mos ravishda yum shoq va qoyasim on to g ’ inslarida 23-30 va 37-52
m ni tashkil
qiladi.
P og’ona ishlar fro n ti -
pog’onaning kon ishlariga tayyorlangan bir qism i.
Pog’onada ishlar frontini tayyorlash kerakli kenglikdagi ish maydonini hosil
qilish va kon va transport uskunalarining ishini ta ’minlash uchun transport va
energiya aloqalarini keltirishga asoslangan. Alohida pog’onalaming ish fronti
umumiy uzunligi karyer
ishlar frontini tashkil qiladi, bularda ochish ishlarini
bajaradigan ochuvchi ishlar frontiga va qazib oluvchi pog’onalardagi ishlar
frontiga ega qazib olish frontigi b o ’linadi. Birlamchi ishlar frontini hosil qilish
va ulam i ish vaqtida siljitish m ustaqil am alga oshirilmaydi. Pog’onalam i kesish
(kesuvchi transheyalar o ’tish yo ’li bilan) va ishlar frontini ko’chirish
ish vaqtida
kerakli ochuvchi va qazib olish p o g ’onalari sonini ta ’minlash bilan bajariladi.
Ishlar frontining birlachi holati karyer maydonining uzun va kalta o ’qida
shuningdek aralash joylashtirilishi mumkin (rasm. 8.2). Ishlar frontining
karyerning uzun o ’qi bo’ylab joylashtirish qazib olishning tezlikda am alga
oshirilishini va katta miqdorli qoplovchi to g ’ jinsini qazib olishni ta ’m inlaydi.
Lekin ishlar frontining bunaqa joylashuvi karyer qurilishida katta kon-kapital
ishlarini bajarish va katta transport aloqalarini talab qiladi. Bu usulni uncha katta
b o ’lmagan qoplovchi to g ’ jin slarid a q o ’llash mumkin.
Ishlar frontini kaiyer
maydonining kalta o ’qida joylashtirganda nisbatan kam kon-kapital ishlari va
transport aloqalari kalta b o ’ladi. Lekin shu o ’rinda karyerning unumdorligini
oshirish va foydali qazilm alam ing ochilgan zaxiralarini oshirish imkoni
cheklangan. Pog’onalam i ochish va transport aloqalarining tez-tez k o ’chirilishi
sababli foydalanish m urakkablashadi. Bunaqa frontning joylashuvi katta
miqdordagi qoplovchi tog’ jinslari mavjudligida m a’qul.
Bunday holatda
qoidaga ko’ra kichik mobil b o ’lgan transport vositalari qo’llaniladi.
Ish frontning m arkazlashgan joylashuvi karyer ishi vaqtida uning joylashuvi
o ’zgarishini talab qiladi. Bunaqa joylashuv minimal kon-kapital ishlami am alga
oshirish va katta chuqurlishish tem piga ega b o ’lish imkonini beradi.
286
Pog’ona ishlar fronti kare maydonining uzun yoki kalta o ’qi bo’ylab uning
bir chegarasidan ikkinchisiga qarab parallel harakatlanishi mumkin (bir bortli
qazib olish), shuningdek karyer maydonining uzun va kalta o ’qi bo’ylab
chegaralrga qarab parallel (ikki bortli qazib olish), ratsional
qazib olish qatlami
markazidan uning chegaralariga qarab yoki pereferiya maydonlaridan markazga
qarab, karyer maydoni chegarasida yoki uning yonida joylashgan o ’ra bo’yicha
burulish nuqtalaridan harakatlanishi mumkin (rasm. 8.2).
8 .2 -rasm .. Ish fro n tin in g jo y la sh u v ta rtib i va h arak atlan ish i:
a - karyer m aydonining parallel uzun o ’qi b o ’ylab ishlar frontini bir chegaradan ikkinchisiga
parallel harakatlantirish; b - huddi o ’sha, faqat 4 isqa o ’q bilan; v, g - mos ravishda karyer
m aydonining uzun va k alta o ’qi b o ’ylab ishlar frontini oraliq joylashuvdan chegaraga parallel
ko’chirish; d — frontning m arkazdan karyer maydoniga qarab radial ko’chirish;
e - xuddi
o ’sha, chegaradan m arkazga qarab, j, z - frontning elpig’ichsimon harakatlanishi mos
ravishda karyer m aydoni chegarasida va uning yonida burilish nuqtalari bilan k o ’chirish
287
P og’ona ishlar fronti uzunligi
l ^ y
va uning siljish tezligi v, yillik belgilangan
ekskavatom ing unumdorligini ta ’m inlashga m os b o ’lashi kerak,
bu esa quyidagi
form ula bilan aniqlanadi:
