O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LIKNI SAQLASh VAZIRLIGI
TIBBIY TA’LIMNI RIVOJLANTIRISh MARKAZI
TOShKENT TIBBIET AKADEMIYaSI
«Tasdiklayman»
TTA ning o’quv ishlar bo’yicha
Prorektori prof. O.Vazir (arab. - yuk koʻtaruvchi) - oʻrta asrlarda Yaqin va Oʻrta Sharq davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi (devon) boshligʻi. V. lar vaziri aʼzam rahbarligida davlatni idora etish vazifalari bilan shugʻullangan. V. Respublika (lot. respublica, res - ish va publicus - ijtimoiy, umumxalq) - davlat boshqaruvi shakli, unda bar cha davlat hokimiyati organlari saylab qoʻyiladi yoki umummilliy vakolatli muassasalar (parlamentlar) tomonidan shakllantiriladi, fuqarolar esa shaxsiy va siyosiy huquqlarga ega boʻladilar. R, Teshaev
«______»___________200 yil
Kafedra :TERI VA TANOSIL KASALLIKLARI
Fan: TERI VA TANOSIL KASALLIKLARI
MAVZU :
TERIDAGI TOShMA SINDROMI . A) shilinishli va yarali toshmalar BIRLAMChI ZAXM, GERPES
_____________________________________________________________________________
(Tibbiy oliy ta’lim muassasalari ukituvchi va talabalar uchun )
Ukuv -uslubiy kullanma
TOShKENT - 200
Tuzuvchilar : t.f.n. D.A. Muratxanova –TTA teri tanosil kasalliklar kafedrasi dostenti
T.f.n. A.A. Sadikov -TTA teri tanosil kasalliklar kafedrasi dostenti
T.F.N. DOЦ. AZIZOV B.S. teri tanosil kasalliklar kafedrasi dostenti
Takrizchilar : t.f.d. professor X.K.Shodiev –Toshkent pediatriya tibbiet instituti teri tanosil kasalliklar kafedrasi mudiri
T.f.d. professor Kapkaev R.A. –TTA teri tanosil kasalliklar kafedrasi professori, O’zR xizmat ko’rsatgan fan arbobi
Uslubiy tavsiyalar : TTA MUX yigilishi 2007 yil 13 mart 7 sonli baennomasi
TTA Ilmiy kengashi 2007 yil 30 may 11 sonli baennomasi karorlari Bilan tasdiklangan
MAVZU:
TERIDAGI TOShMA SINDROMI . A) shilinishli va yarali toshmalar BIRLAMChI ZAXM, GERPES
1.Arbob (arab.- xo‘jayin, ega so‘zining ko‘pligi) - 1) ijtimoiy-siyo-siy va boshqa faoliyati bilan xalqqa tanilgan, el orasida obro‘ qozongan mashhur shaxslar - jamoat va davlat A.lari (mas, Ali-sher Navoiy); 2) fan va san’atda o‘z ijo-diy mehnatlari bilan tanilgan shaxslar - fan va san’at A. Mashgulot utkazish joyi, jixozlanishi
-teri tanosil kasalliklar kafedrasi
Tematik xona, yangi axborot texnologiyalar vositalari , kurgazmali kurollar, slaydlar, fotorasmlar , videofilmlar , atlas , mulyajlar
UTV : slaydoskop, multimedia
2. Mashgulotning davomiyligi
- soat
. 3. Mashgulotning maksadlari
- Talabalarga birlamchi zaxm xaqida ma’lumotlar berish kerak
- kasalliklarning etiologiyasi, patogenezi, klinikasi xaqida ma’lumot
- kasalliklarning tashxisi, qiesiy tashxisi xaqida ma’lumot
- davolash xaqida tushuncha
Talabalarga gerpes xaqida ma’lumotlar berish kerak
- kasalliklarning etiologiyasi, patogenezi, klinikasi xaqida ma’lumot
- kasalliklarning tashxisi, qiesiy tashxisi xaqida ma’lumot
- davolash xaqida tushuncha
Status lokalis xaqida tushuncha
Vazifalar
Talaba bilishi kerak
-birlamchi zaxm
- genital gerpes
-Profilaktika, tashxis qo’yish, UASh taktikasi, tashki davolash, reabilitastiyasi, dispanserizastiya , oldini olish choralari. Toshmalarni aniqlash, gospitalizastiyaga tavsiyalar
Talaba kila olishi kerak
Teri va shillik kavatlarni kuzdan kechirish, teri xolatiga baxo berish
Kasalliklarga oid birlamchi , ikkilamchi toshmalarni ajrata bilishi kerak
Kasallik anamnezini, shkoyatlarini analiz qilishi kerak
Klinika, laboratoriya ma’lumotlari.ga asoslanib tashxis, qiesiy tashxis qo’yishni bilish kerak, laboratoriya ma’lumotlarini interpretastiya qilishi bilish kerak
Kasalliklarni umumiy va maxalliy davosini qila orlishi kerak
-
Mavzuni asoslash
Umumiy amaliet shifokori xar kuni tanosil kasalliklar bilan boglik muammolarga duch keladi. , Birlamchi zaxm, gerpes to’g’ri tashxis qo’yish, ifodalash, qiesiy tashxis o’tqazish , resteplavrni to’g’ri ezish talabalar xususan dermatologiyani o’rganganda, xamda UASh kerak bo’ladi.
