|
Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Xalqaro Nordik universiteti
|
| Sana | 17.01.2024 | | Hajmi | 0.67 Mb. | | #139816 |
Bog'liq Xudoyberdiyeva Hilola. Bolalar psixologiyasi
Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi
Xalqaro Nordik universiteti
Yo’nalish: Maktabgacha ta’lim
Guruh: 3-MTS-23
Fan: Bolalar psixologiyasi
Mavzu: Temperament haqida hozirgi zamon nazariyalari
Bajardi: Xudoyberdiyeva Hilola
Tekshirdi: Umarov B.
Toshkent-2023
Temperament bu… Temperament –inson faoliyati va xulq-atvorining dinamik va emotsional holatini xarakterlovchi shaxs individual xususiyatlarining yig‘indisidir. Temperament inson harakatlari dinamikasini tavsiflaydi, lekin uning e'tiqodi, qarashlari, qiziqishlarini tavsiflamaydi va qiymat ko'rsatkichi emas. Temperamentni belgilovchi asosiy komponentlar Xulq-atvorning faolligi harakatchanlik, intiluvchanlik, sustlik va harakatsizlik darajasini xarakterlaydi Emotsionallik belgi (ijobiy va salbiy) modallik (shodlik, qayg‘u, qo‘rqinch, g‘azab va boshqalar)ni aniqlagan holda emotsional jarayonlar kechishini xarakterlaydi. Temperament tiplari Xolerik Tez, ba’zida, xatto, juda keskin, nutqda, mimika va imo-ishoralarda yaqqol ifodalanadigan kuchli tezda alangalanadigan hislarga ega, jadal emotsional ta’sirlanishga moyil odam. Sangvinik Tez, harakatchan, barcha taassurotlarga emotsional javob beruvchi odam, uning hislari bevosita tashqi xulq-atvorida ifodalanadi, lekin ular kuchli emas, va bir-birini oson almashtiradi. Flegmatik – sust, mutanosib va xotirjam odam. Uning emotsional ta’sirlanishi oson emas, va o‘zidan chiqarish qiyin, hislari tashqaridan deyarli namoyon bo‘lmaydi. Melanxolik – emotsional kechinmalar xilma-xilligining uncha katta emasligi, lekin katta kuchga va davomiylikka egaligi bilan farq qiluvchi inson, u barchasiga ham munosabat bildirmaydi, agar bildirgudek bo‘lsa ham chuqur o‘ylaydi, o‘z hislarini u darajada namoyon qilmaydi. Zamonaviy temperament nazariyalari 1. Yan Strellyauning temperamentni tartibga solish nazariyasi
Yan nazariyasining asosiy qoidalari:
Xulq - atvorning rasmiy xususiyatlariga nisbatan barqaror individual farqlar mavjud-intensivlik (energiya jihati) va vaqt (vaqtinchalik jihat).
Temperament nafaqat odamlarning, balki umuman sutemizuvchilarning intensivligi va vaqti sifatlari bilan tavsiflanadi.
Temperament xususiyatlari biologik evolyutsiyaning natijasidir va shuning uchun ularning individual namoyon bo'lishini belgilaydigan genetik asosga ega bo'lishi kerak.
2. V. S. Merlinning integral individuallik nazariyasi
V. S. Merlin maxsus diagnostika vositalarisiz kuzatilishi mumkin bo'lgan 9 ta asosiy temperament parametrlarini aniqladi:
- hissiy qo'zg'aluvchanlik;
- diqqatning qo'zg'aluvchanligi;
- hissiyotlarning kuchi;
- tashvish;
- beixtiyor harakatlarning
reaktivligi (impulsivlik);
3. V.M. Rusalovning shaxsning rasmiy-dinamik xususiyatlari nazariyasi
V. M.Rusalovning g'oyalariga ko'ra, temperament psixosotsiobiologik kategoriya, psixikaning asosiy shakllanishi bo'lib, u insonning mazmun xususiyatlarining barcha boyligini belgilaydi.
M.Rusalov temperamentning to'rtta rasmiy dinamik xususiyatlarin ianiqladi:
- Chidamlilik;
- Plastika;
- Tezlik’
- hissiylik(sezgirlik).
E’tiboringiz uchun rahmat!
|
| |
