Bu so‘z kompyuter tizimidagi xuddi shunday so‘z bilan taxminan minutiga bir marta
sinxron
tarzda
o‘zgartirib
turiladi. Natijada
faqatgina
ma’lum vaqt oralig‘ida va tizimga faqatgina bir marta kirish uchun foydalanishga
yaraydigan,
bir
martalik
parol
ishlab
chiqariladi.
Boshqa
bir
turdagi jeton tashqi ko‘rinishiga ko‘ra kalkulatorga o‘xshab ketadi.
Autentifikatsiyalash jarayonida kompyuter tizimi foydalanuvchi monitoriga raqamli
ketma-ketlikdan iborat so‘rov chiqaradi, foydalanuvchi ushbu so‘rovni jeton tugmalari
orqali kiritadi. Bunda jeton o‘z indikatorida akslanadigan javob ketma-ketligini ishlab
chiqadi va
foydalanuvchi ushbu ketma-
ketlikni kompyuter tizimiga kiritadi. Natijada, yana bir bor bir
martalik qaytarilmaydigan parol olinadi. Jetonsiz tizimga kirishning
imkoni bo‘lmaydi. Jetondan foylanishdan avval unga foydalanuvchi
o‘zining
shaxsiy parolini kiritishi lozim.
Atrubutivli identifikatorlardan (parollardan tashqari) ruxsat berilish va qayd qilish
chog‘ida foydalanilish mumkin yoki ular ish vaqti tugagunga
qadar ishlatilayotgan
qurilmaga
doimiy
ulangan
holda
bo‘lishi
shart.
Qisqa
vaqtga biror joyga chiqilganda ham identifikator olib qo‘yiladi va
urilmadan foydalanish blokirovka qilinadi. Bunday apparat-dasturiy
vositalar nafaqat qurilmalardan foydalanishni cheklash masalalarini hal
qila oladi, shu bilan birga axborotlardan noqonuniy foydalanishdan
himoyalashni ta’minlaydi. Bunday qurilmalarning ishlash prinsipi
qurilmaga
o‘rnatilgan OT funksiyalarini kengaytirishga asoslangan.
Autentifikatsiyalash jarayoni kompyuter tizimlari
bilan ruxsat etilgan
subekt orasida amalga oshiriladigan dialogni ham o‘z ichiga olishi
mumkin. Ruxsat etilgan subektga bir qator savollar beriladi, olingan
javoblar tahlil qilinadi va ruxsat etilgan subektning aslligi bo‘yicha
yakuniy
xulosa qilinadi.
Kompyuter tizimlarining xotira qurilmalarida,
odatda tizim
konfiguratsiyasi haqidagi ma’lumotlar saqlanadi. Bunday ma’lumotlarga:
qurilmaning (bloklarning) turi va ularning tavsiflari, tashqi qurilmalarning
soni va ulanish sabablarini o‘ziga xos xususiyatlari, ish rejimlari va
boshqalarni kiritish mumkin. Konfigursiyaning
muayyan tuzilishi
kompyuter tizimlarining va OTning turiga qarab aniqlanadi. Har qanday
holatda ham dasturiy vositalar yordamida KT konfiguratsiyasi haqidagi
ma’lumotlarni yig‘ish va taqqoslashni tashkil etish mumkin. Agar
kompyuter
tarmoqda ishlayotgan bo‘lsa, hech bo‘lmaganda uni tarmoqqa ulash paytida
kompyuterning
konfiguratsiyasi
nazoratdan
o‘tkaziladi. Nazoratning yanada ishonchli va tezkor usuli,
qurilmaning maxsus
kod – identifikatoridan foydalanish hisoblanadi. Bu kod qurilma
vositalarida hosil qilinadi va xotira qurilmasida saqlanishi mumkin.
Himoyalovchi apparat-dasturiy komplekslarning ko‘pchiligi maksimal
sondagi himoyalash mexanizmlaridan foydalaniladi.
