|
Muxokama va xulosalar chiqarish uchun savollar
|
| bet | 248/277 | | Sana | 17.12.2023 | | Hajmi | 7,72 Mb. | | #121222 |
Bog'liq Navoiy kon-metallurgiya kombinati davlat korxonasi navoiy davlatMuxokama va xulosalar chiqarish uchun savollar
1. Investitsiyalarning qanday turlari mavjud?
2. Xorijiy investitsiyalarga qanday omillar ta’sir etadi?
3. Investitsiyalarning ichki manbalari qanday?
4. Investitsiyalarning tashki manbalari nima?
5. Investitsiyalardan foydalanishning asosiy yo‘nalishlarini ta’riflab bering.
6. Investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini baxolashda korxonalar qanday vazifani xal qilishlari lozim?
7. Investitsion loyihalarning samaradorligini baxolash ko‘rsatkichlari izoxlab bering.
4-ilova
Berilgan formulalarni tushuntirib bering.
5-ilova
Baholash kursatkichlari va mezonlari
Baholash ko‘rsatkichlari va mezonlari (ballarda)
|
Munozara ishtirokchilari
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Ma’ruzaning mazmuni (2,5):
|
|
|
|
|
Mavzuga mos kelishi (1,5);
|
|
|
|
|
- mantiqiylik, aniqlik (0,5);
|
|
|
|
|
Xulosalarni qisqaligi (0,5);
|
|
|
|
|
Infromatsion texnologiyalardan foydalanganligi (ko‘rgazmalilik) – (0,9).
|
|
|
|
|
Reglament (0,6)
|
|
|
|
|
Jami (4,0)
|
|
|
|
|
Ma’ruzaning tavsifi (3,0)
|
|
|
|
|
Ma’ruzaning kuchli tomonlarini aniqlash (1,2)
|
|
|
|
|
Ma’ruzaning zaif tomonlarini aniqlash (1,2)
|
|
|
|
|
Reglament (0,6)
|
|
|
|
|
Jami (3,0)
|
|
|
|
|
Savollar:
|
|
|
|
|
Xar biri uchun (0,3)
|
|
|
|
|
qo‘shimcha
|
|
|
|
|
Xar biri uchun (0,3)
|
|
|
|
|
Mohiyati bo‘yicha (0,3)
|
|
|
|
|
Jami (3,0)
|
|
|
|
|
Mustaqil ish
Loyihani texnik-iqtisodiy asoslash.
I.Investitsiya xajmini aniqlash.