-
Fanlararo va Fan ichidagi b ogliklik
Shu mavzuni ukitish talabalarning terini anatomiyasi, gistologiyasi, normal va patologik fiziologiyasi buyicha olgan bilimlariga asoslanadi.
Dars davomida olingan bilimlar teri tanosil kasallliklarni urganishda, terapiya, akusherstvo-ginekologiya. xirurgiya, urologiya , allergologiya va boshka klinik yunalishlarda kerak buladi.
-
Mashgulot mazmuni :
-
Nazariy kismi
ZAXM – SIFILIS (SYPHILIS)
Zaxm, asosan, jinsiy yo’l orqali yuquvchi, surunkali, sistemali kasallik bo’lib, teri yoki shilliq pardalar orqali rangsiz, oqish treponemalarning (Treponema pallidum) organizmga kirishi natijasida vujudga keladi. Kasallikning birinchi va ikkinchi davrida funk-stional yallig’lanish kechsa, uchinchi davrida struktur jaroҳatlanish vujudga keladi.
Etiologiyasi. Zaxm qo’zg’atuvchisi Treponema pallidum 1905 yil Shaudin F. va Goffman E. tomonidan ochilgan fakultativ anaerob bo’lib, mikroskop ostida spiral ko’rinishli, 8–12 bir tekis burma-lari borligi va xilma xil ilgarilama, mayatniksimon, to’lqinsimon, bukiluvchi va rotator (aylanma) ҳarakatlarga ega. Rangsiz trepo-ne-malar ko’ndalang bo’linish yo’li bilan ҳar 30–33 soatda ko’payadilar va bo’lingan treponemalarning o’sishi 20–30 daqiqadan 2 soatgacha davom etadi. Rangsiz treponemalar tashqi muҳit sharoitiga ta’sirchandir (antibiotik va kimyoviy moddalar ta’sirida quritilsa, yuqori ҳaroratda tez o’ladi, quyi ҳaroratda esa uzoq saqlanadi) va omon qolish uchun stist shakli yoki L-shakliga aylanishi mumkin. Kimyo, ximiya - moddalarning tuzilishi va oʻzgarishini oʻrganadigan fan. Kimyo boshqa fanlar qatori inson faoliyatining mahsuli sifatida vujudga kelib, tabiiy ehtiyojlarni qondirish, zaruriy mahsulotlar ishlab chiqarish, biridan ikkinchisini xrsil qilish va, nihoyat, turli hodisalar sirlarini bilish maqsadida roʻyobga chiqdi. Oqish treponema fakultativ anaerob bo’lgani sababli lim-fa-ning tipik parazitlari qatori limfa tomirlari, to’qimalar orasi-dagi tirqishlar va ҳujayralar orasida yashaydi. Zaxmning yuqqan vaq-ti-dan boshlab, birlamchi va ikkilamchi davrlarida bemor orga-niz-mida antitanachalar vujudga keladi (gumoral immunitet), uchlamchi davrida esa infekstion granulema (ҳujayra immuniteti) kuzatiladi, antitanachalar kam bo’ladi.
Epidemiologiyasi. Zaxm kasalligi bilan faqat insonlar kasal-lanadilar. Kasallik teri yoki shilliq pardalar orqali, sog’lom kishining bemor bilan jinsiy aloqa qilishi tufayli yuqadi. Kamdan-kam ҳollarda bemor bilan yaqin maishiy aloqada bo’lish (o’pishish, bemor shaxsiy gigiena anjomlaridan foydalanish: tish tozalagich, sochiq, mochalka, ichki kiyim, to’shak jildlariga tushgan ajratmalar qurib ulgurmay ulardan sog’ kishilarning foydalanishi) oqibatida yuqishi mumkin. Bemor qonini (serologik tekshiruvdan o’tkazmay) yuzaki ko’rsatmaga, asosan, (ko’p qon yo’qotgan, qon quyilishi zarur bo’lgan, ҳayotni saqlash uchun) boshqa kishilarga to’g’ridan-to’g’ri (bevosita) qu-yish orqali yuqishi mumkin. Kasb-kordagi eҳtiyotlik chorasini ko’r-may bemorlar bilan tibbiy muolajalar qilish (jarroҳlar, akusher-ginekologlar, stomatologlar, dermatovenerologlar, ҳamshi-ra--lar) natijasida yuqishi mumkin. Tibbiyot, meditsina, tabobat - kishilar sogʻligʻini saqlash va mustahkamlash, umrni uzaytirish, kasalliklarning oldini olish, davolash haqidagi bilimlar va shu sohadagi amaliy tadbirlar majmui. Bemor ҳomilador ayoldan ҳam pla-stenta orqali ҳomilaga zaxm o’tishi mumkin, bunday ҳollarda tug’ma zaxm vujudga kelishi kuzatiladi. Zaxmning yuqishi uchun quyidagi sharoitlar bo’lishi zarur: yangi, etarli miqdordagi, virulentli rangsiz treponemalar ҳamda teri va shilliq pardalarning epidermis yoki epiteliy qoplamasining butunligi buzilgan bo’lishi zarur. Ular ҳatto ko’zga ko’rinmas darajadagi mikrojaroҳatlar bo’lishlari mumkin.
Jinsiy yo’l orqali yuqadigan kasalliklarning ko’payishi shu davlatdagi ijtimoyi omillar bilan uzluksiz bog’liq.
Uchlamchi zaxm davrida organizmda treponemalar kam bo’lib, gumoral immun tizim kuchsizlangan, organizm ҳimoya reakstiyalarida ҳujayra immuniteti ustunlik qiladi.
BIRLAMChI SIFILIS (SYPHILIS PRIMARIA)
Birlamchi sifilomaning klinik ko’rinishi. Klassik ko’rinish-dagi qattiq shankr (ulcus durum) eroziya yoki yara bo’lib, u treponemalarning teri yoki shilliq pardalar soҳasiga kirgan joyida paydo bo’ladi. Rivojlanib bo’lgan tipik qattiq shankr dumaloq yoki oval shakldagi eroziya yoki yuza yara ko’rinishida bo’lib, chetlari tekis va aniq chegaralangan, tovoqsimon shaklda, usti yaltiroq "laklangan", to’q qizil rangli, tubi zich-elastik konsistentli, plastinkasimon infiltratga ega. Yara yuzasidan oz miqdorda seroz suyuqlik ajralib turadi va mikroskopning qorong’ilashtirilgan maydonida ko’rilga-ni-da ko’p miqdorda oqish treponema topish mumkin. Shankr atrofidagi terida o’tkir yallig’lanish alomatlari bo’lmaydi (agarda ikkilamchi infekstiya bilan asoratlanmasa). Qattiq shankr ko’p ҳollarda jinsiy a’zolar terisida va unga yaqin atrofda joylashib, kasallikning jin-siy yo’l bilan yuqqanligini ko’rsatadi. Qattiq yara jinsiy a’zolardan tashqari lab, og’iz shilliq pardasi, tilda, milkda va boshqa joylarda uchrashi mumkin va ekstragenital joylashgan shankr bo’lib ҳar xil shaklda bo’lishi mumkin.
Tipik shankrlar bilan bir qatorda atipik shankrlar ҳam uchrab turadi, ularga: 1. Jinsiy a’zolar indurativ shishi (oedema indura-tivum). 2. Shankr-amigdalit. 3. Xasmol – shankr (shankr-panaristiy) kiradi.
1. Indurativ shish (qattiqlashgan shish), asosan, katta va kichik jinsiy lablar, jinsiy olat xaltachasi soҳasida limfa tomirlarga boy joylarda uchraydi va tarqoq infiltrat ҳisobiga bu a’zolar bir necha marta kattalashadi. Shikastlangan soҳaga barmoq bilan bosib ko’rilsa chuqurcha qolmaydi. Shish soҳasidagi teri o’zgarmaydi, ba’zan esa ko’kimtir-binafsha rangli bo’lib, bezovta qilmaydi.
