• Fiziologiyaliq negizleri
  • Vernike degen esitiw orayi
  • Broka degen ha`reket etiwshi orayi so`zlerdi aytiwdi
  • So`ylew ha`m onin` waziypalari.
  • A`debiyatlar.
    		•

    Oylaw menen so`ylewdin` baylanisi




    Download 0,79 Mb.
    bet35/55
    Sana16.09.2024
    Hajmi0,79 Mb.
    #271336
    1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   55
    Bog'liq
    3.Лекция умумий психология

    Oylaw menen so`ylewdin` baylanisi. Egerde, normal` adamnin` oylawi so`ylew menen ajiralmas baylanisli boladi. Pikir tilsiz, so`ylewsiz payda bolmaydi, ju`z bermeydi de, jasay almaydi da. Biz o`zimizdi esittirip yamasa ishimizden aytatug`in so`zler arqali oylaymiz, yag`niy oylaw formasinda ju`z beredi.
    Fiziologiyaliq negizleri. Miydin` qabig`inda so`zlerdin` ja`rdemi menen payda bolatug`in ekinshi signalliq nervlik baylanislar zatlardin` arasindag`i en` a`hmiyetli qatnasiqlardi sa`wlelendiredi. I.P. Pavlovtin` ko`rsetkenindey aq, so`zler haqiyqatliqtan alan` boliwdan ibarat ekenliginen ha`m uliwmalastiriwg`a jol qoyatug`inliqtan, al tap bul na`rse ilimpazdin` pikirinshe adamzat oylawinin` tu`p man`izin qurg`anliqtan da zatlar arasindag`i baylanislardi ha`m qubilislardi sa`wlelendiriw mu`mkin boladi.
    Usig`an muwapiq tu`rde miydin` sol yarim sharinin` qabig`inda, u`sh so`ylew orayi, esitiw, ha`reket etiwshi ha`m ko`riw oraylari boladi. Usinday oraylardin` biri (Vernike degen esitiw orayi) qabil etilip atirg`an so`zlerdi tu`siniwdi ta`miyinleydi. Onin` jumisi buzilg`an waqitta adamda seslerdi seziw dawam etkeni menen adam so`zlerdi an`g`ariw, tanip aliw uqibin joyitadi, usinin` na`tiyjesinde onin` tu`sinip so`ylew uqibi da joyitiladi. So`ylewdin` Broka degen ha`reket etiwshi orayi so`zlerdi aytiwdi ta`miyinleydi. Usi orayi buzilg`an waqitta adam esitken so`zlerdi tu`sinsede, bir so`zde ayta almaydi, ol tek baqiriw ha`m so`zsiz qosiq aytiw uqibina iye boladi. Ko`riw orayinin` jumisi jazilg`an so`zdi tu`siniwdi, oqiwdi ta`miyinleydi. Ol ziyanlang`an waqitta adamda ko`riw saqlanip qalsa da, ol oqiw uqibin joyitadi.
    So`ylew ha`m onin` waziypalari.
    Biri-biri menen qatnas jasay otirip, adamlar so`zlerdi qollanadi ha`m anaw yamasa minaw tildin` grammatikaliq qa`delerin paydalanadi. Til so`z belgilerinin` sistemasi, adamlardin` o`z-ara qatnasin a`melge asiriwg`a ja`rdem beretug`in qural boladi. So`ylew- bul adamlardin` qatnas jasaw ma`qsetinde tildin` paydalaniw protsessi boladi. Usi ma`nide til iskusstvonin` jetiskenliklerin bekkemlew ha`m a`wladtan a`wladqa miyras etip qaldiriw qurali boladi.
    Solay etip so`ylewdin` waziypalarinin` biri- adamlardin` arasinda qatnas jasaw qurali retinde xizmet etiw boladi. So`ylewdin` basqa bir en` a`hmiyetli waziypasi joqarida qarap shig`arilg`an oylaw- so`ylew formasinda a`melge asiriladi, degen rejede kelip shig`adi. So`ylew (atap aytqanda ishki so`ylew- biz onin` ja`rdemi menen ishten oylaytug`in ishki sessiz so`ylew protsessi) oylaw qurali boladi.


    Sorawlar.

    • Oylawg`a uliwma sipatlama berin`iz.

    • So`ylewge ha`m onin` waziypalarina sipatlama berin`iz.

    • So`ylew ha`m oylaw o`z-ara qalayinsha baylanisqan.

    • Oylaw operatsiyalari tuwrali aytip berin`.

    • Tu`sinik, pikir ha`m oy juwmag`i degen ne.

    • Awizeki ha`m jazba so`ylewdin` psixologiyaliq o`zgesheliklerin sipatlap berin`iz.

    • Dialogliq ha`m monologliq so`ylewdin` o`zgesheliklerin salistirin`.



    A`debiyatlar.

    • Davletshin.M.», Tuychieva.S.M. «`Umumiy psixologiya»`. T.2002.

    • Karimova.V.M, Akramova.F. «`Psixologiya»`. T.2000.

    • Godfrua J. Chto takoe psixologiya. T. M. Mir, a`99g`.

    • Psixologicheskiy slovar`./ Pod obsh. red. A.V.Petrovskogo i M.».Yaroshevskogo. M., 1990.

    • Nemov R. S. Psixologiya Uchebnik dlya stud. vissh. ped. ucheb. ZavedeniyU` 1998.



    Download 0,79 Mb.
    1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   55




    Download 0,79 Mb.