Bino-inshootlar, dastgoxlarning ijara qiymati investitsiya xajmi
Material ishlab chiqarish zaxirasi qiymati investitsiya xajmi
Tez emiriladigan va arzon buyumlarning ijara qiymati investitsiya xajmi
Nazorat-o‘lchov asboblarining ijara qiymati investitsiya xajmi
Loyihani ishlab chiqarishga sarflangan investitsiya xajmi qiymati
II. Yillik daromad, iqtisodiy samaradorlikni aniqlang.
III. Harajatlarni qoplash muddatini aniqlang.
1. Loyihani texnik-iqtisodiy asoslash.
Loyihaning maqsadi, vazifalari, ahamiyati, hozirgi talablarga javob bera olishi
Loyihaning iqtisodiy samaradorligi, qo‘llanish sferalari
2. Investitsiya xajmini aniqlashish bo‘yicha sarflanadigan harajatlarni quyidagi jadvallarda keltiramiz.
Material ishlab chiqarish zaxiralarini sotib olish investitsiya xajmi
№
|
Mahsulot nomi
|
Soni
|
Donasining bahosi
|
NDS 20%
|
Umumiy qiymati NDS bilan
|
1
|
Tilla
|
3 gr
|
200 000 x 3
600 000
|
120 000
|
720 000
|
2
|
Tosh
|
10 ta
|
100 x 10
1000
|
200
|
1200
|
3
|
Benzin
|
200 gr
|
1 l= 2800
560
|
112
|
672
|
4
|
Mum
|
200 gr
|
5000
|
1000
|
6000
|
5
|
Gips
|
100 gr
|
3000
|
600
|
3600
|
|
|
|
|
|
731 472
|
Arzon baholi inventarlar o‘lchov nazorat asboblarini
sotib olish investitsiya xajmi
№
|
Mahsulot nomi
|
Soni
|
Donasining bahosi
|
NDS 20%
|
Umumiy qiymati NDS bilan
|
1
|
Qolip
|
1 ta
|
300
|
60
|
360
|
2
|
Pechka
|
1 ta
|
5 000 000
|
1 000 000
|
6 000 000
|
3
|
Qumqog‘oz
|
5 ta
|
1 000 x 5
5 000
|
1 000
|
6 000
|
4
|
Egov
|
6
|
50 000
|
10 000
|
60 000
|
5
|
Bo‘r mashina
|
1
|
200 000
|
40 000
|
240 000
|
6
|
Bo‘ltiq
|
1
|
1 500
|
300
|
1 800
|
7
|
Sayqallash uskunasi
|
1
|
1 000 000
|
200 000
|
1 200 000
|
8
|
Arra
|
1
|
120 000
|
24 000
|
144 000
|
9
|
Pilka
|
1
|
20 000
|
4 000
|
24 000
|
10
|
Kompressor
|
1
|
4 000 000
|
800 000
|
4 800 000
|
11
|
CHashka
|
1
|
15 000
|
3 000
|
18 000
|
12
|
Pistolet
|
1
|
1 000
|
200
|
1 200
|
13
|
Bachok
|
1
|
60 000
|
12 000
|
72 000
|
14
|
Lampa
|
1
|
200 000
|
40 000
|
240 000
|
|
|
|
|
|
12 807 360
|
Investitsiya xajmi quyidagi formuladan aniqlanadi:
K = MPZ + FOT + Aa.f+ ∑ R
K = 731472 + 1078000 + 9757,457 + (269500 + 196000 + 36000 + 9792 + 5854,474) = 2336375,931
O‘rganilgan ishning harajat smetasi
-
№
|
Harajatlarning nomi
|
Qiymati
|
1
|
Bajarilgan ishning qiymati
|
3797235,23
|
2
|
Ishlab chiqarish harajatlari
|
2920950,177
|
3
|
Ishlab chiqarish tannarxi
|
2813150,177
|
4
|
Davr harajatlari
|
107800
|
5
|
Xomashyo
|
731472
|
6
|
Elektroenergiya + otoplenie
|
45792
|
7
|
FOT
|
1078000
|
8
|
Ijtimoiy sug‘urta
|
268500
|
9
|
Amortizatsiya
|
9757,457
|
10
|
Material harajatlari
|
777264
|
11
|
Boshqa harajatlar
|
678628,72
|
12
|
Asosiy ish xaqi
|
980000
|
Bajarilgan ishning iqtisodiy samaradorligini aniqlash
-
№
|
Ko‘rsatkichlar nomi
|
O‘lchov birligi
|
Qiymati
|
1
|
Bajarilgan ish qiymati
|
so‘m
|
3797235,23
|
2
|
Ishlab chiqarish harajatlari
|
so‘m
|
2920950,177
|
3
|
Investitsiya
|
so‘m
|
2336375,931
|
4
|
Iqtisodiy samara
|
so‘m
|
876285,053
|
5
|
Qoplanish muddati
|
Oy
|
3
|
6
|
Rentabellik
|
%
|
37,5
|
Iqtisodiysamarani quyidagi formuladan aniqlanadi:
E = (S1 -S2 ) · Q
E
К
= (3797235,23 - 2920950,177) · 1 = 876285,053
Rentabellikni aniqlaymiz:
Э • 100 %
R =
R .=876285,053• 100=37,5
2336375,931
Qoplanish muddatini aniqlaymiz.
Tqop.=K/E
Tqop.= 2336375,031 = 2,66 ≈ 3
876285,053
Topshiriqlar:
1. Raqobatli bozor iqtisodiyotining ijobiy va salbiy tomonlarini ayting. Bozor iqtisodiyotiga davlatning aralashuvini oklash mumkinmi?