2.Shankr – amigdalit bodomcha bezining kattalashishi va qizarishi bilan ta’riflanadi. Agar bodomcha bezi ustida eroziya yoki yara bo’lsa, u ҳolda shankr amigdalit emas, balki bodomcha bezida joylashgan qattiq shankr deb ҳisoblanadi. Bodomcha bezidagi yallig’lanish aniq chegaralangan bo’lib, atrofidagi shilliq pardalar o’zgarmaydi, jag’ osti limfa tugunchalari kattalashadi, skleradenit bir tomonlama kuzatiladi va yutinganda og’riq sezilmaydi, tana ҳarorati o’zgar-maydi. Bular ҳammasi shankr – amigdalitni kataral anginadan farq qilishga xizmat qiladi.
3.Xasmol – shankr ko’proq shifokorlarda (akusherginekolog, stomatolog, jarroҳ va laboratoriya xodimlarda) uchraydi. Xasmol – shankr qo’l jimjilog’i shishishi, ko’kish rangli bo’lishi va og’riq bilan kechishi oddiy xasmolni eslatadi. Ammo qattiq infiltratning borligi, o’tkir yallig’lanishning bo’lmasligi, tirsak limfa tugunchalarining kattalashishi va oqish treponemani aniqlash va vaqti bilan seroreakstiyalar musbatligi, xasmolning aniq tabiatini anglab olishga yordam beradi.
Birlamchi sifiloma paydo bo’lganidan so’ng bir ҳafta o’tgach – regionar limfadenit (ssleradenitis regionaris), ya’ni yaqin joylashgan lim-fa tuguni kattalashadi. Limfa tugunchalari kattalashib to yong’oq-gacha, zich-elastik konsistenstiyali, bir-biriga va atrofiga qo’shilma-gan bo’lib, yuzasidagi teri o’zgarmaydi. Limfadenit og’riqsiz bo’lib uzoq vaqt saqlanadi.
Qattiq yara yuzasiga ikkilamchi infekstiyaning tushishi natijasida uning asoratlari (balanit, balanopostit, fimoz, parafimoz, jinsiy olat gangrenasi va fagedenizastiya) rivojlanishi mumkin. Bunday ҳolatda shankr atrofi qizarib shishadi, yara yuzasidan ajralayotgan seroz suyuqlik yiringlashadi, bu esa o’z navbatida oqish treponemalarning topilishini qiyinlashtiradi (ilova XXI).
Differenstial – Travmatik eroziyalar.
tashxisi – Herpes progenitalis.
– Ulcus molle.
– Piodermia chancriformis.
– Scabies.
– Carcinoma.
– Pityriasis versicolor.
zaxmga xos bo’lib, kasallikning yagona belgisi bo’lishi mumkin.
“Miya xujumi” usulini qo’llash
Ushbu usul mashgulot davomida xamkorlikda ishlash va xar bir talabaning faol katnashishini ko’zda tutadi, o’qituvchi butun gurux bilan ishlaydi.
O’qituvchi g’oyani aniqlashda xalaqit beradigan xech qanday tanbex va nojo’ya gaplarni ishlatmasligi kerak . Fikrlash qobiliyatiga ta’sir qilmaslik kerak. Xar xil g’oyalarni kombinastiyasini qo’llash kerak.
Ushbu usul talaba nutqi, fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi va talabada mustaqil fikrlash, muloҳaza yuritishni shakllantiradi. Mustaqillik - davlatning ichki va tashqi ishlarda boshqa davlatlarga qaram boʻlmay faoliyat koʻrsatishi. M. tamoyillariga rioya etish davlatlararo oʻzaro munosabatlarda yetakchi, hukmron qoidadir. Har bir davlatning mustaqilligini tan olish oʻzaro tinchtotuv yashashning prinsiplaridan biridir.
Savollar :
Zaxmni tasnifi
Bmrlamchi zaxmning klinikasi
Gerpesning tasnifi
Gerpesning klinikasi
Kiesiy tashxis
6.2.Taxliliy kismi
Vaziyatli masalalr
1.30 yasharli be’mor chov soxasidagi tugunlarning kattalashishiga shikoyat kildi. Kurikdan utganda : jinsiy olatni ustida keskin va anik chegaralangan ,tovaksimon yara bor. To’q qizil rangda, usti yaltirok «laklangan», tubi zich-elastik konsistentli, plastinkasimon infiltratga ega.Regionar chov limfa tugunlari kattalashgan.,ulchovi kaptar tuxumidek, zich elastik,Tugunlar xarakatchan, bir biri bilan kushilmagan, paypaslaganda og’riksiz Terini rangi o’zgarmagan.
2.Shifokorning qabuliga 18 yashar be’mor murojat qildi. Be’morning zakar boshida 1sm teng keladigan chetlari tekis, aniq chegaralangan, tovoqsimon shaklda, usti “laklangandek” shilinish bor . Tubi zich-elastik konsistentli, plastinkasimon infiltratga ega .
