13.MAVZU YoNGİNGA QARShİ TEXNİKA
REJA:
1. Yong`inni wchirish vositalari.
2.
Yong`inni wchirish uslublari va wt wchirgich moddalarning xususiyatlariga mos ravishda yong`inni wchirish vositalari tanlab olinadi. Ular asosiy, maxsus va yordamchi vositalarga bwlinadi. Asosiy vositalar - yong`inga wt wchirgich moddalarni (suv, kwpik, kukun, karbonat angidrid gazi va boshq.) sepish uchun belgilangan. Bularga avtomobil, avtosisterna, motopompa, wt wchirgichlar ra boshqalar kiradi.
Maxsus vositalar - yong`inni wchirishda maxsus ishlarni bajarish uchun ishlatiladi. Ularga avtonarvonlar va tirsakli kwtargichlar, yoritish va aloqa avtomobillari, shuningdek operativ avtomobillar kiradi.
Yordamchi vositalar - yong`inni wchirishdagi ishlarni bajarish uchun yetarli sharoit yaratadi. Bularga avtosuv quygichlar, yuk avtomobillari, avtobuslar, traktor va boshqa mashinalar kiradi.
Birlamchi wt wchirish vositalari yong`in boshlanganda alangani keng tarqalib ketmasligini twxtatish va wchirish uchun qwllaniladi.
İshlab chiqarish korxonalariga va qishloq xwjaligi mashinalari uchun zarur bwlgan birlamchi wt wchirish vositalariga talab wzbekiston Respublikasi qishloq va suv xwjaligi Vazirligining 1998 yil 12 iyundagi № 44 3-5-21 sonli qaroriga asosan aniqlanadi.
wt wchirgichlar - yong`in boshlanish vaqtida wchirish uchun qwllaniladi. wt wchiruvchi moddalarning tarkibiga qarab wt wchirgichlar kwpikli, gazsimon, suyuq, kukunsimon guruhlarga bwlinadi.
Kwpikli wt wchirgichlar - kimyoviy kwpikli va mexanikaviy-havo turlarga bwlinadi. Kimyoviy kwpikli wt wchirgich OXP-10 yona boshlagan qattiq materiallarni, maydoni 1 m2 dan oshiq bwlmagan turli yonuvchi suyuqliklarni wchirish uchun qwllaniladi. OXP-10 wt wchirgich payvandlangan pwlat idishdan 128 iborat. Uning usti chwyan qopqoq berkitkich tuzilma bilan kavsharlangan. Shtok prujinasiga rezinali klapan qwyilgan bwlib, qwl ushlagich berk vaziyatida kislotali stakan og`ziga klapanni siqib turadi. qwl ushlagich yordamida klapanni kwtarib tushiriladi. wt wchirgichning purkagichi maxsus membrana
bilan berkitilgan bwlib, undan zaryad twla aralashmasdan chiqmaydi. Zaryadning kislota solingan stakani wt wchirgichning og`ziga wrnatilgan. wt wchirgichni ishlatish qoidalari va uning asosiy ma`lumotlari korpusga yopishtirilgan yorliqda bayon etilgan. Kimyoviy kwpik wt wchirgichlar bir yilda kamida bir marta qayta zaryadlanadi. wt wchirgichning ishlash vaqti 50-70 sek, sochish uzunligi 6-8 m,
kwpik miqdori 40-55 l, kengayish darajasi 6 marta va turg`unligi 40 daqiqa.
OXP-10 kwl wt wchirgachi OVP-10 havo-kwpikli Karbonat angidridli
wt wchirgich wt wchirgich
OVP-5 va OVP-10 havo-kwpikli qwl wt wchirgichlar turli moddalar va materiallar yona boshlaganda wchirish uchun belgilangan. Uni ishqoriy metallar, moddalar, havosiz yonuvchi jismlar va tok ostida bwlgan elektr qurilmalarni wchirishda qwllanilmaydi. Ularning wt wchirish samaradorligi bir xil hajmdagi kimyoviy kwpikli wt wchirgichlarga nisbatan 2,5 marta ortiq. Neytral zaryadni amaliy qwllanilishi yong`inni wchirishdagi wt wchirgichning atrofidagi jismlar uchun zararsizdir. Chunki yong`in wchirilgandan swng havo-mexanikaviy kwpik butunlay izsiz yo`qoladi. OVP-5 va OVP-10 bir-biridan faqat korpusning hajmi bilan farq qiladi.