2. Kuyidagilarning to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligini aniqlang:
- ijtimoiy ne’matlar davlat tomonidan ishlab chikarilishi kerak;
- iqtisodiyot amaldorlar manfaatini kondirish maqsadida boshqariladi;
- davlatni ma’muriy buyrukbozlik usuli yordamida boshqarilishi iqtisodiy o‘sishni ta’minlaydi;
- davlat sektori kiyim va poyabzal ishlab chiqarish ko‘rinishida bo‘ladi;
- bozorning baho mexanizmi o‘z-o‘zini boshqarish, xarajatlarni koplash va iqtisodiyotning muvozanatli xolda bo‘lishini ta’minlaydi;
- ijtimoiy ne’matlar birgalikda iste’mol kilinishi bilan tavsiflanadi;
- agarda davlat tovarlarga muvozanatli bahodan past baho belgilasa, bunda tovarlarning kamomadligi yuzaga keladi;
- davlat bozor iqtisodiyoti sharoitida axolining nochor katlamlarini ijtimoiy ximoyasini kafolatlaydi;
- davlatning iqtisodiyotni tartibga solishdan maqsadi - kichik va xususiy tadbirkorlik faoliyatini ko‘llab-kuvvatlash bilan ishsizlikni qisqartirish;
- agarda qandaydir tovarga muvozanatli bahodan past bo‘lgan baho o‘rnatilsa bunda shu tovarning sifati oshadi.
1-masala
AQSHning InFin firmasi Rossiyaning Lesprom firmasining 40% aksiyasiga ega. Bu ulush Lespromning boshqaruv paketini tashkil qiladi va ikkilamchi bozorda 1 mln. Doll.ga sotilishi mumkin. InFin aksiyalarning 35%ni sotib, olgan tushumning 60%ga YAponiya davlat oblegatsiyalarini sotib oldi va 40%ga Xitoyda yangi filialini ochdi. InFin firmasining investitsion portfelini tahlil qiling va to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni, portfel investitsiyalarni qiymatini aniqlang.
1-Keys
Tijorat bankida yiliga 20% li stavka asosida mablag‘lar jalb qilinmoqda. Investor to‘rt yildan so‘ng 500 dollar mablag‘ga ega bo‘lishi uchun bugun qancha mablag‘ qo‘yishi talab etiladi?
2-Keys
Xorijiy investor daromad olish maqsadida, bankdagi depozit hisobvarag‘iga 400 dollar mablag‘ qo‘ydi. Yillik foiz stavka miqdori 15% ni tashkil qilsa, investor 3 yildan keyin qancha mablag‘ga ega bo‘ladi?
3-Keys
Investor 80 mln. so‘m miqdorida pul mablag‘larini korxonaga investitsiya qilganidan so‘ng, 5 yil davomida har chorakning oxirida 4 mln. so‘mdan daromad oladi. Agar diskont stavkasi 10 % bo‘lsa, investitsiyalar rentabelligini aniqlang.
4- Keys
SHimoliy poytaxtda muzqaymoqni sevib istemol qilishadi. Bu erda uni Moskvadagiga qaraganda 3 marta ko‘proq istemol qilishadi. Bu ko‘pchilik rus regionlariga qaraganda kengroq hisoblanadi: mahalliy ishlab chiqaruvchilar o‘z mahsulotlarini boshqa shahardagi zavodlar bilan bajonudil almashadi, bubir tomondan Piterda yopiq so‘rov, boshqa tomondan esa xususiy bozorda sotishni kengaytiradi.
Peterburg muzqaymoq sotishga ixtisoslashgan ulgurji savdogarlarik uzatishlariga ko‘ra har hafta Peterburgga qiymati 3 mln. Rubldan kam bo‘lmagan miqdorda muzqaymoq olib kelinadi va 2 mln. Rubllik mahsulot olib ketiladi. Yiliga o‘rtacha 2,5 kg muzqaymoq istemol qiladigan Moskva aholisidan farqli ravishda peterburgliklar 8 yiliga kilogrammga yaqin istemol qiladi.
