|
Nókis filialí Telekommunikaci
|
| bet | 2/4 | | Sana | 13.02.2024 | | Hajmi | 0,6 Mb. | | #156087 |
Bog'liq signal ozbetinshe astanov1Tiykarg’i bo’lim
2.1 Tarmaq arxitekturasi tu’rleri
1. 2. Signallar hám olardıń parametrleri
Hár qanday signal 𝑢 (𝑡) waqıt funksiyası esaplanadı. Signallardı waqıt
funksiyası retinde tómendegi túrlerge ajıratıw qabıl etilgen:
- waqıt hám úst boyınsha úzliksiz signal ;
- waqıt boyınsha diskret hám úst boyınsha úzliksiz signal ;
- waqıt boyınsha úzliksiz hám úst boyınsha diskret signal ;
- waqıt hám úst boyınsha diskret signal.
waqıt hám úst boyınsha úzliksiz signallar waqıt boyınsha shegaralanǵan yamasa
shegaralanbaǵan bolıp, júzesi málim bir aradaǵı bahalardı qabıl etedi
(1. 2 a-su'wret). Bunday signallarǵa mikrofon, temperatura ólshewshi, basım
ólshewshi hám basqa soǵan uqsas ásbaplar shıǵıwı daǵı signal mısal boladı.
Bul signallar fizikalıq shamalardıń elektrik modelleri bolǵanlıǵı, oǵan uyqas túrde
ózgergeni ushın bunday signallar “analog” (uqsas, uyqas) signallar dep ataladı.
1. 2 b-suwretde keltirilgen signallar waqıt boyınsha diskret 𝑡 = 𝑘∆𝑡 (∆𝑡 - diskret waqıt
aralıǵı birdey bahalı hám túrlishe bolıwı múmkin) hám úst boyınsha málim bir
aradaǵı hár qanday bahalarǵa teń bolıwı múmkin. Bunday signallardı
úzliksiz signallardıń hár bir ∆𝑡 waqıt aralıǵinda bahaların belgilew arqalı alıw
múmkin. Bul process waqıt boyınsha diskretlash dep ataladı. Ádetde diskretlash
aralıǵı ∆𝑡 birdey etip, úzliksiz signaldı onıń waqıt boyınsha diskret máwrit
bahaları arqalı qayta qayta tiklew anıqlıǵına bolǵan talapǵa tiykarlanıp saylanadı.
1. 2 d-suwretde keltirilgen úshinshi tur signallar úst boyınsha diskretlangan -
kvantlanǵan bolıp, ol 𝑘∆𝑡 yamasa málim bir úzliksiz waqıt 𝑡 de málim bir diskret
mániske iye boladı. Kvantlaw nátiyjesinde signal júzesiniń máwrit ma`nisi oǵan eń
jaqın bolǵan, ruxsat etilgen úst ma`nisi menen almastırıladı. Nátiyjede, zona sıyaqlı
signal payda boladı.
Kvantlaw aralıǵı (qádemi) birdey yamasa túrlishe bolıwı múmkin. Eki eń
jaqın ruxsat etilgen aralıq kvantlaw aralıǵı (qádemi) dep ataladı hám ádetde ∆𝑈
menen belgilenedi. Kvantlaw aralıǵı birdey yamasa túrlishe etip tańlanıwı múmkin.
Kvantlaw aralıǵı birdey bolǵan signaldı qayta qayta tiklewde júzege keletuǵın
absolyut qátelik ∆𝑈/2 ge teń boladı. Málim bir dawam etiw waqtika iye bolǵan
úzliksiz signaldı kvantlaw nátiyjesinde payda bolatuǵın qáteliktiń ortasha
kvadratik ma`nisi ∆𝑈/12 ge teń boladı. Ádetde ∆𝑈 - úzliksiz signaldı onıń
kvantlanǵan bahaları tiykarında qayta qayta tiklew anıqlıǵına bolǵan talapǵa tiykarlanıp
saylanadı.
Tórtinshi tur signallar (1. 2 e-su'wret) málim diskret waqıt 𝑘∆𝑡 larda (𝑘 =
0, 1, 2, …, 𝑛) málim bir diskret bahanı qabıl etedi. Bunday signallar úzliksiz
signallardı waqıt boyınsha diskretlash hám úst boyınsha kvantlaw nátiyjesinde alınadı.