-
6.3.Amaliy kismi
Yara yuzasidan rangsiz trepomemaga tekshirish uchun surtma olish uslubi.Uslub - tilning inson faoliyatining muayyan sohasi bilan bogʻliq vazifalariga koʻra ajratilishi. Kishilar faoliyatning barcha sohalarida aloqa qilish jarayonida tildagi leksik, frazeologik, grammatik va fonetik vositalarni tanlash va ishlatishda birbirlaridan maʼlum darajada farq qiladilar.
Maksad : zaxmni aniklash
Jixozlanish: sterillangan paxtadan eki dokadan yasalgan tampon, qovuzloq, spirtovka, izotonik eritma, buyum oynasi, rezinali perchatka, mikroskop
Bajariladigan boskich :
|
№
|
Tadbir
|
Bajarmadi
(0 ball)
|
To’liq to’g’ri
bajardi
|
1
|
Be’morni ko’ruv uchun tayyarlash
|
0
|
5
|
2
|
Tekshiriladigan toshmani aniqlash (shilinish, yara, shilingan tuguncha, yirik kondiloma)
|
0
|
15
|
3.
|
Element yuzasi steril paxta eki dokali tampon bilan tozalanadi.
|
0
|
15
|
4
|
Spirtovka alangasida surtma olish uchun maxsus temir xalka petlya kizdiriladi va sovutiladi
|
0
|
15
|
5
|
Qovuzloq erdamida element yuzasi to zardobli tukima suyukligi ajralib chikmaguncha mexanik ta’sirlanadi va suyuklik olinadi.
|
0
|
15
|
6
|
Material( to’qima suyuqligi ) xamda fiziologik eritma kam mikdorda eg’sizlangan buyum oynachani ustiga surtiladi va kichkina oynacha bilan epiladi
|
0
|
20
|
7
| Agar surtma bo’yalmi qolsa, uni mikroskop tagida kuruvdan o’tqazish kerak |
0
|
15
|
| Ja’mi |
0
|
100
|
Mikroskop ostida kuzatish uchun material olish
Maksad : tanosil va zamburug kasallikklarni kuzgatuvchisini aniklash
Jixozlanishi : Kuzatuv erug’ xonada utkaziladi, spirtovka, pinstet, tampon, qovuzloq.
Bajariladigan boskich :
|
Tadbir
|
Bajarmadi (0)
|
Tulik tugri bajardi
|
1
|
Be’morni ko’ruv uchun tayyarlash
|
0
|
5
|
2
|
Tekshiriladigan jaraenni aniqlash
|
0
|
20
|
3
|
Tanosil kasalliklarga shubxa bulganda material uretrani tashki ogzidan , eroziya yuzasidan, yara eki yaralangan papula yuzasidan olinadi. Zamburug’ kasalliggiga shubxa bulganda tekshirish uchun sochlar, tirnoklar, tangachalar olinadi
|
0
|
25
|
4
|
Tekshirish uchun materialga spirtovka alangasida ishlov berilib sungra sovutilgan kovuzlok erdamida olinadi .
|
0
|
25
|
5.
|
Preparat xavoda kuritiladi va laboratoriyaga junatiladi .
|
0
|
25
|
|
Ja’mi
|
0
|
100
|
7.Malaka , ko’nikma va bilimni tekshirish usullari :
-og’zaki
-ezma
-vaziyatli masala
-o’zlashtirilgan amaliy ko’nikmalarni namoyish etish
Amallliy ko’nikma baxoni 20% tashkil etadi
8.Joriy baxolash mezonlari
№
|
O’zlashtirish
(%) va ballarda
|
Baҳo
|
Talabaning bilim darajasi
|
1.
|
96-100
|
A’lo «5»
|
Zaxmning klinik tasnifi buyicha etarli darajada uz fikrni bayon eta oladi, be’morlarni mustakil tekshirib, xulosa bera oladi va tegishli qaror qabul qiladi, mavzu buyicha kasallik tarixini tuldira oladi va to’ldirishga o’z fikrini bayon eta oladi. dermatitlar, toksikodermiyalar, ekzema, neyrodermatozlar, eshakemi kasalliklarini ijodiy fikrlay oladi va yangi materiallar bera oladi, mustaqil mushoxada yuritadi Vaziyatli masalalarni to’g’ri va ijodiy echish, javoblarni to’liq asoslab berish. Interaktiv o’yinlarda faol va ijodiy qatnashish va ularni echishda ijobiy xulosalar va taҳlil qilish. TMI bo’yicha xozirgi zamonga mos bo’lgan kurgazmali qo’llanmalar eki oliy sifatli 7-10 manbaidan va internet ma’lumotalridan olingan referatlar tayyorlaydi.
