Modellashtirish — real hayotda va jamiyatda yuz berayotgan hodisa va jarayonlarni
ixchamlashtirilgan va soddalashtirilgan ko`rinishini (modelini) sinfxonada yaratish va ularda
o`quvchilarni shaxsan qatnashishi va faoliyati evaziga ta`lim olishini ko`zda tutuvchi metod.
Hamkorlikda o`rganish modeli—o`quvchilarning mustaqil guruhlarda ishlashi evaziga ta`lim
olishini ko`zda tutadigan metod.
O`rganishning tadqiqot modeli — o`quvchilarni muayyan muammoni yechishga
yo`naltirilgan, mustaqil tadqiqot olib borishini ko`zda tutuvchi metod.
Noan`anaviy (ta`lim jarayoni markazida o`quvchi bo`lgan) o`qitish metodlarning afzalliklari:
O`qitish mazmunini yaxshi o`zlashtirishga olib kelishi.
O`z vaqtida aloqalarning ta`minlanishi.
Tushunchalarni amaliyotda qo`llash uchun sharoitlar yaratilishi.
O`qitish usullarining turli xil ko`rinishlari taklif etilishi.
Motivatsiyaning yuqori darajada bo`lishi.
O`tilgan materialning yaxshi eslab qolinishi.
Muloqotga kirishish ko`nikmasining takomillashishi.
O`z—o`zini baholashning o`sishi.
O`quvchilarning predmetning mazmuniga. o`qitish jarayoniga bo`lgan ijobiy munosabati.
Mustaqil fikrlay oladigan o`quvchining shakllanishiga yordam berishi.
Nafaqat mazmunini o`zlashtirishga yordam bermay, balki tanqidiy va mantiqiy fikrlashni
ham rivojlantirishi.
Muammolar yechish ko`nikmalarining shakllanishi.
Noan`anaviy o`qitish metodlari quyidagi kamchiliklarga egadir.
Mashg`ulotga tayyorgarlik uchun juda ko`p vaqt talab etilishi.
O`quvchilarni har doim ham keraklicha nazorat qilish imkoniyatining pastligi.
Juda murakkab mazmundagi material o`rganilayotganda ham o`qituvchi ro-lining past
bo`lishi.
«Kuchsiz» o`quvchilar bo`lganligi sababli «kuchli» o`quvchilarning ham past baho
olishi.
O`qituvchining o`zi ham yaxshi rivojlangan fikrlash qobiliyatiga va muammolar yechish
ko`nikmalariga ega bo`lishining talab etilishi.
SHunday qilib, bugungi kunda dars mashg`ulotlarida ham an`anaviy, ham noan`anaviy o`qitish
modellaridan foydalaniladi. Bunda mavzuning xususiyatiga, o`zlashtiriladigan materialning
mazmuniga va o`quv maqsadlarining tarkibiga va nazorat tizimining qanday tashkil etilish
jihatlariga e`tibor beriladi.
Tadqiqotlar shuni ko`rsatadiki, an`anaviy dars shaklini saqlab qolgan holda, unga turli — tuman
o`quvchilar faoliyatini faollashtiradigan metodlar bilan boyitish o`quvchilarning o`zlashtirish
darajasini ko`tarilishiga olib kelar ekan.
Buning uchun dars jarayoni oqilona tashkil qilinishi, o`qituvchi tomonidan o`quvchilarning
qiziqishini orttirib, ularning ta`lim jarayonida faolligi muttasil rag`batlantirilib turilishi, o`quv
materialini kichik — kichik bo`laklarga bo`lib, ularning mazmunini ochishda bahs, munozara,
aqliy hujum, kichik guruhlarda ishlash, tadqiqot, rolli o`yinlar metodlarini qo`llash, rang—
barang qiziqtiruvchi misollarning keltirilishi, o`quvchilarni amaliy mashqlarni mustaqil
bajarishga undash, rang — barang baholash usullaridan foydalanish, ta`lim vositalaridan joyida
va vaqtida foydalanish talab etiladi.
|