Waqıt hám úst boyınsha diskret signaldıń ma`nisi kvantlaw aralıǵı ∆𝑈 ga baylanıslı
bolıp, kvantlaw nátiyjesinde ulıwma halda ruxsat etilgen 𝑁 ta máwrit bahalardan
birin qabıl etedi. Kvantlanǵan signal júzesin izbe-iz pútkil sanlar menen
belgilep, bul sanlardı ádetde ekilik signal 1 hám 0 lardan ibarat signal menen
almastırıp, baylanıs kanalı arqalı modulyatsiyalanǵan radiosignal arqalı uzatıladı.
Kvantlanǵan signaldıń máwrit bahaların diskret elementar signallar (ádetde 1 hám
0) menen almastırıw nátiyjesinde payda bolǵan signal cifrlı signal dep ataladı.
waqıt funksiyası bolǵan signal 𝑢 (𝑡) haqıyqıy yamasa kompleks mániske iye
bolıwı múmkin. Sol sebepli signallardıń haqıyqıy hám kompleks matematikalıq
modelleri bar.
Signallar determinant (ózgeris nizamlıqı aldınan málim) hám tosınarlı
(ózgeris nizamlıqı aldınan málim emes) bolǵan túrlerge bólinedi. Hár
qanday 𝑡 yamasa 𝑘∆𝑡 waqıtta bahaları aldınan birge teń itimallıq menen málim
bolǵan signallar determinant signallar dep ataladı. Hár qanday 𝑡 yamasa 𝑘∆𝑡
waqıtta bahaların aldınan birge teń itimallıq menen anıqlap bolmaytuǵın
signallar tosınarlı signallar dep ataladı. Informaciya tasıwshı hámme signallar
tosınarlı signallar esaplanadı. Ózgeris nızamı aldınan málim bolǵan
signallar hesh qanday informaciya tasıw (tasıw ) múmkinshiligine iye emes. Ol bolǵanday
hesh bir jazıwı yamasa belgisi bolmaǵan aq qaǵaz kabi bolıp tabıladı. Determinant signallardı
baylanıs kanalı arqalı uzatmasdan qabıllaw tárepinde qáliplestiriw múmkin.
Determinant signallardan túrli radiotexnik funksional bólim, qurılma hám
sistemalardı sınaqtan ótkeriwde paydalanıladı. Olardan túrli sızıqlı, nochiziqli hám
parametrik radiotexnik shınjırlardı analiz etıwde, izertlew jumısları aparıwda
paydalanıladı. Ádetde determinant signallar retinde birlik sekrew impulsi,
sinusoidal signallardan, delta funksiya signalı 𝛿 (𝑡), tórtmuyushsimon hám basqa
kóriniste bolǵan signallardan paydalanıladı.
Hár qanday signal málim bir 𝑇𝑠 waqıt dawam etiw waqtında uzatıladı (1. 3-súwret).
Signal 𝑇𝑠 waqıt aralıǵinda óziniń eń kishi máwrit ma`nisi 𝑈𝑚𝑖𝑛 menen eń úlken
máwrit ma`nisi 𝑈𝑚𝑎𝑥 aralıǵinda ózgeredi. Signal eń úlken ma`nisi Umax dıń onıń
eń kishi ma`nisi 𝑈𝑚𝑖𝑛 ga qatnası, yaǵnıy 𝑈𝑚𝑎𝑥/𝑈𝑚𝑖𝑛 = 𝐷𝑠 signal dinamikalıq
14
diapazonı dep ataladı. Signal 𝑇𝑠 waqıt dawamında óziniń 𝑈𝑚𝑎𝑥 ma`nisinen 𝑈𝑚𝑖𝑛
ma`nisi aralıǵinda tez hám aste ózgeredi. Signaldıń ózgeris tezligi onıń spektri
keńligi 𝐹𝑠 ga baylanıslı, yaǵnıy keń spektrli signal tar spektrli signalǵa salıstırǵanda tez
ózgeredi hám kerisinshe.
Sonday etip signal tiykarlanıp ush kórsetkishi menen bahalanadı :
𝑇𝑠 - signal dawam etiw waqti ;
𝐷𝑠 - signal dinamikalıq diapazonı ;
𝐹𝑠 - signal spektri kengligi.
Signal tiykarǵı úsh kórsetkishleriniń kóbeymesi
𝑇𝑠 ∙ 𝐷𝑠 ∙ 𝐹𝑠 = 𝑉𝑠
Signal ko’lem ko’beymesi dep ataladi.
|
| |