|
2.
|
91-95%
|
A’lo «5»
|
Talabalar zaxm .gerpes buyicha bajarilishi kerak vazifani o’zlashtirib, amalda mustakil tekshirish va baxolash ishlarini amalga oshira oladi va amaliyotga qo’llay olish davomida o’qituvchining kerakli ko’rsatmasi kerak. Bayonnomalarni xulosasida o’qituvchining fikri kerak, talabalning aniq fikr buladi terining virusli kasalliklarini moҳiyatini tushuntira olish, nazariy bilish darajasini aytib bera olishda, erkin tasavvurga ega bo’lish kerak bulganda ukituvchi bilan uz fikrini almasha oladi. Interaktiv o’yinlarda faol va ijodiy qatnashish, to’g’ri qaror qabul qilish. Vaziyatli masalalarni to’g’ri va ijodiy echish, javoblarni to’liq asoslab berish. Interaktiv o’yinlarda faol va ijodiy qatnashish va ularni echishda ijobiy xulosalar va taҳlil qilish. TMI bo’yicha xozirgi zamonga mos bo’lgan kurgazmali qo’llanmalar eki oliy sifatli 3-5 manbaidan va internet ma’lumotalaridan olingan referatlar tayyorlaydi. Javob berganda 1 xato, eki ayrim qilingan noanikliklar kuzatiladi.
|
3.
|
86-90%
|
Yaxshi «4»
|
Birlamchi zaxm, gerpes buyicha bajarilishi kerak bulgan vazifani o’zlashtirib, amalda mustakil tekshirish va baxolash ishlarini amalga oshira oladi va amaliyotga qo’llay olish davomida o’qituvchining kerakli ko’rsatmasi kerak. Bayonnomalarni xulosasida o’qituvchining fikri kerak, talabalning aniq fikr buladi Mavzuni moҳiyatini tushuntira oladi. Qo’yilgan savollarni to’liq erita oladi, lekin 1-2 qo’pol bo’lmagan xatoga yul qo’yilishi mumkin. Mustaqil taxlil qiladi, vaziyatli mamsallarni to’g’ri echadi, lekin ayrim noaniqlar , 2-3 garmmatik xato , javob berganda mavzu buyicha 1 xato kuzatiladi. TMI bo’yicha xozirgi zamonga mos bo’lgan kurgazmali qo’llanmalar eki oliy sifatli 3-5 manbaidan va internet ma’lumotalridan olingan referatlar tayyorlaydi.
|
2.
|
81-85%
|
Yaxshi «4»
|
Mustaqil mushoxada yuritish davomida talabaga aniq fikrda o’zgarishlar kuzatiladi, javob berishda olgan nazariy va amaliy bilimini amalda qo’llay olishda ayrim sezilarsiz darajada xatolarga yo’l qo’yadi va o’qituvchining ishtirokida fikrni to’g’ri taxlil qila oladi, mavzuni moҳiyatini etarli darajada yordam bilan tushuntira oladi, mavzuga etarli darajada bilimga ega bo’lib, o’qituvchi yordamida o’z fikrni aytib beradi. Vaziyatga baxo berishda xulosalarni o’rnini almashtirib yuborish xolatlari kuzatiladi.2-3 qo’pol bo’lmagan xatoga yo’l qo’yiladi. Vaziyatli masalalarni to’g’ri echib, javoblari to’liq yoritilmaydi. Interaktiv o’yinlarida faol qatnashadi, to’g’ri qaror qabul qiladi. TMI bo’yicha xozirgi zamonga mos bo’lgan kurgazmali qo’llanmalar eki oliy sifatli 3-5 manbaidan va internet ma’lumotalridan olingan referatlar tayyorlaydi.
|
3.
|
76-80%
|
Yaxshi «4»
|
Birlamchi zaxm, gerpes moҳiyatini tushunadi, tulik taxlil kilib bera olmaydi aniq bilish darajasi etarli emas, o’qituvchining qo’shimchalari zarur, bilish, aytib berish darajasi etarli darajada emas, dermatitlar, toksikodermiyalar,ekzema, neyrodermatozlar, eshakemi kasalliklari yuzasidan etarli darajada to’liq tasavvurga ega bo’lmaydi, fikrni boyitsa va yordamchi vositalardan keyin taxlil qilib boyitsa bo’ladi TMI bo’yicha xozirgi zamonga mos bo’lgan kurgazmali qo’llanmalar eki oliy sifatli 1-2 manbaidan va internet ma’lumotalridan olingan referatlar tayyorlaydi.