Karbonat angidrid gazli wt wchirgichlarda (OU-2, OU-5, OU-8 kwl va OU-25, OU-80 aravachaga wrnatilgan kwchma) karbonat angidrid (SO2) wt wchirgich zaryadi hisoblanadi. Ularning tuzilishi bir-biriga wxshash. Belgidagi son qiymati idishning hajmini litrda ifodalanishini kwrsatadi. wt wchirgichlar siqilgan gaz bilan twldirilgan bwlib, tok wtkazmaydi. Shuning uchun ular tok ostida bwlgan elektr qurilmalarni va katta bwlmagan yong`inni wchirish uchun mwljallangan. wt wchirgich pwlat idishning konusli rezbasiga sifon nay bilan latun ventil burab qotirilgan. wtni wchirishda uni ishlatish uchun ventil maxovikni wng tomonga oxirigacha buraladi. Uning trubkasidan chiqayotgan gaz yonuvchi jismga ventilni ochishdan oldin rwpara qilinadi. Kukunli wt wchirgichlar. Sanoatda OP-1 "Sputnik", OP-1 "Turist", OP-2 va OP-10 kukunli wt wchirgichlar kwp ishlab chiqariladi. Ularda zaryad sifatida quruq kukunlar olinadi. Kukunlar yonish doirasida kislorodni siqib chiqarib alangani mexanik ravishda wchiradi. Ular avtomobillar, ishqoriy tuproq, metallar, tok ostida bwlgan elektr qurilmalar, birdaniga 129 tez alangalanuvchi va yonuvchi suyuqlik va gazlarni wchirishda qwllaniladi. Kukunning kamchiligi- sovitish xususiyati past. Shuning uchun kukun bilan wchirilganda qizigan jismlar yana alangalanib yoiishi mumkin.
Yong`in wchirish vositalari chorvachilik binolari joylashgan maydonda maxsus taxtalarga (shitlarga) terib qwyiladi. Twsiqlar imoratlar orasidagi masofadan 100 m wtga xavfli materiallar saqlanadigan joydan 50 m oraliqda qwyiladi. Yong`in wchirish vositalari qizil rangga bwyaladi, undagi yozuvlar esa oq rang bilan yoziladi. Har bir obektda albatga birlamchi wt wchirish vositalari bwlishi kerak. Ishlab chiqarish binolarida va omborlarda yong`in inventarlari bilan ta`minlash tashkilotlarining raqbarlariga yoki boshqa javobgar shaxslarga topshiriladi. Yong`in inventari va qurilmalarining wt wchirishga bog`liq bwlmagan ishlarga qwllash qat`iy man etiladi. Yong`in wchirish vositalari ob`ektning maydoni va texnologik jarayonlarga qarab hisoblanadi.
Sprinkler qurilmalari suv quvurlari tarmoqidan iborat bwlib, imoratni shipiga purkagich-kallaklar (forsunka-lar) quvurlarga burab mahkamlanadi. Bu tarmoqqa suv quvurlar yoki idishdan nasoslar yordamida suv beriladi. Qurshshaning asosiy qismi - sprinkler purkagich-kallak hisoblanadi. Harorat belgilangan qiymatdan oshib ketganda unga wrnatilgan oson eruvchi metall erib ketadi va suv yo`li ochiladi. Suv sprinkler lappagiga urilib maydalanib atrofga sochiladi. Lappaqdagi wrnatma 72°, 95°, 141° va 182°
haroratga mwljallangan. Bu maqsadda suyuqlik twldirilgan shisha kapsula wrnatgichlar ham ishlatiladi. Sprinklerlarni shunday joylashtirish kerakki, har bir kallak 12 m2
pol yuzasiga va yong`in xavfi yuqori bwlgan joylarda 9 m 2 yuzaga suv sochilishga mwljallangan bwlishi kerak.
| 