Peterburgda 4ta yirik muzqaymoq ishlab chiqaruvchi zavod faoliyat ko‘rsatadi. YOzda ushbu 1-muzqaymoq kombinati sutkasiga 60-80 tonna, jumladan, Talosto turidan 18 tonna, Kolibridan 15 tonnaga yaqin, Petroxolodda esa 8 tonnadan ortiq mahsulot ishlab chiqariladi. Ekspertlarning xulosalariga ko‘ra Peterburg bozoridagi muzqaymoqlarning 60% dan ortig‘i mahalliy ishlab chiqaruvchilarga tegishli. “Agar bizning muzqaymoq ishlab chiqaruvchilarimiz bozorning faqat yarmigagina egalik qilsa, vaziyat salbiy (tanqidiy) tus oladi ”- deya takidlaydi Talosto kompaniyasining marketing va reklama bo‘yicha menejeri Dmitriy SHilov. Muzqaymoq kombinati director o‘rinbosari Svetlana Stupina shunday deb hisoblaydi: “Peterburg bozori juda istiqbolli, chunki bu erda qishin-yozin muzqaymoq istemol qilinganadi”.
Peterburgga esa juda arzon mahsulotlar yoki etarlicha qimmat bo‘lgan shimoliy Venetsiya, Rossiya javohiri kabi markalardagi Ays-Filining mahsulotlari olib kelinadi. Masalan, Peterozavoddan olib kelinadigan tvorog va yogurtli muzqaymoq Slavmoni Peterburgda boshq hech qaysi firma taklif qilolmaydi.
Peterburg zavodlari shaxsiy assortiment borasidagi kamchiliklar o‘rnini to‘ldirish uchun boshqa shahardan kelgan ishlab chiqaruvchilar bilan xilma-xil tur va ko‘rinishdagi muzqaymoqlarni almashadilar. SHunday qilib, Petroxolod Tul muzqaymoq kombinati bilan, Moskva yaqinidagi Kolomen kombinati va muzqaymoq servislar kombinati bilan barter kelishuvni tuzdi. Peterburgdagi yirik muzqaymoq ishlab chiqarish kombinati shu asosda Tver muzqaymoq kombinati bilan birgalikda ishlamoqda.
Ko‘pchilik muzqaymoqqa boy bo‘lmagan Peterburg mahsulotlarini yoqtiradigan regionlar bilan aloqada bo‘lish ko‘proq sivilizatsion xarakterga ega. SHunday qilib Peterburg ulgurji muzqaymoq sotuvchilari Sibir, Oddesiya, Rostova, Sochi kabi shimoliy-g‘arbiy hududlar uchun muzqaymoq g‘amlaydi. Petroxolod muzqaymoq zavodi o‘zining mashhur Mitya, Dasha va Belыe nochi botonlarini vagonlab Kamchatkaga yuboradi. Muzqaymoqlarni Norilsk, Vorkutu, Nadim, Salexard va boshqa shimoliy shaharlarga etkazib berish uchun samalyot reyslari tashkil qilingan.(yo‘lga qo‘yilgan)
Bunday qatnovlarga umumiy etkazib berish hajminig 5 foizi to‘g‘ri keladi va bunday etkazib berish ulgurji narxni deyarli 2 barobar qimmatlashtiradi.
Ko‘pchilik Peterburg muzqaymoq ishlab chiqaruvchilarining regional etkazib berishi – bu diversifikatsiyaning aniq darajasidir. Moskva bozori ular uchun qulay, ammo erishish qiyin bo‘lgan bozor bo‘lib qoladi. Moskva bozorlarida raqobatchilarning ko‘payishi ishlab chiqarish quvvating ortishi hamda muzqaymoq ishlab chiqarishga ixtisoslashuv va istemolning oshishiga olib keladi.
Talostlik Dmitriy SHilov so‘zlariga qaraganda Moskvadagi ulgurji savdo juda istiqbolli bo‘lib, bu erda Kalinsk, Tversk va Volga bo‘ylari savdogarlari xaridi uchun mahsulot ishlab chiqariladi. “Narxlarni hisobga olinganda, hatto yuk tushirish xarajatlari bo‘lsa ham bizning mahsulotimiz raqobatbardosh bo‘lib qoladi” – deydi o‘rinbosar SHilov.
Siz tvorog va yogurtli muzqaymoqni istiqbolli deb hisoblaysizmi?
Siz Moskva bozorini egallashga qanday takliflar berasiz?
SHahrimiz bozoriga qanday innovatsion qarorlar taklif qilasiz?
|
| |