|
4.
|
71-75%
|
Yaxshi «4»
|
Savollar to’g’ri, lekin to’liq eritilmaydi. Interaktiv o’yinlarda faol qatnashadi, vaziyatli masalalrga to’liq javob bermaydi. dermatitlar, toksikodermiyalar, ekzema, neyrodermatozlar, eshakemi kasalliklarining moҳiyatini tushunadi, etarli darajada tushuntirib beradi, to’liq taxlil qilib bera olmaydi, bilish darajasi past, o’qituvchining qo’shimchalari zarur, bilish, aytib berish darajasi etarli darajada emas, mavzu yuzasidan etarli darajada to’liq tasavvurga ega bo’lmaydi. Fikrni boyitsa va yordamchi vositalardan keyin taxlil qilib boyitish darajasi past, vaziyatli masallarga to’liq javob bermaydi. 2-3 grammatik xato, mavzu buyicha 3-4 xatoga yul qo’yadi. TMI bo’yicha xozirgi zamonga mos bo’lgan kurgazmali qo’llanmalar eki oliy sifatli 4-6 manbaidan va internet ma’lumotalridan olingan referatlar tayyarlaydi.
|
5.
|
66-70%
|
Qoniqarli
«3»
|
Birlamchi, ikkilamchi zaxm xakida etarli darajada yoritib bera olmaydi, nazariy va amaliy bilimning usulublarini ajrata olmaydi. Talaba bilan doimiy dars davomida ukituvchi ishlashi kerak. oldingi darslardagi talabaning samaradorligi taxlil qilinishi kerak. O’zi mustaqil ishlay olmaydi.Savollarga javob berilganada xatolarga yul qo’yiladi. Vaziyatli masallarni to’g’ri echish, lekin javoblar asoslab berilmasligi. kuzatiladi.
|
5.
|
61-65%
|
Konikarli «3»
|
Savollarning yarmi xatolarga yul qo’yilgan xolda eritiladi. Talabaning bilimi aniq tasavvurga ega emas, mavzu etarli darajada yoritib bera olmaydi, nazariy va amaliy bilimning usulublarini ajrata olmaydi. Talaba bilan doimiy dars davomida ukituvchi ishlashi kerak. oldingi darslardagi talabaning samaradorligi taxlil qilinishi kerak. Tarqatma materiallar, vaziyatli masalalarni o’qituvchining to’liq ishtirokida ishlash tartibini bilishi mumkin. Vaziyatli masallarni echganda xatoga yul qo’yishi mumkin.
|
5.
|
55-60%
|
Konikarli «3»
|
Talabaning bilimi aniq tasavvurga ega emas, mavzu etarli darajada yoritib bera olmaydi, nazariy va amaliy bilimning uslublarini ajrata olmaydi. Talaba bilan doimiy dars davomida ukituvchi ishlashi kerak. oldingi darslardagi talabaning samaradorligi taxlil qilinishi kerak. Tarqatma materiallar, vaziyatli masala-larni o’qituvchining to’liq ishtirokida ishlash tartibini bilishi mumkin. O’zi mustaqil ishlay olmaydi. Javobi noanik, mavzu bo’yicha bir muncha tasavvurga ega. Vaziyatli masalani echishda xatoga yul qo’yadi.
|
5.
|
50-54%
|
Konikarsiz
«2»
|
Savollarning 1/3 to’g’ri eritilgan. Vaziyatli masalalar noto’g’ri echilgan, kup xatolarga yul qo’yilgan.
|
6.
|
46-49%
|
Konikarsiz
«2»
|
Savollarning 1/4 to’g’ri eritilgan. Vaziyatli masalalar noto’g’ri echilgan, kup xatolarga yul qo’yilgan.
|
7.
|
41-45%
|
Konikarsiz
«2»
|
Savollarning 1/5 to’g’ri eritilgan. Vaziyatli masalalar noto’g’ri echilgan, juda kup xatolarga yul qo’yilgan.
|
8.
|
36-40%
|
Konikarsiz
«2»
|
Savollarning 1/10 to’g’ri eritilgan. Vaziyatli masalalar noto’g’ri echilgan, kup xatolarga yul qo’yilgan.
|
9.
|
31-35%
|
Konikarsiz
«2»
|
Savollarga javob bermadi. Vaziyatli masalalar echa olmadi, mavzuni anglay olmaydi, bilmaydi.
