. Grafik interfeys (GWES) bilan Windows CE ishlashi uchun sizga 5 MB dan kerak bo‘ladi. Qurilmalar ko‘pincha disk xotirasiga ega emas va foydalanuvchi tomonidan kengaytirilmasdan "yopiq" qurilmalar sifatida tuzilishi mumkin (masalan, OS romga "tikilgan" bo‘lishi mumkin).
Windows CE Real vaqtda operatsion tizim ta'rifiga mos keladi. Windows CE dastur ishlab chiquvchilariga standart Win32 API-ga asoslangan va o‘rnatilgan qurilmalar uchun maxsus API bilan to‘ldirilgan API to‘plamini taqdim etadi. Idoralar Win32 API-ning faqat bir qismini qo‘llab-quvvatlaganligi va operatsion tizimning ichki tabiati bilan bog'liq o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lganligi sababli, Windows operatsion tizimining ish stoli versiyalari uchun yozilgan dasturlar ularni o‘rnatilgan qurilmalarda ishlatish uchun qo‘shimcha moslashtirish va o‘zgartirishni talab qilishi mumkin; va har qanday holatda, qurilmada dasturlarni ishga tushirish uchun ularni qayta kompilyatsiya qilish kerak bo‘ladi. Ammo Windows — ning ish stoli versiyalari singari, Windows CE ham standart bajariladigan fayl formatidan foydalanadi-portativ bajariladigan (PE). Bu ishlab chiquvchilarga Dependency Walker (qaramlikni tekshirish) yoki DumpBin kabi pe formatida ishlaydigan standart yordam dasturlarining ko‘pchiligidan foydalanishga imkon beradi.
Windows CE-ga asoslangan ko‘plab platformalar, jumladan Handheld PC, Pocket PC, Pocket PC 2002, Pocket PC 2003, Pocket PC 2003 SE, Smartphone 2002, Smartphone 2003, Windows Mobile va ko‘plab sanoat qurilmalari va o‘rnatilgan tizimlar mavjud.
Windows Mobile, Pocket PC va SmartPhone bilan aloqa.
Ko‘pincha Windows CE, Windows Mobile, Pocket PC nomlari bir-birining o‘rnida ishlatiladi. Bu butunlay to‘g'ri emas.
Windows CE-bu bir nechta sinf qurilmalari uchun asos bo‘lib xizmat qiladigan modulli operatsion tizim. Har qanday ishlab chiquvchi o‘z platformasini yaratishga imkon beradigan barcha komponentlar va dasturlarni o‘z ichiga olgan asboblar to‘plamini (platforma quruvchisi) sotib olishi mumkin. Aytish joizki, Word Mobile / Pocket Word kabi dasturlar ushbu vositaning bir qismi emas.
Windows Mobile-ni Windows CE-ga asoslangan platformalar to‘plami sifatida tasavvur qilish yaxshidir. Hozirda ushbu to‘plam platformalarni o‘z ichiga oladi: Pocket PC, SmartPhone va Portable Media Center. Har bir platformada Windows CE komponentlari to‘plami, shuningdek, o‘ziga xos xususiyatlar va ilovalar to‘plami ishlatiladi.
Raqobatdosh mahsulotlar:
WinCE — ning asosiy raqobatchilari VxWorks, eCos, OSE, QNX, Symbian OS, iPhone OS, Linuxning turli xil hosilalari (masalan: mclinux, Google Android, Maemo va OpenMoko) va PalmOS. Ba'zi qurilmalar ishlab chiqaruvchilari ham o‘z tizimlarini ishlab chiqaradilar.
smartfon operatsion platformasi kompyuter
Windows Phone 7
Windows Phone 7-Windows Embedded idoralar 6.0 asosida Microsoft tomonidan ishlab chiqilgan Windows Mobile operatsion tizimi 2010 yil 11 oktyabrda chiqdi. 21 oktyabrda yangi platforma asosida birinchi qurilmalarni etkazib berish boshlandi. Rossiyada Windows Phone 7 telefonlari 2011 yilda paydo bo‘ladi.
Windows Phone 7 — da yangi uy ekrani mavjud: endi statik piktogrammalar yo‘q-ularning barchasi "jonli elementlar" (Live Tiles) deb nomlanadi, ular Real vaqt rejimida foydalanuvchi ishtirokisiz ma'lumotlarni aks ettiradi. Masalan, do‘stingiz uchun element yaratishingiz mumkin. Faqatgina ushbu elementga qarab, tanishlarining joylashtirilgan fotosuratlari haqida xabardor bo‘ladi
"Metro" interfeysi to‘liq qayta ko‘rib chiqilgan va vizual ravishda Zune HD interfeysiga o‘xshaydi. Microsoft bosh Ekranni qayta ishladi, vertikal ravishda aylanadigan "plitkalar" ishlatiladi va ularni tezda ishga tushirish uchun sozlash mumkin, kontaktlar yoki boshqaruv havolalari, vidjetlar mavjud. Windows Phone 7 Series multi-touch texnologiyasi bilan yanada qulay foydalanuvchi interfeysiga ega bo‘ladi.
Microsoft Windows Phone 7-da qurilmalar uchun minimal talablarni e'lon qildi.
Barcha qurilmalar quyidagilarga ega bo‘lishi kerak:
kapasitiv ko‘p sensorli displey (bir vaqtning o‘zida 4 ta teginishni aniqlash). Ikkita piksellar sonini tanlash imkoniyati mavjud: 800x480 va 320x480;
1 gigagertsli protsessor;
256MB operativ xotira va 8GB flesh xotira;
DirectX 9-ni qo‘llab-quvvatlash;
GPS qabul qiluvchisi;
akselerometr bilan;
elektron kompas;
FM radiosi;
Fleshli va kamida 5 MP piksellar soniga ega kamera.
Bundan tashqari, Windows Phone 7 seriyasiga asoslangan qurilmalarni ishga tushirish orqali ishlab chiqaruvchilar endi o‘zlarining grafik qobiqlarini qo‘llay olmaydilar — tizim interfeysi markadan qat'i nazar, bitta va osongina tanib olinishi kerak. Shunga qaramay, ishlab chiqaruvchilar interfeysni sozlash, ba'zi funktsiyalarni o‘chirish va apparat xususiyatlarining keng tanlovini, shu jumladan grafik tezlatgichlarni qo‘shishni davom ettirmoqdalar. Avvalroq, Microsoft xodimlari Windows Mobile 6 operatsion tizimida ishlaydigan smartfon OS ekanligini aytishdi.x-ni Windows Mobile 7-ga yangilash mumkin. Ammo aslida
|
| |