|
9. Mashg’ulotning xronologik xaritasi
№
|
Mashg’ulot bosqichlari
|
Mashg’ulot shakli
|
Davomiyligi
|
1
|
O’qituvchining kirish so’zi (mavzuni asoslash)
|
|
08.30-08.35
|
2
|
Amaliy mashg’ulot mavzusini muxokama qilish , yangi pedagogik texnologiyalar, shuningdek ko’rgazmali materiallarni qo’llagan xolda talabalarning dastlabki bilim darajasini tekshirish
|
So’rov, tushuntirish
|
08.40-09.20
|
3
|
Muxokamaga yakun yasash, mustaqil kurastiya
|
|
09.25-10.05
|
4
|
Talbalarni mashgulotning amaliy kismini o’qituvchi erdamida egallash (tematik be’morlar kurastiyasi)
|
|
10.15-11.40
|
5
|
Katta tanaffus
|
|
11.40-12.20
|
6
|
Tematik be’morni laboratoriya, instrumental tekshiruvlardan olingan natitjalari taxlili , differenstial diagnotsika, davolash va soglomlashtirish rejasi tuzish , resteptlar ezish
|
Kasallik tarixini urganish
|
12.20-13.00
|
7
|
Talabalarning o’zlashtirgan nazariy bilimlari va aamalliy ish natijalarini muxokama qilish va mashg’ulot maksadiga erishilganlik darajasini xisobga olgan xolda gurux faoliyatini baxolash
|
Og’zaki so’rov, yozma, test, amaliy ish natijalarini tekshirish, munozara-baxs
|
13.05-14.00
|
8
|
Ushbu mashg’ulot bo’yicha o’qituvchining xulosasi, xar bir talaba faoliyatini 100 ballik tizim bo’yicha baxolash va e’lon qilish. Keyingi dars tayerlanish uchun talabalarga vazifa berish ( savollar to’plami)
|
Aҳborot mustaqil tayerlanish uchun savollar
|
14.00-14.30
|
10. Nazorat uchun savollar
1. Zaxm epidemiologiyasi, birlamchi, ikkilamchi zaxm etiologiyasi va patogenezi
2. birlamchi, ikkilamchi zaxmning klinik kurinishi
3. Birlamchi, ikkilamchi zxamning boshka kasalliklar bilan kiesiy tashxislash
4 birlamchi, ikkilamchi zaxmning davolash usullari
5. Birlamchi, ikkildamchi zaxmning profilaktikasi
11. Adabietlar
Asosiy
1 Arifov S.S., Eshbaev E.X. Teri-tanosil kasalliklar. T.,1997
2 Vaisov A.Sh. Teri-tanosil kasalliklari. T., 2004
3 Vladimirov V.V., Zudin V.I. Kojnыe i venericheskie bolezni. 4Atlas. Uchebnoe posobie dlya studentov med. VUZov.
5 Skripkin Yu.K. Kojnыe i venericheskie bolezni. Uchebnik dlya medistinskix institutov. M.,1979., 1980,
6 Skripkin Yu.K. Rukovodstvo po kojnыm i venericheskim boleznyam. M.Medistina, 1995.
7 Pavlov S.T., Shaposhnikov O.K.. Samstov V.I., Ilin I.I. Kojnыe i venericheskie bolezni. L 1989g
8 Shadiev X.K., Axmedov. Teri-tanosil kasalliklar.,T.1993.
9 Karimov A.M. Ter iva tanosil kasalliklari 1995 y
10 Kapkaev R.A. « Spravochnik dermatoveenrologa» 1997g.
Qo’shimcha
1. Kalamkaryan A.A., Mordovstev V.N. ,Trofimova Klinicheskaya dermatologiya, M.1989
2.Somov B.A., Dolgov A.B. Professionalnыe zabolevaniya koji v veduщix otraslyax narodnogo xozyaystva. M.1976.
3.Studnistin A.A., Berenbeyn B.A. Differenstialnaya diagnostika kojnыx zabolevaniy. M.Med.,1989
4. Shaposhnikov O.K., Venericheskie bolezni. L.1991.
Internet ma’lumotlari quyidagi saytlardan olinadi :
1) www tma uz
2)www .mediashhera aha.ru // dermatol// derm –mn htm
3)www . matrix ucdavis edu // DOJ . htm l
4)www.c.c. emory .edu //WHCL// medveb. Dermatology .html/
5)www I . Mosbycom // Mosbi // Periodicals // medicals // CPDM // dm / html
6)www. Skindex . com .
7)www amaassu/org//journals // standing // derm // dermhome .htm
8)www.crawford .com //epo // mmwz //world.html
|
